Belce ÖRÜ
Artan hayat pahalılığıyla gençlerin geleceğe dair umutlarının azalması 2001’de 2.38 olan doğurganlık suratını bugün 1.51’e düşürdü. Çocuk ve genç nüfusu azalırken, yaşlı nüfus tarihte birinci kere yüzde 10’un üzerine çıktı. Bu tablo karşısında ‘Aile Yılı’ ilan edilen 2025’in birinci güçlü muştusunu Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan açıkladı.
KREDİYİ KİM ALACAK?
Erdoğan, “Evliliğe birinci adımını atan gençlere 48 ay vadeli, 2 yıl geri ödemesiz 150 bin lira faizsiz kredi takviyemizi 81 vilayette genişletiyoruz” dedi. Erdoğan birebir vakitte gençlere tavsiyelerde de bulundu. Şatafattan uzak durun öğüdünü veren Erdoğan, boşanmaların bir nedeninin de ekonomik kurallardan ve borçlardan kaynaklandığını tabir etti.
Öte yandan artan hayat pahalılığı içerisinde en az 3 çocuk tavsiyesini de yineledi. Ölçüsü masrafları karşılamaya yetmese de faizsiz kredi imkanını duyan çiftler, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın sitesine girdiklerinde sevinçleri kursaklarında kaldı. O denli ki müracaat kurallarını karşılayan çiftler krediyi alsalar bile evliliğin ilerleyen yıllarında borçsuz hayatlarına devam etmeleri çok güç. Koşullar ortasında çiftlerin sarsıntıdan etkilenen 11 vilayet dışında taşınmaz sahibi ya da hissedarı olmaması ile çiftlerin son 6 aylık gelir toplamı ortalamasının ve son aya ilişkin gelirleri toplamının 2 taban fiyattan fazla olmaması var. Ayrıyeten müracaat tarihi prestijiyle çiftlerin 18-29 yaş ortasında olmaması gerekiyor. Türkiye’de çalışanların yarısının minimum fiyat yahut komşu fiyatlar aldığı düşünüldüğünde kredi başvurusu için kuyruklar oluşacağı da aşikar.
Şartlara bakıldığında memnunluk zor
Bugün şatafattan uzak ortalama bir düğün ve mesken kurma masrafı 1 milyon lirayı buluyor. Kurallara nazaran mesken sahibi olmayan evli çiftin ödeyeceği kira büyükşehirde 25-30 bin TL’den başlıyor. 150 bin TL’lik kredi ile lakin konutun 1 yahut 2 odası kurulabilecekken, 2 taban fiyatla toplamda 44 bin 208 TL alan çiftin borç batağına saplanmadan geçinebilmesi maalesef bu koşullarda sıkıntı. Hal böyleyken Erdoğan’ın tabir ettiği üzere evlenme oranları düşerken boşanma oranları artıyor.
Krediye müracaat şartları
Başvuru tarihi prestijiyle çiftlerin18-29 yaş ortasında olması (30 yaşından gün almamış olmak).
Çiftlerin sarsıntıdan etkilenen 11 vilayet dışında taşınmaz sahibi ya da hissedarı olmaması.
Çiftlerin son 6 aylık gelirlerinin toplamının ortalaması ve son aya ilişkin gelirlerinin toplamının 2 minimum fiyattan fazla olmaması.
BU NASIL DAYANAK?
Çiftlerin ortak bir geleceğe kök salma hayalleri hayat pahalılığı nedeniyle sekteye uğruyor. Devlet yardımları çiftleri desteklemede yetersiz kalırken, Cumhurbaşkanı Erdoğan en az 3 çocuk tavsiyesini her fırsatta yineliyor. Meğer bir bebeğin yalnızca mama ve bez masrafı ayda 6 bin 500 TL’yi, yılda masrafı ise 77 bin lirayı aşıyor. Üstelik masraflar yalnızca bu harcamalarla hudutlu değil. Anneye yüklenen sorumlulukla çocuk bakımıyla ilgilenen bayan iş hayatından çekiliyor. Hasebiyle hem istihdamın her alanında cinsiyet ayrımcılığı artıyor hem de hane geliri azalıyor. Anne çalışma hayatına devam etse bu kere de bakıcı masraflarını karşılayamıyor.
YARDIM YETERSİZ
Büyükşehirlerde bakıcı fiyatları sigorta prim ödemesi haricinde bile minimum fiyatın en az 2 katına çıktı. Doğum yardımı ise birinci çocuk için bir sefer ödenmek üzere 5.000 TL, aylık yardım olarak da ikinci çocuk için 1.500 TL, üçüncü ve sonraki çocukları içinse 5.000 TL oldu. Dayanak ölçüleri yükseltilse de bu hayat pahalılığında 3 çocuk değil tek çocuk dünyaya getirmek ve en temel muhtaçlıklarını karşılamak bile epey sıkıntı.
‘Kadın eş konuma dönmeli’
Sektörel Dernekler Federasyonu Yönetim Kurulu Lideri Emine Fazilet, bayan istihdamının korunması ve annelerin iş hayatında ayrımcılığa uğramaması için şu tavsiyede bulunuyor: “Kadının doğum müsaadesinden sonra tıpkı yahut muadil duruma dönme hakkı maddelerle garanti altına alınmalı.”
