Dünya genelinde açıklanan makroekonomik bilgiler ve ABD’de bugün başkanlık vazifesini devralacak olan Donald Trump’ın siyasetlerinin global ticarete mümkün tesirleri izlenirken, bilhassa Orta Doğu’daki jeopolitik risklerin azalmasıyla petrol fiyatlarında bir ölçü gevşeme görüldü.
Hafta boyunca yatırımcıların odağında bulunan ABD’deki Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), Aralık 2024’te aylık bazda yüzde 0,4, yıllık bazda yüzde 2,9 ile beklentilere paralel arttı.
Bu gelişmelerle birlikte, dolar endeksi geçen hafta, 110,2 ile Kasım 2022’den bu yana en yüksek düzeyini görmesinin akabinde bu düzeylerden gerileyerek 109,7’de dengelendi.
Bu ortada Milletlerarası Para Fonu (IMF), Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’nu güncelledi. Raporda, global büyümenin hem 2025 hem de 2026’da yüzde 3,3 olacağı ve tarihi (2000-19) ortalama olan yüzde 3,7’nin altında kalacağı öngörüldü.
Çin’de de geçen hafta açıklanan makroekonomik bilgilere nazaran, ülke iktisadı geçen yıl yüzde 5 ile beklentilerin üzerinde büyürken, bölgenin sanayi üretimi aralıkta yıllık bazda yüzde 6,2 artarak kestirimlerin üzerinde gerçekleşti. Ayrıyeten ülkenin aralıkta yıllık perakende satışları da yüzde 3,7 ile varsayımları aştı.
Öte yandan, Orta Doğu’da İsrail ile Filistin ortasında gerçekleştirilen ateşkes mutabakatıyla azalan jeopolitik riskler, piyasalarda risk algısının azalmasında tesirli oldu.
DEĞERLİ METALLERDE SON DURUM
Analistler, pahalı metallerin fiyatında tahvil getirilerinin de tesirli olduğunu belirterek, ABD’de gerileyen tahvil faizlerinin altının ons fiyatındaki yükselişi desteklediğini söz etti.
Bu gelişmeler ile birlikte ons bazında fiyatlar geçen hafta altında yüzde 0,4 ve paladyumda yüzde 0,6 artarken, platinde yüzde 2,7, gümüşte yüzde 0,1 azaldı.
Baz metallerde ise Çin’de ekonomik hareketliliğin artacağına işaret eden datalar, bölgede talebin yükseleceğine yönelik ihtimalleri güçlendirerek fiyatların üst istikametli hareketini destekledi.
Bununla birlikte, Şili’de devlet dayanaklı Bakır Kurulu Cochilco, dünyanın en büyük bakır üreticisi olan ülkenin 2024’te dünya bakır üretiminin yüzde 23,6’sını karşıladığını duyurarak, bu oranının 2034’te yüzde 27,3’e ulaşmasının beklendiğini söz etti.
Şili’de bakır madeni işletmecisi olan Antofagasta, geçen hafta yaptığı açıklamada, 2024 yılında bakır üretiminin yüzde 1’lik bir artışla 664 bin metrik tona ulaştığını fakat beklentilerin altında kaldığını bildirmişti.
Endonezyalı maden şirketi Vale Indonesia ise yaptığı açıklamada, Bahodopi bölgesindeki Merkezi Sulawesi’de nikel cevheri çıkarmak için Mart ayında Petrosea ile 1 milyar dolarlık bir mukavele imzalayacağını duyurdu.
Baz metallerde tezgah üstü piyasada geçen hafta fiyatlar libre bazında bakırda yüzde 1,5, alüminyumda yüzde 4,3, nikelde yüzde 1,2, kurşunda yüzde 1,1 ve çinkoda yüzde 2,9 arttı.
PETROL EKİM 2024’TEN BERİ EN YÜKSEK SEVİYEYİ GÖRDÜ
Geçen hafta başı petrol fiyatlarının yükselişinde, ABD’nin Rus petrol üretici ve ihracatçı şirketlerine yönelik aldığı yeni yaptırım kararının global arz kaygılarını artırması tesirli oldu. Kararın akabinde petrol fiyatları Ekim 2024’ten bu yana en yüksek düzeyine ulaştıktan sonra piyasa oyuncularının yükselen fiyatları kıymetlendirmek emeliyle kar satışlarına yönelmesi ve Orta Doğu’da ateşkes sağlandığına yönelik haber akışı petrol fiyatlarını törpüledi.
Bununla birlikte Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütünün (OPEC) ham petrol üretiminin arttığına işaret eden datalar de fiyatlar üzerinde tesirli oldu.
Ayrıca, OPEC’in bu yıl için global petrol talebine yönelik artış iddiasını sabit tutması fiyatların aşağı istikametli hareketini destekledi. Küme, global petrol talebinin 2025’te geçen yıla nazaran günlük yaklaşık 1 milyon 450 bin varil artarak 105 milyon 200 bin varil olacağı öngörüsünde bulundu. Talepte büyük çapta artışın beklenmemesi fiyatları aşağı çekti.
OPEC’in geçen hafta yayımlanan aylık petrol piyasası raporuna nazaran, kümenin ham petrol üretimi geçen yıl aralıkta evvelki aya nazaran günlük 26 bin varil artarak 26 milyon 741 bin varile yükseldi. Artan üretim ölçüsü, ilerleyen periyotta petrol piyasasında arz sorunun yaşanmayacağına işaret ederek fiyatları baskıladı.
Doğal gaz piyasasında ise Rusya ve Ukrayna ortasındaki jeopolitik riskler tesirli olmaya devam ediyor. Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna’nın gaz ve güç altyapısına yönelik yüksek hassasiyetli silah ve insansız hava araçlarıyla (İHA) taarruz düzenlediklerini bildirdi.
Polonya LPG Derneği, yaptığı açıklamada, Polonya’nın Rus sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) ithalatındaki en büyük alıcı pozisyonunda olmasına karşın bu yıl alımlarını yaklaşık yüzde 80 oranında azaltacağını belirtti. Bu durumun, Moskova’ya uygulanan yaptırımlardan kaynaklandığı söz edildi.
Öte yandan, Güney Kore Sanayi Bakanı Ahn Duk-geun, enerji kaynaklarını çeşitlendirmek ve Orta Doğu’daki tansiyonlar nedeniyle arz güvenliğini sağlamak hedefiyle ABD’den daha fazla petrol ve gaz ithal etmeyi düşündüklerini bildirdi.
Bu açıklamalar, Trump’ın ABD’ye yapılan global ithalatlara yüzde 10 gümrük vergisi uygulama ve Avrupa Birliği’ni daha fazla ABD petrol ve gazı ithal etmeye zorlayarak, aksi halde otomobiller ve makineler üzere mallara ihracat tarifesi uygulama vaatlerinin akabinde geldi.
Bu gelişmelerle bir arada Brent petrolün varil fiyatı haftayı yüzde 1 artışla kapatırken, New York Ticaret Borsası’nda süreç gören doğal gazın İngiliz termal ünitesi (MMBtu) cinsinden fiyatı da yüzde 1,8 azalışla tamamladı.
TARIM EMTİASINDA TRUMP ETKİSİ
Trump’ın ikinci periyodunda tekrar artabileceği düşünülen ticaret savaşları, dünyanın en büyük tarım eseri ithalatçısı olan Çin’deki ticari akışı etkiledi. Alıcılar, stoklarını artırmaya ve alternatif tedarikçiler aramaya yöneldi. Çinli soya fasulyesi işleyicileri ise rekabetçi fiyatlar nedeniyle ABD yerine Brezilya’dan yapılan sevkiyatları tercih etmeye başladı.
Bununla birlikte ABD’li çiftçiler, ABD Tarım Bakanlığının cuma günü 2024 hasat kestirimlerini düşürmesinin akabinde mısır ve soya fasulyesi vadeli süreçlerindeki artışla birlikte eser satışlarını artırdı.
Kurumsal tarafta ise Fransız şeker üreticisi Ouvre, teknik ve mali sıkıntılar nedeniyle tek fabrikasını kapatma kararı aldığını açıkladı. Fransa, Avrupa Birliği’nin en büyük şeker üreticisi olmasına karşın olumsuz hava şartları ve hastalıkların neden olduğu berbat hasatlar, birtakım çiftçilerin pancar ekmekten vazgeçmesine ve şeker üreticileri için arzın azalmasına yol açtı. Son devirde ise şeker fiyatlarındaki düşüş, karları olumsuz etkiledi.
Bu gelişmelerle birlikte geçen hafta Chicago Ticaret Borsası’nda kile başına fiyatlar buğdayda yüzde 1,6, mısırda yüzde 2,9, soya fasulyesinde yüzde 1 ve pirinçte yüzde 2,4 arttı.
Hindistan’da hükümet ve bölüm kaynakları, Hindistan’ın dünyanın en büyük ikinci şeker üreticisi olarak, mevcut dönemde 1 milyon metrik ton şeker ihracatına müsaade vermeye hazırlandığını kaydetti. Kaynaklar, hükümetin yakında bu ihracata resmi olarak müsaade verecek bir karar yayımlamasını beklediklerini belirtti.
Öte yandan geçen hafta Fildişi Kıyısı ordusu, kakao kaçakçılığıyla çaba için görevlendirilen birtakım yetkilileri, kakao kaçakçılığı yapmakla suçladı ve olayla ilgili soruşturmanın devam ettiği bildirildi. Fildişi Sahili Genelkurmay Başkanı, ülkenin batısında kakao kaçakçılığıyla gayret vazifesini üstlenen beş yetkilinin misyondan uzaklaştırılmasını emretti.
ABD’de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange’de libre bazında fiyatlar, şekerde yüzde 4,2 ve pamukta yüzde 0,4 azalırken, kahvede yüzde 1,4 arttı. Kakaonun ton başına fiyatı da haftayı yüzde 5,7 artışla tamamladı.
