TBMM Bayana Karşı Şiddet ve Ayrımcılığı Araştırma Komisyonu, AK Parti İstanbul Milletvekili Hulki Cevizoğlu başkanlığında toplandı. Kurulda Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü öğretim üyesi Prof. Dr. Coşkun Taştan ve Ankara Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Meryem Bulut sunum yaptı.
ADLİ SÜRECE DİKKAT ÇEKTİ
Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü öğretim üyesi Prof. Dr. Coşkun Taştan, aile içi şiddetin çok boyutlu bir sıkıntı olduğunu belirterek işin isimli, hukuksal ve kültürel boyutlarının olduğuna değindi. Taştan, sunumunda şöyle konuştu:
*Ülkemizde bütün paydaşlar o denli yahut bu türlü bir ortaya gelebiliyor. Elbette tek bir bayan bile şiddet görüyorsa, öldürülüyorsa, akşam gece sokakta yalnız gezmekte zorluk çekiyorsa bu çalışmalar sona ermemelidir.
*Bir mağdur gelip kolluk kuvvetlerine müracaat yaptığında gecikmeksizin kanıtların toplanmasına, hukuksal ve isimli süreçlerin işlenmesine beklemeksizin karar almak gerekiyor.
*Bu kararı alırken başka bütün kararlarda olduğu üzere süratli ve isabetli bir biçimde karar almak gerekir. Karar her vakit alınır lakin süratli, isabetli ve vakitte alınmayan kararlar bilhassa asayiş ve güvenlikle ilgili alınan kararlarda önemli sonuçlar doğurabilir.
*2011 yılından beri uygulamada olan 6284 sayılı kanun kapsamında bir mağdur gelip müracaat yaptığı vakit, bayan ya da erkek fark etmiyor, o şahısla ilgili derhal bilgi toplanır ve süratli bir formda karar alınırdı. Elbette pek çok mevzuda olduğu üzere burada da tecrübeler, birikimler vakitle ilerlemeye ve alan açmaya sebep olur.
“YILDA YAKLAŞIK 300 BİN CİVARINDA MÜRACAAT VAR”
*İngiltere’den getirilen DASH ismi verilen form, Türkçeye çevrildi. 2011 yılında Türkiye’ye adapte edilerek POLNET sistemini kurdu. 2015 yılında Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı’nca formun güncelleme çalışmaları yapıldı.
*Şu an kullanımda olan sürüm, 2021 yılının şubat ayında devreye alındı. Lakin formla ilgili çokça şikâyet çokça sorun ortaya çıkmaya başladı. Bakanlık tarafından hazırlanan ”Kadına Yönelik Şiddetle Çaba 4. Ulusal Hareket Planı (2021-2025)” içerisinde Polis Akademisi’ne formun güzelleştirilmesi için misyon verildi.
*Ama formla ilgili çokça şikayet çokça sorun ortaya çıkmaya başladı. Yapay zeka ile güçlendirerek süratli ve isabet oranı yüksek, anında karar almasına müsaade eden bir uygulama geliştirdik.
Türkiye’de yılda yaklaşık 300 bin civarında 6284 kanunu kapsamında müracaat geliyor. Bunları günlere vurduğumuz vakit kaba hesapla söylüyorum günlük neredeyse 1000 olay edecektir. Bu 1000 hadise ile ilgili hakikat karar vermek lazım.
*Bu aile içi şiddet kayıt formunda bunun risk tahlili zati yapılıyor. Şöyle yapılıyor: Bütün hadiselerin 2021 yılından 2022 yılının ortasına kadar olan kayıtlar incelendiğinde bütün olayların yüzde 83’ünü riskli ve çok yüksek riskli olarak tasnif edildiğini görüyoruz.
SORUN TOPLUMSAL
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Kısmı Toplumsal Antropoloji Anabilim Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Meryem Bulut, bayana yönelik şiddetin ferdi olarak uygulansa da bu durumun toplumsal olduğunu vurguladı. Bulut’un bayana yönelik şiddet hakkında yaptığı sunumdan satır başları şöyle:
*Görüşmelerde elde edilen datalara nazaran, hem fizikî şiddet uygulayıp hem de düzgün davrandıklarında, örneğin partnerlerini gezmeye götürürlerse, münasebette şiddetin olmadığı lakin makus davranmaya devam ettiklerinde bir şiddetin varlığından kelam edilebileceği ortaya çıktı.
*Görüşmecilerin şiddete bakış açısında; aksiyonun amaçlanan tesirinin ortaya çıkması için aksiyonun faili ile mağduru ortasında bir ölçüde anlayış iştirakinin bulunmasının gerekli olduğu anlaşılmaktadır.
*Kültürel bedellerle ile ahenk içinde olduğu sürece onaylanan şiddet bir ölçüde uygulayanların, şahitlerin ve hatta kurbanların yasallığını kabul etmeleriyle daima hale gelir.
TABLO VAHİM
*2010 yılında Mardin’de yaptığımız saha çalışmasında bayanların yüzde 42’4’ü namusa laf getiren bayanların, yüzde 17,7’si eşe (erkek) itaat etmeyenlerin şiddet uygulanabileceğine düşündükleri belirlendi. Birebir araştırmada erkeklerin yüzde 40,9’nun namus yüzünden, yüzde 21,8’nin ise eşe (erkek) ve eşin ailesine itaat etmediklerinde şiddete maruz kalmaları gerektiğine inandıkları bulgulara yansıdı.
*Mardin, Ankara-Altındağ, Ankara’da ve İstanbul’da yapılan araştırmalarda erkeklerin ailelerine çok düşkün oldukları, bayanların da ailelerine hürmet bekledikleri net olarak görüldü.
*İstanbul’da yapılan araştırmada evlilik birliğinin boşanma ile sonlandırılmasına görüşmecilerin çoğunluğunun şiddetle karşı çıkıldığı belirtildi. Bayanın ayrılık talebine karşı çıkmakta ve önleyemezse şiddet devreye girmektedir. Kısıtlama, burada boşanma ihtimalinin ortada kalkması olarak karşımıza çıkmaktadır.
*Bu araştırmada bayanların boşanma isteklerine karşı çıkılmıştır. Bayanların lakin şiddet yoluyla denetim altında tutulabileceği vurgusu öne çıkarak erkeklerin yeni bir yaşama müsaade vermemeleri görülüyor. Erkeklerin boşanmaya karşı oldukları üzere evlendikleri bayanları geride bırakarak diğer bayanlarla bir ömür kursalar da boşanmayı kabul etmedikleri anlaşıldı.
*Mardin ve Ankara’da yapılan araştırmada erkek açısından aldatma onur ile ilişkilendirilmektedir. Aldatılma da onur ve namusla ilişkilendiriliyor. Bu durum cürmün tartısını da hafifletiyor. Bu manada yaşanılan etraf de yapılan hareket destekleniyor.
