Kaygı hayatın içinde her an yaşanabilecek bir his. Bilhassa maddi düşünceler, ailevi sıkıntılar, hastalıklar ve imtihanlar korkuyu tetikler.
Uzmanlar hafif şiddetteki derdin, yaşanan problemlerle baş edebilmeyi sağla-dığını ve çoklukla süreksiz olduğunu belirtiyor.
Ancak, beden ve zihindeki stres/kaygı sisteminin olması gerekenden fazla çalışmasıyla çarpıntı, terleme, titreme, gerginlik, telaş üzere belirtilerin ortaya çıktığı meseleler korku bozukluğu olarak tanımlanıyor.
Normal tasa ile dert bozukluğunu birbirinden ayırt etmenin sıhhatimiz için büyük değer taşıdığını belirten Uzman Klinik Psikolog Ayşe Nur İlbak Orhan, toplumumuzda yaygın görülen bu sıkıntıya karşı ilaçsız tahlil yollarını şöyle açıkladı:
HAYATİ BİR FONKSİYONU VAR
Kaygı, evrimsel bir düzlemde insanın var olma tarihiyle birlikte ortaya çıkan belirsizlik, tehdit ya da tehlikelere karşı geliştirilmiş bir his. Hem zihinsel hem de bedensel olarak insanı uyarır, muhtemel tehlikelere karşı tetikte fiyat ve bu durumla ilgili hareket etmeye ya da tedbir almaya yönlendirir. Bu nedenle dert, hayati bir fonksiyona sahiptir.
NEDEN ÇOK YAYGIN?
Kaygı, giderek kullanımı yaygınlaşan bir söz olarak lisanımıza epey yerleşmiş bir kavram. Son vakitlerde bu kadar insanın korku sözünü kullanıyor olması, toplumda dertle alakalı sıkıntıların artmış olmasından da; bu kavramın içselleştirilerek artık hissedilen hissin bir meçhullükten fazla bir isimle tabir edilmesinden de kaynaklanabilir.
Ne vakit dayanak alınmalı?
Kişinin kendini istikrarlı ve huzurlu hissettiği vakitler azalmışsa, yapmak istediklerini kaygılanırım diyerek yapmaktan kaçınıyorsa, uyku sorunları yaşıyorsa, davranışlarında olumsuz istikamette değişiklikler görülüyorsa, birdenbire gelen derde bağlı nefes darlığı ve çarpıntılar yaşanıyorsa, bedensel ağrılar artmışsa kişi artık tasasını yöneten değil korkusu tarafından yönetilen bir düzlemde yaşıyor olabilir.
Bu noktada bir uzman takviyesiyle telaşın kaynağı derinlemesine incelenmelidir. Derdin kişiyi ele geçirme seviyesine bağlı olarak tedaviye, psikoterapinin yanı sıra sürece ilaç takviyesi de dahil olabilir.
YÖNETMEYİ ÖĞRENİN
Kaygının tüm zihnimizi ve ömrümüzü ele geçirmesini önleyebilmek için iç kaynaklarımızı fark etmek, geliştirmek ve gereksinim halinde bu kaynakları kullanabilmek epeyce değerli. İç kaynaklarımızı münasebetiyle korkularımızı şöyle yönetebiliriz:
Hareket edin: Fizikî aktivite, bedende endorfin salgılayarak ruh halini güzelleştirir ve tasayı hafifletir. Açık havada yürüyüş yapmak korkuyu yatıştırmaya yardımcı olabilir.
Paylaşın: Tasayı yalnız başına taşımak, daha fazla ağırlaşmasına yol açabilir. Sevdiğimiz ve güvendiğimiz bireylerle dertlerimizi paylaşmak, hem duygusal dayanak sağlayabilir, tasaya bağlı olaylara karşı göremediğimiz açılardan bakabilmemize yardımcı olabilir, o an aklımıza gelmeyen güzel gelebilecek başa çıkma yolları duyabiliriz.
Somut planlar yapın: Kaygının kaynağı belirsizlik olabilir. Somut adımlar ve planlar oluşturmak, korkuyu yönetmeyi kolaylaştırabilir. Örneğin, iş yahut okul üzere dert uyandıran durumlarda, yapılması gerekenleri listeleyip, her adımı sırayla takip etmek korkuyu azaltabilir.
Kafeini azaltın: Kafein, bedende uyarıcı tesirler yaratabilir ve kalp atış suratını artırabilir, bu da tasayı tetikleyebilir. Günlük kafein alımını sınırlamak, tasayı yönetmek açısından kıymetlidir.
Sağlıklı beslenin: Nizamlı ve istikrarlı beslenmek, bedenin gerilimle başa çıkma kapasitesini artırır.
Ekran kullanımını azaltın: Dert uyaranlarla tetiklenen bir his. Ağır toplumsal medya kullanımı yahut ağır ekran kullanımıyla zihnimiz çok kısa müddette çok fazla uyarana da maruz kalıyor. Bu uyaranlar bizi kaygılandıran sorunlara de maruz kalmamıza neden olabiliyor. Hasebiyle ekran mühletini sınırlamak daha sakin bir zihni de beraberinde getirebilir.
Sanat kısımlarıyla ilgilenin: Fotoğraf yapmak, müzik dinlemek yahut enstrüman çalmak üzere sanat kollarıyla ilgilenmek, korkuyu azaltabilir. Sanat, gerilimin dışa vurulmasına yardımcı olabilir.
