Jeofizik Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Sinancan Öziçer, deprem konusunda İstanbul’a odaklanıldığını lakin Türkiye’nin üçüncü büyük kenti İzmir’in İstanbul’dan daha riskli olduğunu lisana getirdi. Öziçer, sarsıntı riski açısından Karşıyaka, Çiğli, Bayraklı, Bornova, Konak, Balçova, Narlıdere, Güzelbahçe ilçelerine dikkat çekti. Alüvyon tabakanın sarsıntı dalgalarının genliğini büyüttüğünü söz eden Öziçer, “7 üzerinde zelzele olacak, sarsıntı olduğunda İstanbul çok önemli yara alacak deniliyor lakin meydana gelebilecek sarsıntı büyüklük manasında değil, risk olarak bakıldığında İzmir’in İstanbul’dan daha riskli olduğunu öngörüyorum. İzmir’de nüfusun en fazla yerleştiği yerlerde zemin 80, 100 ve 120 metre kalınlıktaki alüvyon katmandan oluşuyor. Bu alüvyon katman zelzele dalgalarının genliğini büyütüyor. Zelzele dalgası o yerden kaynaklı olağandan 2-3 katı daha fazla vuruyor. Bu tabanın üzerindeki yapılar yüksek, 8 ve üzeri kattaki binalardan oluşuyor. Bu binalar yaş olarak miadını doldurmuş, bir de mühendislik hizmeti almamış birçok kaçak yapının da olduğuna baktığınızda İzmir’de tekrar meydana gelebilecek 6.9’luk sarsıntıda, vaktin da 20-22 saniye olacağını öngördüğümüzde 117 vatandaşımızdan daha fazlasının hayatını kaybetme riskine karşı karşıya kalabiliriz” tabirlerini kullandı.
‘KIYI KESİTTEKİ YAPILARIN HASAR GÖREBİLME İHTİMALİ YÜKSEK’
Kötü tabanın olduğu yerlerin, ana kaya katmanıyla yeryüzü ortasındaki aralığın derin olduğu bölgeler olduğunu aktaran Öziçer, “İzmir Körfezi’ni hilal üzere çevreleyen Çiğli, Karşıyaka, Bayraklı, Konak, Balçova, Narlıdere, Güzelbahçe’de kıyı bölgedeki binalar dolgu yere ya da ana kaya arasının daha derin olduğu yerlerde olduğu için ‘Bir zelzele meydana geldiği vakit büsbütün yıkılır’ demiyorum fakat hasar görebilme ihtimali daha yüksek. Bir de Bayraklı ve Bornova’nın iç kısımlarına ova tarafındaki derinlik daha fazla olduğundan oradaki yer daha riskli ve zelzele deformasyonu tesiri daha fazla. Yerin olumsuz olduğu alanlardaki nüfusun çok olması, binaların sayısının ve yaşının fazla olması, mühendislik hizmeti almamış binaların da çok olduğunu düşündüğümüzde İzmir’deki risk daha fazla diyebiliriz” dedi.
2019 yılında devlet tarafından mühendislik hizmeti almamış yapılara yapı kayıt dokümanıyla ruhsatlandırma olduğunu lisana getiren Öziçer, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Türkiye’de en fazla kaçak yapının olduğu ve bunun üzerine yapı kayıt dokümanı alarak ruhsatlandırılan meskenlerin en çok olduğu vilayet İzmir. Ondan ötürü ve yeri makus olan alanlarda yapı kayıt dokümanı almış yapıların 5, 5.5 ya da 6 büyüklükteki zelzelede birinci hasar görecek yapılar olarak söyleyebiliriz.”
‘2019’DAN SONRAKİ YÖNETMELİĞE UYGUN YAPILAR ZELZELEDE GÜVENİLİR’
“Vatandaşlarımızın aklında ‘Kötü yerdeki yapılaşmadan uzaklaşmalı, karasal ya da deniz düzeyinin üstündeki yerlerde yapılaşma daha fazla olmalı’ fikri var” diyen Öziçer, “Teorik olarak hakikat fakat büyük kentlerde göçün, nüfusun artması yapılaşmanın fazlalaşmasından kaynaklı bu uygulanabilir bir durum değil” sözlerini kullandı. 2019 yılında çıkan son zelzele yönetmeliğinin standartlarının üst seviye olduğunu tabir eden Öziçer, “Son zelzele yönetmeliğinden sonra yapılan binalarda, ne kadar önemli bir sarsıntı olursa olsun binalar orta yahut hafif hasar görse de 1999 yahut 6 Şubat’taki zelzelede meydana gelen felaketlerdeki can kayıplarının yaşanacağını düşünmüyoruz. 2019’dan sonra yapılan tek katlı ya da yüksek yapılar, yeri ne olursa olsun sarsıntı yönetmeliğine uygun olduğundan ötürü vatandaşlarımız için sarsıntı anında daha güvenilebilir” diye konuştu.
‘JEOFİZİK MÜHENDİSİ TARAFINDAN DENETLENMİYOR’
Binaların yapılaşma öncesi ve imalat anında yapılan kontrollerinin değerli olduğunu belirten Öziçer, “İzmir sarsıntısında en fazla karşımıza çıkan kahırlardan bir tanesi kontroldü. 6 Şubat zelzelesinde de kontrolden kaynaklı yeni binaların bile büsbütün yıkıldığını gördük. Bunların en büyük sebebi hem yapılaşma öncesi hem de imalat anındaki denetimsizlik. En gerçek kontrolü jeofizik ve jeoloji mühendisleri yapar. İzmir’e baktığımızda 30 ilçenin 20’sinde jeofizik mühendisi istihdamı bulunmuyor. O belediyelere gelen taban etütleri bir jeofizik mühendisi tarafından denetlenmiyor. Bu kontrolün en büyük meşakkatlerinden bir tanesi” dedi.
