Son bilgiler tüm dünyada ve ülkemizde anidepresan kullanımının epey arttığını gösteriyor. Çalışmalar 2018-2024 yılları ortası yani bilhassa pandemiden sonra antidepresan kullanımının ülkemizde yüzde 24.5 oranında arttığını rapor ediyor.
Bu durum antidepresanların itinasız kullanıldığını gösteriyor.
Zira kelam konusu ilaçların eczanelerden reçetesiz alınabildiğini belirten Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Naz Berfu Akbaş, ‘’Ancak bu önemli bir sorun’’ dedi ve antidepresanlarla ilgili bilinmesi gerekenleri şöyle açıkladı:
Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Naz Berfu Akbaş
Ne vakit reçete edilir?
Önce depresyonda fakat bunun yanında depresyondan daha sık görülmekte olan panik bozukluk, yaygın anksiyete bozukluğu, toplumsal fobi üzere meseleler, tekrar obsesif kompulsif bozukluk dediğimiz psikiyatrik hastalıklarda, bunun yanında fibromiyalji, kronik yorgunluk ve migren üzere ağrılı bozukluklarda da reçete edilebilir.
Herkeste tıpkı etkiyi göstermez
Akraba, eş, dost tavsiyesi ile insanlarımız depresyon ilaçlarını yaygın olarak kullanıyor. Halbuki her depresyon tıpkı özellikleri taşımaz, kişinin yaşına, kilosuna, uyku durumuna, ek öbür hastalıkları olup olmadığına nazaran bir antidepresan seçilmelidir. Her antidepresan her hastada birebir etkiyi göstermez.
Uygun müddette ve uygun dozda kullanılmalı
Bir sorun de bireylerin antidepresan kullanımıyla ilgili bilgi eksikliğidir. Antidepresan ilaçlar reçete edildiğinde he gün sistemli olarak kullanıldığında tesirlerini 3-4 hafta içinde gösterir. Yani kişinin canı sıkıldığında ya da kendini berbat hissettiğinde rahatlamak için 1 tane antidepresan kullanması hiçbir işe yaramaz, hatta yan tesirler kişiyi daha berbat hissettirir. Bu ilaçların, nizamlı bir halde uygun müddet ve uygun dozda kullanılmaları gerekir ki bu da doktor kontrolünde yapılması gereken bir tedavidir.
Ciddi yan tesirleri olabilir
Antidepresan ilaçlar reçete ile satılması gerektiği halde ülkemizde bu ilaçların uygunsuz halde eczanelerden reçetesiz alındığını görmekteyiz. Bu önemli bir sıkıntıdır. Her ilaçta olduğu üzere antidepresanların da yan tesirleri bulunmaktadır.
En sık görülen yan tesirler bulantı, baş dönmesi, çarpıntıdır lakin bunlar ekseriyetle 1 hafta içerisinde azalarak biter. Bunun yanında cinsel fonksiyon bozukluklarına yol açması bireylerin hayatlarını etkileyecek kıymetli bir sorun olabilmektedir, ayrıyeten denetimsiz ve uzun müddetli kullanım bilhassa bedende sodyum eksikliğine yol açar ki bu durum beyin işlevlerini da etkileyen önemli bir problemdir. Ayrıyeten bireyde tespit edilmemiş bir bipolar bozukluk varsa, tek başına antidepresan kullanmak bir manik atağı tetikleyebilir ki bu da hayli tehlikeli bir durumdur.
‘Mutluluk hapı’ demek yanlış
Antidepresanların “mutluluk hapı” diye tabir edilmesi uygunsuz kullanımı çok etkiliyor. “Mutluyum ancak daha keyifli olmak istiyorum” diyerek antidepresan talep eden hastalar görüyorum.
Depresyon önemli bir hastalıktır, teşhis koymak için kişinin 15 gün müddetle daima olarak kendini mutsuz ve isteksiz hissetmesi gereklidir. O denli “bugün canım çok sıkkın” diyerek antidepresan içilmez, işe de yaramaz.
Ne yapılabilir?
Antidepresanlar yalnızca psikiyatristler tarafından değil, psikiyatri branşı dışındaki tabipler tarafından da hayli sık yazılmakta. Bu durumların denetimi güzel yapılmalı, öncelikle tabiplerin antidepresanlarla ilgili bilgileri artırılmalı, maalesef internetteki bilgileri denetim etmek mümkün değil ancak bu kaynak epey tehlikeli boyutlara ulaşmakta ve yanlış bilgiler faydadan çok ziyan vermekte.
Son olarak daha evvel belirttiğim üzere hastaların bu ilaçlara kolay kolay ulaşmaları engellenmeli ve kullanım formu ve tesir ve yan tesirleri konusunda kâfi seviyede uzman kurumlarca bilgilendirilmeliler.
