Türkiye’de personel ile patron ortasındaki iş mukaveleleri çoğunlukla meçhul periyodik olarak yapılıyor. İş Kanunu’na nazaran bilinmeyen vadeli mukaveleyi sona erdirmek isteyen tarafın, karşı tarafa evvelden bildirim yapması gerekiyor. Bu müddete ihbar mühleti deniyor.
Eğer emekçi bu mühletlere uymadan işten ayrılırsa patrona, patron bu mühletlere uymadan emekçiyi çıkartırsa emekçiye ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğuyor.
HANGİ DURUMLARDA İHBAR MÜDDETİ UYGULANMAZ?
Bazı durumlarda ihbar müddetine uyulmasına gerek kalmıyor. Örneğin:
-İşçi, haklı nedenle kontratını feshederse ihbar mühleti beklenmez ve -işçiden tazminat talep edilemez.
-İşveren, haklı nedenle emekçiyi çıkarırsa ihbar mühleti uygulanmaz ve personele tazminat ödemez.
Habertürk muharriri Ahmet Kıvanç’ın aktardığına göre, birçok çalışan ihbar tazminatını yalnızca patronun ödemesi gereken bir yükümlülük sanıyor. Meğer emekçi de haklı bir sebep olmadan ihbar müddetine uymadan işten ayrılırsa patrona tazminat ödemek zorunda kalabiliyor.
İŞ KANUNUNA NAZARAN İHBAR MÜDDETLERİ
4857 Sayılı İş Kanunu kapsamındaki çalışanlar için ihbar mühletleri çalışma müddetine nazaran şöyle belirleniyor:
-6 aydan az çalışan personel: 2 hafta
-6 ay – 1,5 yıl ortası çalışan personel: 4 hafta
-1,5 – 3 yıl ortası çalışan personel: 6 hafta
-3 yıldan fazla çalışan personel: 8 hafta
Bu müddetler iş mukaveleleri ile artırılabiliyor, lakin yasal mühletin altına indirilemiyor.
BASIN VE DENİZ İŞ KANUNUNA TABİ ÇALIŞANLAR
Basın İş Kanunu: 5 yıldan az çalışan gazeteciler için 1 ay, 5 yıldan fazla çalışan gazeteciler için 3 ay ihbar müddeti bulunuyor. Gazeteci kendi istifa ederse mühlet sürekli 1 ay olarak uygulanıyor.
Deniz İş Kanunu: 6 ayını doldurmayan denizciler işten çıkarılamıyor. Daha sonraki ihbar süreleri ise İş Kanunu ile paralel biçimde uygulanıyor.
BORÇLAR KANUNUNA NAZARAN İHBAR MÜDDETİ
Ev hizmetleri, küçük tarım işletmeleri, esnaf işyerleri üzere birtakım alanlarda çalışanlar Türk Borçlar Kanunu kararlarına tabi oluyor. Bu durumda ihbar müddetleri şu biçimde:
-1 yıla kadar çalışan emekçi: 2 hafta
-1 – 5 yıl ortası çalışan emekçi: 4 hafta
-5 yıldan fazla çalışan emekçi: 6 hafta
DENEM MÜDDETİNDE TAZMİNAT ÖDENMEZ
İş kontratlarında 2 aya kadar deneme müddeti konulabiliyor. Bu müddette emekçi yahut patron mukaveleyi feshederse ihbar mühleti uygulanmıyor ve tazminat ödeme yükümlülüğü bulunmuyor.
