Gıda fiyatlarındaki dalgalanmalar son yıllarda hem tüketicilerin hem de iktisat idaresinin en büyük gündem hususlarından biri durumuna geldi. Taze meyve ve sebzelerde mevsimsel değişimler ve arz-talep dengesizlikleri nedeniyle yaşanan fiyat oynaklığı, enflasyon beklentilerini de negatif istikamette etkiliyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) “Meyve-Sebze Piyasaları için Alternatif Göstergeler” İktisat Notu’nda meyve ve zerzevat kümesine dair gelişmelerin takibinin gerek besin güvenliği gerekse sepet tartı yapısı göz önüne alındığında enflasyon açısından kıymetli olmasına karşın mevcut data setleri ve göstergelerin hayli hudutlu olduğunun bilindiğine dikkat çekti.
TCMB’nin çalışmasında, bu dalgalanmaların daha yakından takip edilmesi için Hal Kayıt Sistemi (HKS) datalarını baz alarak yeni öncü göstergeler geliştirdi.
FİYAT DALGALANMALARINDA YENİ GÖSTERGE
Gıda ve alkolsüz içecekler, TÜFE sepetinin yaklaşık yüzde 25’ini oluştururken, bu sepet içindeki meyve-sebze kümesi fiyatlarının büyük oranda mevsimsel dalgalanmalar gösterdiği biliniyor.
TCMB’nin son çalışmasına nazaran, taze meyve-sebze arz ve fiyat gelişmelerini takip edebilmek için HKS bazlı ölçü ve fiyat endeksleri oluşturuldu. Bu endeksler, enflasyon varsayımlarında daha hakikat öngörüler sunarak para siyaseti kararlarına değerli bir katkı sağlayabilir.
ÜRETİCİ VE TÜKETİCİ ORTASINDAKİ FARK AÇILIYOR
HKS’ye nazaran, üreticinin elinden çıkan fiyat ile tüketicinin ödediği fiyat ortasında önemli farklar yer alıyor. Çalışmada, bu farkın en büyük sebepleri ortasında lojistik maliyetleri, ortacılar ve düşük depolama kapasitesinin olduğu aktarılıyor. Birebir vakitte, iklim değişikliğinin üretim üzerindeki tesiri sebebiyle arz ölçülerinde ani düşüşler yaşanabiliyor ve bu da fiyatları yükseltiyor.
