Biyostatistik ve ekoloji uzmanı Prof. Luca Luiselli, 30 yıldır Afrika ormanlarında tehdit altındaki cinsleri araştırıyor. Son çalışmalarında Golyat böceklerinin süratle yok olduğunu fark etti ve araştırmalarını bu tarafta genişletti.
GOLYAT BÖCEKLERİ NEDEN KIYMETLİ?
Golyat böcekleri (Goliathus türleri) dünyanın en büyük böcekleri ortasında yer alıyor. Erkekleri 110 mm uzunluğa kadar büyüyebilir ve Y formunda boynuzlara sahiptir. Dişi bireylerde ise boynuz bulunmaz.
Bu böcekler, Batı Afrika’daki yağmur ormanlarında besin döngüsünde kritik bir rol oynar. Larvaları hem bitki atıkları hem de etle beslenerek ormandaki besinlerin geri dönüşümünü sağlar. Yetişkin böcekler ise sırf makul ağaç cinslerinden akan öz suyla beslenir.
Ayrıca Golyat böcekleri, orman ekosisteminin sıhhatini gösteren bir cinstir. Şayet bir ormanda bol ölçüde Golyat böceği varsa, bu orman ekosisteminin sağlıklı olduğunun bir işareti olarak kabul edilir. Fakat bu böceklerin popülasyonundaki azalma, ormandaki öteki tiplerin de tehlike altında olduğuna dair bir ihtar sinyali olabilir.
Luiselli ve takımı, Batı Afrika’daki lokal halkla röportajlar yaparak Golyat böceklerinin popülasyonunda büyük bir düşüş olduğunu doğruladı. Avcılar, çiftçiler ve ormanda eser toplayan şahıslar eskisi kadar böcek görmediklerini belirtti.
Bunun üzerine yapılan direkt müşahedeler ve alan çalışmaları, Goliathus cacicus ve Goliathus regius çeşitlerinin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu gösterdi.
- Goliathus cacicus, 95 mm uzunluğa kadar büyüyebilen ve yalnızca yağmur ormanlarında yaşayan bir cinstir. Bu çeşidin yüzde 80’i yalnızca Fildişi Sahili’nde orman kaybı nedeniyle yok oldu.
- Goliathus regius ise 105 mm’ye kadar büyüyebilir ve daha kuru ormanlarda yaşar. Bu çeşit de doğal hayat alanının yüzde 40’ını kaybetti.
Araştırmacılar, Golyat böceklerinin birtakım bölgelerde büsbütün yok olduğunu ve bilhassa Fildişi Kıyısı’ndaki Banco Ormanı Ulusal Parkı’nda artık bulunmadığını belirtti.
ÇÖZÜM TEKLİFLERİ NELER?
Golyat böceklerinin en büyük düşmanı, kakao üretimi için ormanların yok edilmesi. Batı Afrika’daki yağmur ormanları, global çikolata sanayisini beslemek için süratle tarım alanlarına dönüştürülüyor.
Bir başka tehdit ise, kurutulmuş böcek ticareti. On binlerce böcek yakalanıp, koleksiyonculara ve Batı’daki pazarlara satılıyor. Çoğunlukla eBay, Facebook ve başka online platformlar üzerinden ticareti yapılıyor.
Ancak hâlâ muhafaza altında olan bölgeler var. Nijerya, Kamerun, Uganda, Güney Sudan, Ruanda ve Kenya’daki ormanlar Goliathus goliatus cinsine barınak sağlıyor. Kongo ve Gabon’daki bakir ormanlar da bu böcekler için inançlı bölgeler olarak kabul ediliyor.
Bilim beşerlerine nazaran, Golyat böceklerini kurtarmak için hemen ormanların korunması gerekiyor. Bunun için:
- Böceklerin ağır olarak yaşadığı ağaçların belirlenmesi ve korunması
- Yerel halkın bilinçlendirilmesi ve klâsik bilgi birikiminden faydalanılması
- Böcek ticaretinin sıkı halde denetlenmesi ve yasaklanması gerekiyor.
Eğer bu tedbirler alınmazsa, dünyanın en büyük böceklerinden biri büsbütün yok olabilir.
