Çok güçlü bir taklit yeteneğine sahip olan Lyme, birçok kaynakta ‘gizli pandemi’ olarak isimlendiriliyor. Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) datalarına nazaran, Lyme hastalığının görüldüğü ülkelerden birinin de Türkiye olduğuna dikkat çekiliyor.
‘‘Ancak hastalık ve hastalığın yayılma suratı hakkındaki farkındalığımız çok düşük. Dünyayı tehdit eden bu tehlikeye karşı dikkatli olmalıyız’’ diyen Biyolog Prof. Dr. Barbaros Çetin, Lyme ile ilgili bilinmesi gerekenleri şöyle açıkladı:
Prof. Dr. Barbaros Çetin
Neden Lyme?
İlk hadise 1977’de ABD’nin Connecticut eyaletindeki Lyme kasabasında görülmüş, bu nedenle hastalığa kasabanın ismi verilmiştir.
Teşhisi güç değil
Geçmişte testler çok başarılı olmamasına rağmen günümüzde tekniklerin gelişmesi ile lyme tanısı epeyce kolaylaştı. Hastalığın varlığı; kan, idrar, PCR tekniği ile tespit edilebiliyor.
Erken teşhis önemli
Tedavisi erken teşhis konduğunda çok daha kolay oluyor. Geç kalındığında ise kronikleşiyor. Hastalık bedende tuttuğu bölgelere nazaran vefata kadar giden bir sürece yol açıyor.
Hangi hastalıklarla karıştırılır?
“Borrelia burgdorferi” bakterisinden kaynaklanan lyme “içimizdeki sessiz katil” olarak da nitelendirilir. Hastalık; kalp krizi, şizofreni, bipolar bozukluk, beyin tümörü, kimi kanser çeşitleri, otizm, huzursuz bacak sendromu, ürtiker, haşimato tiroidi, çölyak, alzheimer, parkinson, MS ve ALS üzere pek çok hastalığı taklit eder.
Tek tipik belirtisi
Öküz gözü görünümünde, deride halka biçiminde iç içe geçmiş pembemsi-kırmızımsı kızarıklık Lyme’ın tek tipik belirtisidir. Hastaların az bir kısmında görülür.
Başka hastalıklarla karıştırılan belirtileri
– Ciltte kırmızı döküntüler
– Kronik yorgunluk
– Tek yahut çift taraflı yüz felci
– Daima uyku bozukluğu
– Bedenin tamamında gezen ağrılar
– Titreme, karıncalanma
– Ruhsal semptomlar
– Kalp çarpıntısı, daima baş ağrısı ve migren
– Ani görme kaybı
– Ani sağırlık
Nasıl bulaşır?
İlk evvel yalnızca kolay bir romatizma olduğu düşünülürken, son 20 yılda öbür hastalıkları taklit ettiği ve sanıldığından daha yaygın olduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle Lyme’a yakalananlar hastalığın taklit ettiği başka hastalıklarla yaşamak durumunda kalır. Geçmişte hastalığın yalnızca kenelerle yayıldığı düşünülürken günümüzde kan emen bit, pire, sivrisinek, tahtakurusu, at sineği ile de bulaştığı bilinmektedir. Bunun dışında kedi köpek üzere evcil hayvanların salya ve idrar sıvılarından da insanlara bulaşır.
Çok süratli yayılıyor
Amerika’daki lyme hastalarının birkaç yıl içinde en az 80 milyona yükseleceği öngörülüyor.
Dünyada net bir sayı bilinmemesine karşın yapılan her araştırma, durumun daha vahim olduğunu ortaya koyuyor. Dünya nüfusunun % 90’nın yaşamakta olduğu Kuzey Karım Küre’de kene kökenli en yaygın hastalık olarak tarihteki yerini koruyor.
Türkiye’de yaklaşık 8-10 milyon hasta var
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) datalarına nazaran, lyme hastalığının görüldüğü ülke sayısı 117.
Bu ülkelerden biri de Türkiye… Ülkemizde yaklaşık 8-10 milyon insan lyme hastası. Son 20 yıldır yaptığım araştırmalara nazaran Lyme, insanlık tarihinin en uzun periyodik pandemisidir.
Önlem alınmalı
Ülkemizde büyükşehirlerdeki tıp fakültelerinde lyme araştırma merkezleri kurulmalı. Günümüzde genç tabiplerin dünya çapında bir salgına dönüşen lyme hastalığına yönelmeleri kural.
Kamuoyunda farkındalığın artması için Sıhhat Bakanlığı’nın da bir an evvel ‘Lyme hastalığı ile uğraş aksiyon planını’ hayata geçirmesi gerekiyor.
