Ege Denizi’nde 28 Ocak prestijiyle ağırlaşan sismik hareketlilik sonucunda bölgede bugüne kadar 600’ün üzerinde sarsıntı oldu.
İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Zelzele Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü ve Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Ege Denizi’nde Santorini Adası etrafında 28 Ocak’tan bu yana ağırlaşan sarsıntı fırtınasıyla ilgili değerlendirmede bulundu.
“8,5 BÜYÜKLÜĞÜNE VARAN SARSINTILAR OLMUŞ”
Prof. Dr. Sözbilir, “Her gün büyüklüğü 1 ila 5 ortasında değişen ortalama 100 zelzele oluyor. Santorini Adası Yunanistan’ın başşehri Atina’dan başlayarak Milos, Santorini, Nysiros adalarını içine alacak formda bir yay geometrisi sunup, Türkiye karası üzerindeki Kula volkanlarına kadar uzanıyor” diyerek, şöyle devam etti:
“Bu yay biçimli jeolojik ortama Güney Ege Volkanik Ada Yayı ismi veriliyor. Bu volkanik ada yayının özelliği, günümüzde diri- faal olması. Ada yayının içindeki volkanik adaların değerli bir kısmı son 10 bin yılda birkaç kere patlamış, püskürmüş akabinde tsunamiye, zelzelelere, can ve mal kaybına neden olmuş. Bu volkanik faaliyet biter mi. Bunun cevabı büyük fotoğrafta gizli. Ada yayının güneyinde Girit. Girit’in güneyinde Afrika ile Ege-Anadolu levhasının jeolojik hududunu oluşturan devasa bir fay bulunuyor. Arnavutluk’tan güneydoğuya yanlışsız ilerleyip bir yay geometrisi sunacak halde Yunanistan güneyinden ve Girit Adası güneyinden geçtikten sonra kuzeydoğuya yanlışsız kavis çizerek Rodos Adası güneyinde Pliny-Strabo transform fayı ile birleşir. Bu fay üzerinde, geçmişte 8.5 büyüklüğüne varan mega sarsıntılar olmuş.”
“7,5 BÜYÜKLÜĞÜNE VARAN ZELZELELERİ TETİKLEYEBİLİR”
Bölgede son 20 yılda yapılan jeofizik çalışmaların, Santorini ve çabucak kuzeydoğusundaki Amorgos-Kolombo deniz altında yer alan volkandaki magma faaliyetinin 2,8 kilometre derinliğe kadar yükseldiğini ortaya koyduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Sözbilir, “Bu alandaki kırık ve çatlak oluşumu yanı sıra canlı faylar boyunca hidrotermal- jeotermal akışkanların sisteme katıldığını göstermektedir. Denizaltında devam eden bu tektono-magmatik faaliyetlerin makul bir vakit sonra kırık ve çatlaklar boyunca yeryüzüne ulaşması ve volkanik bir faaliyete dönüşme ihtimali vardır. Alışılmış bu faaliyet geçmişte olduğu üzere, 7,5’e varan sarsıntıları de tetikleyebilir” diye konuştu.
TSUNAMİ HATIRLATMASI
Bu mevzuyla ilgili olarak geçmişte yaşanmış hem zelzele, hem de volkanik faaliyet olduğunu kaydeden Prof. Dr. Sözbilir, şunları söyledi:
“Santorini, Milos ve Nysiros adalarında MÖ 1600’lü yıllarda milattan sonra 1800’lü yıllarda ve 1950 yılında volkanik püskürmeler olmuş ve bu volkanik faaliyetler nedeniyle Yunan adalarında tsunami gerçekleşmiş, can ve mal kaybı yaşanmış. Bilhassa, Türkiye’nin güneybatı kıyılarında -Kuşadası-Bodrum-Datça- ise, tsunami yaşandığına dair kayıtlar var. MÖ-1600’lü yıllarında Santorini Adası’nda gerçekleşen volkanik faaliyetin külleri, Datça, Bodrum, Söke üzere kıyı bölgelerimizdeki genç üniteler içinde saptanmış durumda. Bu da bu türlü bir patlama olması durumunda volkan küllerinin Ege kıyılarına kadar ulaşabileceği öngörülebilir. Bu türlü bir durumda vatandaşlar, AFAD üzere kurumların vereceği bilgiler web sayfalarında yer alan yanardağ tedbirleri konusunda bilgi sahibi olabilirler.”
TSUNAMİDEN EVVEL SMS GELECEK
Santorini Adası kuzeyinde 1956 yılında 7,5 büyüklüğünde bir zelzele olduğunun ve 13 dakika sonra 7 büyüklüğünde artçı bir şok yaşandığının bilindiğini söyleyen Prof. Dr. Sözbilir, şöyle konuştu:
“Bu zelzeleler sonrasında Ege kıyılarımızda 1-2 metreye varan tsunamiden bahsedilmektedir. Bu türlü bir olayın gerçekleşmesi durumunda, önemli bir sorun yaşanacağını düşünmüyorum. Çünkü bu zelzele, modellenmiş durumda. Santorini civarında 7 büyüklüğünü aşan bir zelzele olduğu anda, AFAD ve ilgili öbür sismoloji istasyonlarına bağlı sismometreler birkaç saniye içinde sarsıntısı algılıyor. AFAD sistemi, otomatik çözümleyerek dataları tüm dünyaya açıyor. Şayet tsunami tehlikesi varsa, AFAD uygulaması içeren tüm akıllı telefonlara ileti gelmektedir. Bu iletiden yaklaşık 20-30 dakika sonra, tsunami kıyılarımıza ulaşabilir. Bu mühlet içinde deniz kıyısından 4-5 kilometre karaya gerçek ilerlediğimizde rastgele bir can kaybı yaşanmayacaktır. Tahminen kıyıdaki birtakım binaları deniz suyu basacak, daha sonra geri gidecektir. Bu nedenle AFAD, Valilik üzere resmi makamların web sitesinin daima denetim edilmesi ve AFAD uygulamasının tüm akıllı telefonlara yüklenmesi ehemmiyet arz etmektedir.”
