Türkiye’yi derinden sarsan, acısı ve izleri birinci günkü yerini koruyan 6 Şubat 2023 zelzele felaketinin ikinci yılında, Adana Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde; akademisyenlerin, yapı üretim paydaşlarının, ilgili meslek odası temsilcilerinin ve belediye bürokratlarının iştirakiyle Yüreğir Kültür Merkezi’nde gün uzunluğu süren “6 Şubat Sonrası Neredeyiz? Durum Kıymetlendirme ve Planlama Çalıştayı” düzenlendi. Bilim insanlarının ve teknik takımların bir ortaya geldiği çalıştayın sonucunda, kamuoyuna zelzelede alınacak tedbirler ve acil yapılacaklara ait bir sonuç bildirgesi açıklandı.
YAPI TASARIMI, TABAN ETÜDÜ, EĞİTİM-DENETİM-DİJİTALLEŞME
Bildirge, “Yapı Tasarımı, Taban Etütleri, Eğitim, Kontrol ve Dijitalleşme” olarak 3 ana başlık altında kamuoyu ile paylaşıldı. Adana Büyükşehir Belediyesi’nin daha evvel hazırladığı “Deprem Bildirgesi” doğrultusunda elde edilen sonucun raporları kıymetlendirilerek, yeni yapıların ruhsatlandırma, kontrol ve yapı güvenliği süreçleri detaylı formda tartışıldı. Çalıştayda ayrıyeten, lokal idareler ile ilgili kamu ve özel kesim kuruluşları ortasındaki uyumun artırılması ve teknik kapasitenin geliştirilmesine yönelik teklifler de ele alındı. Çalıştayın sonunda Adana Büyükşehir Belediyesi Tiyatro Salonu Fuaye alanında muhtemel bir sarsıntıda kullanılacak yeni müdahale ekipmanları sergilendi.
“YAŞADIĞIMIZ FELAKETLERİ UNUTMAMALIYIZ”
Çalıştay iştirakçilerine ve sonuç bildirgesini dinlemek için Tiyatro Salonu’nda bulunan kalabalığa hitap eden Adana Büyükşehir Belediye Lider Zeydan Karalar, mümkün bir zelzelede hasarı en aza indirmek için yaşanan felaketi öncelikle unutmamak gerektiğini anlattı. Lider Zeydan Karalar, “Her yıl 6 Şubat’ta hem can hem mal kaybını en aza indirmek için teknik toplantılar, araştırmalar, paneller, çalıştaylar yapacak ve kendimizi sarsıntı konusunda her yıl biraz daha geliştireceğiz. 6 Şubat’ı yaşayan herkes o günü hiç unutmamalı. Her yıl o anı yaşıyorum ben ve daima anlatıyorum. Saat 04.47’de yıkılan apartmanın yanında bir kızımızın boynuma sarılarak ‘babamı kurtar’, ‘annemi kurtar’ dediğini asla unutmayacağım” diye söz etti.
Depremin birinci dakikalarında vatandaşların panikle trafiğe çıkmasının, enkaza müdahale müddetini uzattığına da dikkat çeken Lider Zeydan Karalar, zelzele anında trafiğe değil, acil toplanma alanlarına çıkılmasının son derece hayati ehemmiyet arz ettiğini bildirdi.
Türkiye’de birinci hasar tespitine Adana’da başlandığını ve hasar tespit çalışmalarını bitiren birinci ilin Adana olduğunu aktaran Lider Zeydan Karalar, zelzeleye karşı teyakkuz halinin sürdüğünü de belirterek, “Kozan’da bir zelzele toplantısı planlıyoruz, Yumurtalık’ta, Karataş’ta muhtemel bir zelzeleye karşı arama kurtarma takımları, ekipmanları ve binaları nasıl konumlandıracağımızı tasarlıyoruz” dedi.
ADANA’DA YIKILACAK 7 BİN 359 YAPI VAR
6 Şubat zelzelelerinin yıkıcı tesirinin büyüklüğünden kelam eden Lider Zeydan Karalar, Adana’da can kaybının zelzelede yıkıma uğrayan başka vilayetlere nazaran daha az olduğuna, buna göre kentte 7 bin 359 binanın yıkılacak olduğuna dikkat çekti.
NİTELİKLİ BİR YOL HARİTASI ORTAYA ÇIKTI
Başkan Zeydan Karalar, bilim insanlarının ve teknik insanların inanılmaz çalışmalara imza attıklarını bildirerek şunları söyledi “Bilim beşerlerine şükranlarımı sunuyorum. Harika bir çalışma yapıldı. Ortaya çıkan sonuç bildirgesi ile mümkün zelzelelerde bina dolayısı ile can güvenliğini sağlayacak nitelikte bir yol haritası ortaya çıktı. Bundan sonra kentteki binaların bu çalışmaların sonucuna nazaran yapılmasını sağlayacağız. Mikro bölgeleme çalışması bittikten sonra taban etüdü ile binaların güvenliği sağlanmış olacak. Yeni yapılacak binaları zelzeleye güçlü yapmak ve yaptırmak, mevcut yapı stokunu da süratlice kuvvetlendirmek gerekiyor. Mevcut yapı stokunu zelzeleye güçlü hale getirmek belediyenin tek başına yapacağı bir iş değil. Burada belediye, devlet, vatandaş iş birliği gerekiyor.”
YENİ MÜDAHALE EKİPMANLARI
Adana Büyükşehir Belediyesi olarak muhtemel zelzelelerde kullanılabilecek yeni müdahale araçlarını da Belediye envanterine eklediklerini açıklayan Lider Zeydan Karalar şunları söyledi: “Yeni ekipmanlar kişinin beden sıcaklığından onun nerede olduğunu tespit edecek ve en kısa yoldan kurtarılmasını sağlayacak. En ufak ses varsa o sesi tespit edebilecek ve en süratli nereden girilebileceğini de belirleyebiliyor”
Başkan Zeydan Karalar, 6 Şubat sarsıntılarında özveri ile mağdur olan vatandaşlara hizmet götüren Büyükşehir Belediye işçisini de yürekten tebrik ettiğini kelamlarına ekledi.
Deprem çalıştayının akabinde 3 ana başlıkta kamuoyuna açıklanan rapor şu halde:
YAPI TASARIMI
– 2025 yılı içerisinde Türkiye Bina Sarsıntı Yönetmeliğine 5 Unsurluk Kolay Kurallar içeren Ek Bildiri Yürürlüğe girecektir. Belediye denetimlerinin bu tarafta yapılması için çalışmalar başlatılacaktır.
– Bodrumlu yapılarda bodrum perdelerinin betonarme olma koşulunun getirilmesi sağlanmalıdır.
– Bölme duvar imalatlarında fileli sıva uygulamasının zorlanması, yalıtım projelerinin ayrıntılı olarak istenmesi ve uygulama proje denetimlerinin sağlanması istenmelidir.
– Kaba inşaat sonrası denetimlerinin yapılması konusunun mecburî tutulması sağlanmalıdır.
ZEMİN ETÜTLERİ
– Taban etütlerinin Türkiye Bina Sarsıntı Yönetmeliği TBDY (2018) ile uyumlu yapıldığının sıkı denetimi sağlanmalı,
– Yeraltı su düzeyinin yüksek olduğu durumlarda drenaj ve izolasyon projelendirme ve saha denetimi yapılmalı,
– Mikro bölgeleme çalışmaları sonuçlarına nazaran yeni bina taban etütlerin denetimi sağlanmalı,
– Mikro bölgeleme sonuçlarına nazaran yer sınıfları ile temel tiplerinin ve yer güzelleştirme gereksiniminin uyguluğunun denetimi yapılmalıdır.
EĞİTİM, KONTROL, DİJİTALLEŞME
– Belediye mühendisleri için temel eğitimler verilmelidir.
– Hasar tespit eğitimi ile afet sonrasına hazırlık yapılmalıdır.
– İlçe belediye denetimlerinin standartlaştırılması ile süreçlerin emsal hale getirilmesi sağlanmalı, bu hedefle kolay denetim föylerinin (statik, mekanik, elektrik, tesisat, drenaj, yalıtım vb) hazırlanması ve eğitimlerinin verilmesi gerekmektedir.
– Mevcut bina stokunda en riskli olan yapıların belirlenmesine yönelik çalışmaların başlatılması sağlanmalıdır.
– Beton kürlenmesi ve bakımı ile ilgili eğitim, delil evraklarının sunulmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır.
– Tüm bina projelerinde kıymetli parametrelerin (zemin sınıfı, kat yüksekliği, oturma alanı, toplam kolon alanı vb) dijital bir ortamda girilmesine uygun altyapı oluşturulması sağlanmalıdır.
Sonuç Raporu ve Zelzele Kıymetlendirme Forumuna Katılan Bilim İnsanları:
* Prof. Dr. Mustafa Laman– İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Geoteknik Kurulu Başkanı
* Prof. Dr. Ulvi Can Ünlügenç– Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Jeoloji Mühendisliği Bölümü
* Prof. Dr. Barış Binici– Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) İnşaat Mühendisliği Kısmı Ana Bilim Kolu Başkanı
* Prof. Dr. Süleyman Pampal– Gazi Üniversitesi Zelzele Araştırma Merkezi Kurucu Başkanı
