Kaliforniya’nın Mojave Çölü’nde yükselen dev kulelerin etrafında dizilmiş yüz binlerce ayna… Birinci bakışta uzaylıların bıraktığı bir anıtı andıran Ivanpah Güneş Gücü Santrali, 2014’te açıldığında geleceğin gücü olarak tanıtılmıştı. Ama daha 11 yıl geçmeden, 2026 başında kapatılacağı duyuruldu. Pekala, dünyanın en büyük ağırlaştırılmış güneş gücü santrallerinden biri olarak övülen bu devasa proje neden yarıda kaldı?
İHTİŞAM BİR ANDA ALT ÜST OLDU
Santral, 173 bin adet bilgisayar denetimli heliostat yani dev aynayla güneşi üç farklı kuleye yansıtıyordu. 450 fit (yaklaşık 137 metre) yüksekliğindeki bu kulelerin zirvesinde ağırlaşan ışık, suyu buhara çeviriyor, türbinleri döndürerek elektrik üretiyordu. Bu sistemin en cazip tarafı ise yalnızca gündüz değil, ısı depolayarak geceleri de güç sağlayabilmesiydi.
HAVADA YANARAK CAN VERDİLER
Santral açıldığından beri çevrecilerin reaksiyonunu çekti. Zira ağırlaştırılmış ışık huzmeleri, göçmen kuşların ve bölge faunasının vefatına yol açıyordu. Dev aynaların ortasında tarafını kaybeden kuşların “havada yanarak” düştüğü raporları, Ivanpah’ın prestijini zedeleyen birinci darbelerden biri oldu. Eleştirmenler, santrali “boşa harcanan milyarlarca doların ve çevresel yıkımın parlak anıtı” olarak tanımladı.
ASIL DARBE ÖBÜR NOKTADAN GELDİ
İşin bir de mühendislik boyutu vardı. Güneş gücü analisti Jenny Chase’in CNN’e yaptığı açıklamaya nazaran Ivanpah, hiçbir vakit vaat edildiği kadar verimli çalışmadı. Karmaşık işletme süreci, yüksek bakım maliyetleri ve teknik zorluklar santralin performansını sınırladı. Lakin asıl darbe, beklenmedik bir yerden geldi: Fotovoltaik paneller.
FOSİLE DÖNÜŞTÜ
Ivanpah inşa edilirken kimse fotovoltaiklerin – yani klasik güneş panellerinin – bu kadar süratli ve ucuz bir halde gelişeceğini kestirim etmiyordu. Fakat son on yılda panel maliyetleri dramatik biçimde düştü, verimlilikleri ise yükseldi. Bu da kule-temelli, ağırlaştırılmış sistemleri hem kıymetli hem de gereksiz hale getirdi. Sonuç? Ivanpah’ın parlak aynaları, adeta teknolojik bir fosil üzere kısa müddette gözden düştü.
YENİDEN DOĞABİLİR
Santralin ortak sahibi NRG Energy, elektrik şirketleriyle olan kontratlarını feshettiğini ve 2026 başında kapanma sürecini başlatacağını duyurdu.
Bu karar, kimileri için bir başarısızlığın resmi. Lakin başkaları içinse pak güç yarışının doğal bir modülü. Hangi teknolojinin tutacağı, hangisinin tarih olacağı lakin denemelerle ortaya çıkıyor. Ivanpah tahminen kaybeden tarafta kaldı, ancak geleceğin güç seyahatinde kıymetli bir ders olarak hatırlanacak.
Ivanpah’ın kapanışı, güneş gücünün bittiğini değil, tersine daha ucuz, daha sürdürülebilir yollara evrildiğini gösteriyor. Çölde yükselen o dev aynalar tahminen tarihe karışacak fakat onların gölgesinde, yeni kuşak paneller ve depolama teknolojileri geleceğin kentlerini aydınlatmaya devam edecek.
