Uzmanlar, diyabet ve hipertansiyon hastalarının ramazan ayında oruç tutarken dikkat etmesi gereken noktaları açıkladı.
Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Taşan, bu hastaların sahurda ve iftarda denetimli bir beslenme nizamı benimsemeleri gerektiğini belirtti.
İftarda besinlerin art geriye süratle tüketilmemesini, güzelce çiğnenmesini öneren Taşan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“İftarla sahur ortasındaki kıymetli farklardan birisi, ana yemek her vakit iftar olarak kabul edilmeli. Çoklukla sahurda, bundan sonraki periyot uzun bir açlık periyodu olacağı için, proteinden varlıklı, tokluk hissini daha ortaya koyan besinlerin olması gerekir. Yumurta buna hoş bir örnek olabilir. Gerek diyabet gerekse tansiyon hastalarının, çok tuz alımına dikkat etmeleri gerekir. Hipertansiyon hastalarının bilhassa sucuk, sosis, salam üzere, içerisinde tuz oranı yüksek olan ya da konserve tipindeki besinleri tüketmemeleri çok değerlidir.” dedi.
Oruç tutan hastaların ilaç saatlerindeki değişikliği doktor kontrolünde yapmaları gerektiğini vurgulayan Taşan, şöyle konuştu:
“Aç karına ve tok karına, bir de orta devirde alınması gereken ilaçlar var. Mesela, diyabette bir ilacın aç karına alınması gerekiyorsa sahurdan evvel alınması daha gerçek gözükmektedir. Zira 12 saatlik bir açlık devri, yani besin tüketilmemesi midenin boşalmasını sağlayacağı için sahurdan evvel alınan ilaçlar birebir açlıkta alınmış ilaçlar üzere tesirini sürdürecektir. Şayet 3 sefer alınması gereken bir ilaçsa iftardan sonra alınır, saat 22-23 civarında tekrar alınır. Sonra da sahurdan evvel alınarak 3 kere kullanılabilir.”
Taşan, yüksek aktifliğe sahip olan birtakım diyabet ilaçlarında doktor kontrolünde doz ayarlaması da yapılabileceğini belirterek, “Ramazandan evvel günde 3 tane alınması gerekirse bunu 2 keze düşürebiliriz. İftardan sonra yahut sahurdan sonra tok karnına alınabilir, böylelikle ilaçların dozu azaltılır. Zira uzun açlık devrinde hastanın kan şekerinin düşmesini engellemek burada temel prensip.” sözlerini kullandı.
Özellikle tansiyon hastaları için susuzluğun önemli risk oluşturduğunu lisana getiren Taşan, şunları kaydetti:
“Burada dikkat edilmesi gereken, hipertansiyon hastasıysa ve idrar söktürücü kullanıyorsa ya idrar söktürücü kullanımından vazgeçmek gerekiyor ya da oruç tutmaması gerekiyor. Susuz kalmak, kan şekerini konsantre ederek yükselmesine sebep olabilir. Tekrar de iftar ve sahurda düzgün bir ayarlamayla bunun önüne geçmek mümkündür.”
– Tansiyon ve kan şekeri düzeylerine dikkat
Prof. Dr. Taşan, oruç sırasında baş dönmesi, halsizlik, terleme yahut bayılma hissi yaşayan hastaların vakit kaybetmeden kan şekerini ve tansiyonunu denetim etmesi, tansiyonun 80-90 üzere limitlerin altına düşmeye başlaması durumunda derhal orucun bitirilmesi gerektiğini tabir etti.
Şeker hastalarını da kan şekerinin düşme belirtilerine karşı çok dikkatli olmaları konusunda uyaran Taşan, “Hastanın bu hususta kesinlikle bilgilendirilmesi lazım. Kan şekeri niyet çarpıntı, terleme, sonluluk, ellerde titreme, çok bir açlık hissi, karın krampları ve baş dönmesi üzere belirtiler ortaya çıkabilir. Hastanın bu devirde kesinlikle kan şekerinin ölçmesi ve kan şekerinde 50’nin, 60’ın altı üzere sayılar görüyorsa orucunu bırakması gerekiyor. Bu türlü bir durumda hastanın çabucak bir kesme şeker yahut meyve suyu tüketmesi gerekir.” diye konuştu.
Taşan, diyabet ve hipertansiyon hastalarının kendi başlarına oruç tutma kararı vermemeleri gerektiğini vurgulayarak, şu tavsiyelerde bulundu:
“Sadece haplarla, yani oral antidiyabetiklerle (ağız yoluyla alınan diyabet ilaçları) kan şekeri regüle olan, ileri derecede böbrek yetmezliği ya da kalp rahatsızlığı olmayan hastaların oruç tutması mümkündür. Bunun dışında bilhassa üçlü, dörtlü insülin kullanan hastalar, insülin kullanmakta olan Tip 1 diyabet hastaları, hamile diyabetikler ya da ileri derecede böbrek yetmezliği yahut kalp damar hastalığı olan şeker hastalarına biz oruç tutmayı önermiyoruz. Hastalar kesinlikle tabiplerine danışarak oruç tutup tutamayacaklarını bildirmeli ve ilaçlarını nasıl kullanacaklarını öğrenmelidir. Aksi takdirde önemli sıhhat meseleleriyle karşılaşabilirler.”
– İftar ve sahur önerileri
Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Mevlüt Sait Keleş ise bilinçsiz beslenmenin ve ilaç saatlerinin düzensizleşmesinin önemli sıhhat problemlerine yol açabileceğini belirtti.
İftara çorba yahut hafif bir yiyecekle başlanmasını, yaklaşık 10-15 dakikalık ortadan sonra olağan öğünün tamamlanmasını öneren Keleş, yağlı yahut karbonhidratı yüksek ağır yiyeceklerle başlanılması durumunda kan şekerinin süratle yükseleceği ve sindirimin zorlaşacağı ihtarında bulundu.
Keleş, sahurda ise protein ölçüsü daha yüksek, karbonhidrat ve yağ ölçüsü daha az olan besinlerin tercih edilmesini tavsiye etti.
İlaç kullanan hastaların ramazandan evvel kesinlikle hekimleriyle görüşmesi gerektiğini belirten Keleş, “Hastaların kullandığı ilaçlar günde 3 kez alınacaksa, bunların günde iki sefer alınan formlara dönüştürmeleri çok kıymetli. Onun için kişinin ramazandan evvel hekimine başvurup oruç tutacağını tabir etmesi ve ona nazaran ilaçlarını düzenlemesini öneriyoruz. Günde 4 kez alması gereken bir ilaç kelam konusu ise ve hastalığı ilaç kullanmadığı vakit sıhhatini çok daha fazla etkileyecekse, bu şahıslara de doğal ki oruç tutmaları istikametinden tabiplerine danışıp ona nazaran hareket etmelerini öneriyoruz.” dedi.
Tansiyon ve şeker hastalarının gün uzunluğu susuz kalmasının önemli sıhhat meselelerine yol açabileceğine dikkati çeken Keleş, “Özellikle şeker hastaları, daha fazla susama eğilimindedir. Bu yüzden sahurda tuzlu ve yağlı besinlerden kaçınmaları gerekir. Su tüketimi bir seferde değil, iftar ile sahur ortasına yayılmalı. Şekerli ve yapay içecekler yerine doğal içecekler tercih edilmeli.” sözlerini kullandı.
Prof. Dr. Keleş, sağlıklı bireyler için muhakkak müddetlerle aç kalmanın metabolizma üzerinde olumsuz tesiri olmadığını, aralıklı oruç üzere beslenme sistemlerinin kimi durumlarda önerildiğini lakin oruç sırasında baş dönmesi, halsizlik yahut bayılma üzere belirtilerin ciddiye alınması gerektiğini kelamlarına ekledi.
