ABD’nin batısındaki Wasatch Dağları’nda bulunan Pando, dünyanın en büyük canlısı olarak biliniyor. Utah eyaletindeki bu devasa canlı, 106 dönümlük bir alana yayılan ve birbirine bağlı köklerden oluşan 47 bin titrek kavak gövdesinden meydana geliyor. Lakin bu eşsiz ekosistem, çeşitli tehditlerle yok olma riski altında.
PANDO NEDİR?
“Pando” (Latince: “Yayıldım”), genetik olarak tıpkı olan gövdelerden oluşan devasa bir klonal bitki. Toplamda yaklaşık 6 bin ton tartısında olan bu canlı, kütle bakımından dünyanın en büyük organizması.
Pando’nun birtakım kökleri yaklaşık 14 bin yıl öncesine dayanıyor. Gövdelerin ömrü ortalama 130 yıl olsa da kökler, yeni gövdeler üreterek binlerce yıldır varlığını sürdürüyor.
EŞSİZ BİR EKOSİSTEM
Pando, yalnızca bir bitki topluluğu değil, birebir vakitte 68 bitki cinsine ve sayısız hayvana mesken sahipliği yapan bir ekosistem. Geyik, tilki, kunduz, kuşlar ve böcekler, bu eşsiz ömür alanında barınarak ömür döngüsünü sürdürüyor.
Pando’nun sağlıklı kalması, yeni gövdelerin büyümesine bağlı. Fakat çeşitli tehditler bu büyümeyi engelliyor:
- Aşırı Otlatma: Pando’nun bulunduğu alan, geyik ve geyik gibisi hayvanlar için inançlı bir sığınak. Bu hayvanlar, yeni gövdelerin uçlarını yiyerek büyümelerini engelliyor. Çitlerle korunan küçük bir alan dışında, yeni büyüme büyük ölçüde durma noktasında.
- Hastalıklar: Pando, şu anda sooty bark kanseri, yaprak lekesi ve konk mantar hastalığı üzere bitki hastalıklarıyla çaba ediyor.
- İklim Değişikliği: Pando, son buzul çağından bu yana istikrarlı bir iklimde varlığını sürdürmüş olsa da günümüzde yükselen sıcaklıklar, su kaynaklarının azalması ve orman yangınlarının artması üzere sıkıntılarla karşı karşıya.
ZORLUKLARI AŞMA ÇABASI UMUT VERİYOR
Her ne kadar bu tehditler önemli olsa da Pando’nun geçmişte zorlukları aşma marifeti umut veriyor.
Bilim insanları, Pando’nun dayanıklılığının sırlarını çözmeye çalışırken, müdafaa kümeleri ve ABD Orman Hizmetleri, bu devasa ekosistemi korumak için çeşitli çalışmalar yürütüyor.
“Friends of Pando” isimli bir küme, ağacın sanal gerçeklik imgeleriyle daha geniş kitlelere tanıtılmasını amaçlıyor.
