ADIYAMAN BELEDİYE BAŞKANI: ÖNLEM ALINMAZSA TOKİ KONUTLARI ÇÖP OLACAK
6 Şubat 2023’te Adıyaman, tarihin en büyük felaketlerinden birini yaşadı. İki yıl geçti lakin yaralar hâlâ açık. Konteynerlerde sıkışıp kalmış binlerce aile, tozun, çamurun ve belirsizliğin ortasında yeni bir hayat kurmaya çalışıyor. Depremzedeler için vakit ilerliyor lakin beklentiler karşılanmadıkça umut yerini tükenmişliğe bırakıyor.
6 Şubat sabahında hastane odasında yazımı erken yazmıştım. Televizyonu açtığımda sarsıntı haberini öğrendim. Sayı her dakika artıyordu. Ameliyathaneye girerken beni indiren vazifelinin telefonundan gazeteyi arayıp, yazımın sonuna “Hayatını kaybedenlere rahmet” notu ekletmiştim. Ağır bakımda uyandırıldığımda gecenin 03.00’ü olmuştu. İçim yanıyordu, dilim-damağım kurumuştu. Zahmetle sarsıntının sonucunu sorduğumda hayatını kaybedenlerin sayısının 15 bini geçtiğini öğrenmiştim. Bu sayı daha sonra 53 bini aşmıştı. Hepsini rahmetle anıyorum.
YATIRIM BOŞA GİDECEK
Hatay’dan sonra en büyük yıkımlardan birisi de Adıyaman’da oldu. O günden sonra Adıyaman’da hayat ne olağana dönebildi ne de umutlar büsbütün yeşerebildi. Binlerce aile, hâlâ konteyner kentlerde, 21 metrekarelik daracık alanlara sıkışmış bir hayat sürdürmeye çalışıyor. Sokaklarda yükselen toz bulutları, her yağmurda çamura dönüşen yollar, devam eden yıkımlar ve tamamlanamayan inşaatlar… Kent, iki yıldır süren belirsizlik içinde adeta nefes almaya çalışıyor.
Milletvekilliği seçimlerinde AKP, Adıyaman’dan güçlü bir oy almış olmasına karşın, belediye seçimlerini yarım asırın ardından CHP’nin kazanması, iktidarın dayanağının kesildiği yorumlarına neden oldu. Belediye Başkanı Abdurrahman Tutdere, şehirde ağır mesai harcasa da, işçi, araç-gereç sayısında bir artış olmadı. Belediye binasının hâlâ farklı yerlerde hizmet vermesi bile başlı başına sorun.
CHP’li Lider Tutdere, “Adıyaman, daima üvey evlat muamelesi görüyor” diyor. Kentin altyapısını yenileme çalışmalarının devam ettiğini, 650 kilometreye yakın su borusunun değiştirilmesi çalışmasında 250 kilometrelik kısmının bitirildiğini, kayıp-kaçak oranında da kıymetli azalma olduğunu, kanalizasyon ve yağmur suyu şebekelerinde de değerli yol aldıklarını belirtti. Tutdere, kentin en kıymetli meselesinin su gereksinimi olduğunu belirtti ve şu ihtarda bulundu:
KONTEYNERLERDE 24 AY
Adıyaman yarımadadır. Ancak en büyük ve temel meselemiz içme suyudur. Atatürk Barajı bize 12 kilometre uzaklıkta. Kentimize Atatürk Barajı’ndan su sağlanması için Devlet Su İşleri’nin (DSİ) ya da Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın değerli dayanağına muhtaçlığımız var. Aksi halde kentimizin kuzeyinde İndere bölgesinde zirvede üretimi devam eden 23 bin TOKİ konutunun su muhtaçlığını karşılamakta zorlanacağız. Hatta su vermemiz bu durumda mümkün olamayacak. Kentin batı bölgesinde de 6 bin TOKİ konutu yapılıyor. Yapılacak toplam konut sayısı 39 bini bulacak.
Şehrimizin ulaşımla ilgili çok önemli sorunu var. Kentin tek ana arteri Atatürk Bulvarı’dır. Sarsıntıda, bulvardaki binalar yola yıkılınca kentimize yardımlar bile getirilememişti. Etraf yolunun yapılması, yeni yerleşim bölgesi olarak planlanan İndere’ye de canlılık getirecek. Kentimizin trafik sorunu da büyük ölçüde rahatlayacak.
Depremden bu yana Adıyaman’da 30 binden fazla aile, konteynerlerde hayatını sürdürüyor. Uzun müddetli bu belirsizlik, fizikî olduğu kadar ruhsal yükü de ağır bir süreç hâline getirdi. Klinik Psikolog Asena Yurtsever, konteynerde hayatın bireylerde dert bozuklukları, öfke denetimi sorunları, depresyon ve toplumsal izolasyon üzere önemli ruhsal sonuçlar doğurduğuna dikkat çekiyor. Bilhassa aile bireylerinin dar alanlarda daima birlikte olmak zorunda kalması, tansiyonu artırırken, mesken içi çatışmaları ve boşanma oranlarını da önemli biçimde yükseltti.
VE UĞRAŞA DEVAM
Adıyaman Adliyesi’nde boşanma davalarındaki artış nedeniyle üçüncü aile mahkemesinin kurulması gündeme geldi. Bayan Hakları Merkezi Lideri Avukat İlknur Tel, boşanma davalarında ekonomik şiddet, ruhsal baskı, aldatma ve ortak ömrü terk etme üzere sebeplerin öne çıktığını belirtiyor. Zelzele, sırf binaları değil, aile yapılarını da temellerinden sarsmış durumda.
Adıyaman’da yalnız konutlar yıkılmadı. İş dünyası da yıkıldı. Sarsıntı travması intiharları, boşanmaları artırdı. İnsanımızın ruhsal ve toplumsal dayanağa gereksinimi var. Yaz boyunca kültür-sanat etkinliklerinde bulunduk. Yakında kreş açacağız. Ekonomik kriz, beraberinde büyük bir işsizliği de getirdi.
BAKANLIK TAKVİYESİ YOK
Deprem kentiyiz, sarsıntı belediyesiyiz lakin bakanlıktan ne işçi artırma, ne de bütçe manasında takviye yok. SGK borcumuz gerekçesiyle geçen ay belediyemiz hissesinden 7.5 milyon lira kesinti yapıldı. Sarsıntı bölgelerinde belediye borçlarına muafiyet sağlanmalı ya da ekstra kaynak vermesi lazım. İşimiz bir iken artık bin oldu. Buna rağmen insan ve makine gücümüz tıpkı kaldı. Yalnızca Türkiye Belediyer Birliği’nden 12 araç aldık. Yani, bina yapmakla iş bitmiyor.”
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, 5 Şubat’ta, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise 6 Şubat’ta Adıyaman’da olacak. Acılar, sıkıntılar bir defa daha konuşulacak.
Adıyaman Belediye Başkanı Abdurrahman Tutdere, halkın içinde, sıkıntıları onlarla birlikte paylaşıyor.
İki yılda neler yapıldı, neler yapılmadı?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bölgenin “dünyanın en büyük şantiye alanına dönüştüğünü” söylerken, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, deprem bölgesinde 201 bin 508 konutun teslim edildiğini açıkladı. Lakin Adıyaman’daki tablo, sayıların soğuk gerçekliğiyle pek de örtüşmüyor.
Şehir merkezinde “Çarşı Projesi” lakin yeni başlamış durumda. Esnaf hâlâ konteynerlerde, hatta kimi eczaneler bile süreksiz barakalarda hizmet veriyor. Vali Osman Varol, Adıyaman’da 3 bin 34 konutun teslim edildiğini , bahar aylarında 16 bin 467 konutun tamamlanacağını duyurdu. Lakin depremzedeler, vaatlerden çok, anahtarlarını alıp konutlarına taşınabilecekleri günün hayalini kuruyor.
Turizm, oteller ve kayıp taşlar
Depremin yıkıcı tesiri, sadece barınma sorunu ile hudutlu değil. Adıyaman, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Nemrut Dağı ile turizmde değerli bir noktada. Fakat otellerin hasarlı olması ve yenilerinin inşa edilmemesi nedeniyle turistler konaklayacak yer bulamıyor. GAP cinslerine katılan turistler, Adıyaman’da kalacak otel bulamadığı için etraf vilayetlerde konaklamak zorunda kalıyor.
Şehirdeki bir öteki tartışma konusu ise yıkılan tarihi mescitler ve kaybolan taşları. Kap mescidi, İmamağa Mescidi ve Zombaba Mescidi üzere tarihi yapıların yine inşa süreci bir türlü başlamazken, bu mescitlerin değerli nahit taşlarının akıbeti hâlâ bilinmiyor. Halk, bu mevzuda yetkililerden net bir açıklama bekliyor.
