Pıhtılaşma, bedende meydana gelen kesik ve yaralanmalarda, damarlardan kan akışını engelleyen bir süreçtir. Pıhtılaşma olmazsa; meydana gelecek kanama durdurulamaz ve mevtle sonuçlanır.
Tabii genetik ya da kimi hastalıklar nedeniyle ağır pıhtılaşma da önemli riskleri beraberinde getirir…
Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Fatih Mehmet Uçar, pıhtılaşmanın nedenlerini, risklerini, işaretlerini, bu riskten korunma ve tedavi yollarını şöyle açıkladı:
Prof. Dr. Fatih Mehmet Uçar
Kalp ve beyinde hasara yol açar
Pıhtılaşma sırf toplardamarlarda değil; atardamarlarda (kanı kalpten uzaklaştıran kan damarları) ve kalpte de görülebilir.
Büyük pıhtılar, kıymetli damarlarda, örneğin şah damarında bulunabilir. Bu pıhtılar beyne ulaştığında felç riskini artırır. Böbrek, kalp üzere farklı organlara ulaştığında da bu bölgelerde önemli hasara ve işlev kaybına yol açabilir.
Atardamar yahut kalpte oluşan pıhtılar, organ yetmezliğine ve hatta uzuv kaybına kadar varabilecek ağır komplikasyonlara neden olabilir.
İşte tedavi yolları
Pıhtı tanısı konulan hastalarda birinci yapılması gereken, kan sulandırıcı ilaçlarla tedaviye başlamaktır. Emel, pıhtının vakitle dağılmasını sağlamaktır. Lakin birtakım durumlarda pıhtı sadece bulunduğu bölgede kalmaz; bilhassa bacakta oluşan pıhtılar, akciğerlere kadar ilerleyebilir. Bu üzere durumlarda pıhtıyı direkt ortadan kaldıran lakin kanama riskini artıran daha güçlü ilaç formlarına geçilmesi gerekebilir. Tedavi süreci kesinlikle uzman doktor tarafından yönetilmeli ve muhtemel riskler dikkatle değerlendirilmelidir.
Doğal ilaçları var ama…
Pıhtılaşmaya uygun gelen pek çok besin var. Sarımsak, günde 1-2 diş çiğ ya da yemeklere katılarak tüketilebilir. Omega-3 açısından varlıklı somon ve uskumru üzere yağlı balıkların haftada 2-3 defa tüketilmesi önerilir; ayrıyeten keten tohumu ve ceviz üzere bitkisel kaynaklar da destekleyici olabilir.
Zerdeçal ve zencefil, yemeklerde yahut çay olarak günlük olarak alınabilir; zerdeçalın emilimi karabiberle artırılabilir. C vitamini ise mevsim meyveleri ve sebzelerle basitçe karşılanabilir. E vitamini, badem ve fındık üzere kuruyemişlerde bulunur fakat fazlası kanama riskini artırabilir. Zeytin ve zeytinyağı da günlük beslenmede tercih edilmelidir.
Elma ve üzüm üzere meyveler ise antioksidan tesirleriyle dayanak sağlar. Bu besinler kanın akışkanlığını artırarak damar sıhhatini dayanaklar, fakat bilhassa bacakta oluşan derin toplardamar pıhtılarında tesirleri sonlu kalabilir. Sağlıklı beslenme kıymetli olmakla birlikte, besinler pıhtı oluşumunu önlemede tek başına kâfi değildir. Zira asıl risk faktörü hareketsiz hayat biçimidir. Ayrıyeten pıhtı önleyici ilaç kullananların kan sulandırıcı besinleri sistemli tüketmeden evvel kesinlikle doktora müracaatları gerekir.
Vücuttaki görevleri
Vücudumuzda kanamayı durdurmak için trombosit ismi verilen hücreler bulunur. Bu hücreler, kan kaybını önlemek maksadıyla pıhtılaşma sürecini başlatır. Örneğin, bedenin dış yüzeyindeki bir kesikte yahut rastgele bir dokuda kanama olduğunda, trombositler çabucak devreye girer. Kanama bölgesine ulaşarak orada kümelenir ve pıhtı oluşturur. Buna ek olarak, fibrin ismi verilen ipliksi yapılar da pıhtının sağlamlaşmasına takviye sağlar. Bu sayede kanama durur ve doku ziyan görmez.
Pıhtılaşma sırf cilt yüzeyindeki kesiklerde değil, birebir vakitte beden içindeki doku yahut organlarda meydana gelen kanamalarda da gerçekleşir. Olağan kaidelerde trombositler ve fibrin ağı birlikte çalışarak kanamayı durdurur.
En tesirli korunma yolları
Pıhtılaşmaya karşı tesirli bir korunma için sistemli kardiyolojik denetimler, trigliserit, kolestrol kıymetlerinin olağan düzeyde olması, hipertansiyon ve diyabetin denetim altında tutulması çok önemli…
Bu meseleye karşı hayat usulü değişiklikleri de büyük ehemmiyet taşır. Sağlıklı beslenmek, gün içinde gereğince su içmek, uzun müddet ayakta kalmamak, uzun müddet oturmaktan-yatmaktan kaçınmak, fazla kilolardan kurtulmak ve nizamlı idman yapmak pıhtılaşma riskini azaltır.
Uzun seyahatler yahut oturarak çalışılan işler üzere durumlarda, aralıklarla hareket etmek ve kolay antrenmanlar yapmak önerilir. Bilhassa uçak ya da otobüs seyahatlerinde, bacakları makul aralıklarla hareket ettirmek yararlı olur.
ASPİRİN UYARISI
Önlem gayeli gelişi hoş Aspirin kullanmak önemli kanamalara neden olabilir. Hasebiyle doktora danışılmadan kullanılmaması gerekir.
Bu besinleri doktor önerisiyle tüketin
Kilo almaktan kaçınmak ve bilhassa yüksek kalorili beslenmeden uzak durmak, pıhtılaşma riskini azaltmada değerli bir rol oynar. Bununla birlikte, yeşil yapraklı sebzeler yüksek oranda K vitamini içerdiğinden, pıhtılaşmayı artırabilir. Bilhassa kan sulandırıcı ilaçlar kullananlar, kalp kapağı ameliyatı geçirmiş ya da ritim bozukluğu olanlar ıspanak, marul, maydanoz ve nar üzere K vitamini açısından varlıklı besinleri hudutlu ölçüde ve doktor tavsiyesine uyarak tüketmelidir.
KİMLER RİSK ALTINDA?
– Kimi genetik hastalıklar, pıhtılaşmaya yol açabilir. Bu bireylerin sistemli doktor kontrolünde olması önemlidir.
– Uzun süren ortopedik ameliyatlar sonrasında yaşanan hareketsizlik, toplardamarlardaki kan akımını yavaşlatarak pıhtı hücrelerinin kümelenmesine neden olur.
– Pıhtılaşma riski hareketsiz ömür süren şahıslarda ve yaşlılarda yüksektir.
– Enfeksiyonlar, bilhassa Covid-19 üzere birtakım viral hastalıklar da pıhtılaşma sürecini tetikleyebilir.
– Gebelik periyodu, hormonal ve fizyolojik değişimlere bağlı olarak pıhtılaşma riskinin arttığı bir öteki değerli periyottur.
– Kanser hastalarında ise hem hastalığın kendisi hem de birtakım tedavi prosedürleri pıhtı oluşumuna yer hazırlar.
– Kalp yetmezliği ve kimi ritim bozukluklarında da pıhtı oluşumu sık görülür.
– Obezite, bilhassa hareketsiz bir hayat stili ile birleştiğinde, pıhtılaşmayı artıran değerli bir risk faktörüdür.
– Varislerin tek başına pıhtı oluşturduğu kesin olarak söylenemez. Lakin çok ayakta duran ya da kilolu şahıslarda varis derin toplardamarları etkileyerek dolaylı yoldan pıhtı riskini artırabilir.
– Sigara içmek, hormon replasman tedavisi de pıhtılaşma nedenleridir.
Nasıl anlaşılır?
Kan pıhtılaşmasının belirtileri pıhtının pozisyonuna yahut şiddetine nazaran değişir. En yaygın görülen işaretleri, bacak ağrısı, bacaklarda ya da kollarda şişlik, göğüs ağrısı ve nefes darlığıdır.
Bacaklarda oluşursa akciğerlere kadar ilerleyebilir
Bacak damarlarında, bilhassa derin toplardamarlarda (kalbe kan taşıyan damarlar) pıhtı oluşması önemli sıhhat problemlerine yol açabilir.
Bu pıhtılar, kan akışını yavaşlatarak bacakta şişlik, ağrı ve ödem oluşmasına neden olur.
Daha da tehlikelisi, oluşan pıhtı modülleri koparak akciğerlere kadar ilerleyebilir.
