Türkiye’nin etraf hassaslığını artırmak ve geri dönüşüm alışkanlıklarını yaygınlaştırmak emeliyle başlatılan Depozito Saha İdare Sistemi (DSYS), uygulamaya geçtiği birinci günlerde tenkitlerin odağı oldu. Depozito fiyatının yetersiz bulunması, vatandaşların ve uzmanların reaksiyonuna yol açtı.
25 Kuruşluk İade Vatandaşı Tatmin Etmedi
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Türkiye Çevre Ajansı tarafından başlatılan sistem, 0,1 litre ile 3 litre ortasında değişen içecek ambalajlarının geri dönüşüme kazandırılmasını hedefliyor. Vatandaşlar, bu ambalajları iade ettiklerinde şişe yahut kutu başına yalnızca 25 kuruş alacak. Lakin, bu ölçünün düşük olması tenkitlere sebep oldu.
Market poşetleri için 50 kuruş fiyat alınırken, depozito iadesinin 25 kuruşta kalması toplumsal medyada da gündem oldu. Uzmanlar, depozito fiyatının artırılmaması halinde sistemin sürdürülebilir olmayacağını vurguladı.
“Bir Ekmek İçin 50 Ambalaj Gerek”
Geri dönüşüm teşvikini artırmak ismine Avrupa’daki depozito uygulamalarını örnek gösteren uzmanlar, Türkiye’deki sistemin eksik kaldığını belirtiyor. Bir uzmanın şu sözleri durumu özetliyor:
“Avrupa’da 4-5 tane ambalaj için 1 avro ödeme yapılıyor. Bununla bir kilogram muz almak mümkün. Bizde ise bir ekmek alabilmek için 50 şişeye gereksinim var. Sistem daha doğmadan meyyit doğdu.”
İade Süreci Nasıl İşliyor?
Depozito fiyatları, vatandaşların e-Cüzdan hesabına yatırılacak. Bu bakiye, QR kod ile ödeme kabul eden POS aygıtlarında kullanılabilecek. Ayrıyeten, “Depozitosu Olan Ambalajlar (DOA)” isimli taşınabilir uygulama üzerinden de iade süreçleri gerçekleştirilebilecek. Lakin bu dijital altyapı, iade fiyatının düşüklüğü nedeniyle beklenen ilgiyi görmeyebilir.
Hedef 81 Kente Yayılmak
DSYS, yıl sonuna kadar Türkiye genelinde 81 vilayette uygulanacak. Gaye, etrafa hassaslığı artırmak ve geri dönüşüm oranlarını yükseltmek. Fakat uzmanlara nazaran, vatandaşın bu sistemi benimsemesi için iade bedelinin cazip hale getirilmesi kural.
Sistem, sürdürülebilir bir etraf için umut verici bir adım olarak görülse de, düşük fiyat siyaseti nedeniyle hayal kırıklığı yaratmış durumda. Gözler, depozito fiyatında bir güncelleme yapılıp yapılmayacağına çevrildi.
