Dava evrakına nazaran, avukat Senem Ülküm Yılmazel’in babası Adnan Yılmazel, 2017’de “KOAH” (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) nedeniyle vefat etti.
Yılmazel, babasının 50 yıldan fazla tıpkı marka sigarayı kullandığı, sigara içeriğindeki nikotin ve gibisi unsurlar nedeniyle bağımlılıktan kurtulamadığı ve sigaranın tesirleri nedeniyle vefat ettiği gerekçesiyle, memleketler arası bir sigara şirketi hakkında Ankara 11. Tüketici Mahkemesinde 1 milyon liralık manevi tazminat davası açtı.
İlk derece mahkemesinin sigara şirketinin davacıya 10 bin lira manevi tazminat ödemesine hükmetmesinin akabinde taraflar belgeyi Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesine taşıdı.
Daire kararında, ilgili markanın sigarasını kullanan davacının babasının, tütün ve sigaraya eklenen ayrıca kimyasalların da tesiriyle bağımlı olduğu, uzun yıllardır kullanım sonrasında KOAH’a yakalanan davacı yakınının vefat ettiği hatırlatıldı.
”GÖRMEZDEN GELİNEMEZ”
Amerika Yüksek Mahkemesinde görülen davalardan örnekler verilen kararda, bu davaların Türk Hukuku açısından bağlayıcı olmasa da tıbbın ve bilimin objektif kuralları ile saptanıp varlığı ispatlanan vakıaların Türk yargı uygulamasında görmezden gelinmesinin mümkün olmadığı belirtildi.
Davacının babasının 50 yıldan uzun mühlet sigara kullandığının şahit beyanları ve evraktaki kanıtlardan sabit olduğuna işaret edilen kararda, 6502 sayılı Tüketicilerin Korunması Hakkında Kanun’a nazaran, üreticilerin, insan sıhhati açısından taban güvenlik şartlarını sağlayan inançlı eserler üretmekle yükümlü olduğu vurgulandı.
Kararda, tüketicilerin 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda da “Hakim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, ziyan görene uygun bir ölçü paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir. Ağır bedensel ziyan yahut vefat halinde, ziyan görenin yahut ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir ölçü paranın ödenmesine karar verilebilir.” düzenlemesinin bulunduğu hatırlatıldı.
Bu minvalde yapılan değerlendirmede, davacının babasının vefatının davalı şirketin ürettiği ve ayıplı olarak kabul edilebilecek eser tarafından meydana geldiği ve zararın fizikî olduğu sonucuna ulaşmamak için bir neden olmadığı tabir edilen kararda, “Davalının davranışı, Türkiye’de üretime başladığı tarihten itibaren davacının babasının sıhhatine karşı kayıtsızlıkla uzunca bir müddet boyunca tekrarlanmıştır. Nikotinin sigara içenleri ziyanlı davranışlarının rasyonalize edilmesine karşı hayli savunmasız hale getiren bağımlılık yapan bir husus olduğu ve bağımlılık tesiri nedeniyle davacının babasının fizikî ve ruhsal olarak ve sonunda ekonomik olarak savunmasız olduğu da açıktır” tespiti yapıldı.
Davalı şirketin, tehlikeli bir eser olduğunu bilerek sigara üretmeye devam ettiği, bağımlılığa ve hastalığa neden olan esere tatlandırıcı üslubunda kimyasallar eklemek suretiyle eseri içici açısından cazip hale getirdiği aktarılan kararda, “Hatta davalının daha az ziyanlı olduğunu reklamlayarak light sigaralar dahi ürettiği hatırda tutulduğunda, davalının aksiyonunun yani binlerce insanın bağımlılıkları nedeniyle öleceğini bilerek ayıplı bir eserin pazarlanmasının, insan hayatı için tehlikenin kusurlu bir biçimde göz arkası edildiğinin kanıtıdır” değerlendirmesine yer verildi.
”BAĞIMLILIK YAPAN BİR MADDE”
Kararda, davalı şirketin, eserin zararlarına ait tüketiciyi bilgilendirici işaret ve açıklamaların eser paketleri üzerinde bulunduğu, davalının yürürlükteki teknik mevzuata uygun olarak üretim ve satış yaptığı, davacının babasının da tüm riskleri bilerek uzun yıllar sigara içmeye devam ettiğini belirterek sorumsuzluk savunmasında bulunduğu anlatıldı.
Buna rağmen, davalının davranışının, Türkiye’de üretime başladığı tarihten itibaren davacının babasının sıhhatine karşı kayıtsızlıkla uzunca bir müddet boyunca tekrarlandığı aktarılarak, şöyle devam edildi:
“Nikotinin sigara içenleri ziyanlı davranışlarının rasyonalize edilmesine karşı hayli savunmasız hale getiren bağımlılık yapan bir husus olduğu ve bağımlılık tesiri nedeniyle davacının babasının fizikî ve ruhsal olarak savunmasız olduğu, tehlikeli olduğunu bildiği eseri cazip tatlar ve yumuşak içimler üzere yollarla kusurlu eserini binlerce insanın bağımlılıkları nedeniyle öleceğini bilerek pazarlanması ve insan hayatı için tehlikenin kusurlu bir halde göz gerisi edildiği gözetildiğinde, davacının babasının sigara içmeye devam etmek konusundaki seçiminin davalının aksiyonunun kınanabilirlik derecesini ortadan kaldırmayacağı açıktır.
Diğer bir deyişle, sigara sanayisinin ve özelde eldeki davanın davalısı şirketin ürettiği eserin kusur derecesi ile bu kusur münasebetiyle tehdit altında bulunan insanların sayısı ve bu insanların hayatlarının risk altında olmasının davalıya sağladığı ayrıyeten bir ispata gerek olmayacak kadar açık ekonomik avantajın/karlılığının boyutları dikkate alındığında; davacının babasına yüklenebilecek müterafik kusur, davalının tazminat sorumluluğunun mali ölçüsünün belirlenmesinde takdiri bir neden olarak ele alınabilir ise de tazminatı büsbütün engelleyecek bir faktör olarak görülemez. Kaldı ki, vazgeçilemez ve devredilemez nitelikteki en temel insan hakkı olan hayat hakkının salt ilgilinin isteğinin varlığı gerekçesiyle ihlal edilebileceğini düşünmek, gerek Anayasamızın 17/1 hususu gerekse AİHS’nin 2. unsuru uyarınca mümkün değildir” dedi.
Üretici tarafından, mevte yol açacağı kesinlikle kuvvette sabit olan kusurlu/ayıplı eser ve hizmetin tüketici tarafından satın alınması/satın alınmaya devam edilmesinin üreticiyi sorumsuz kılacağının kabul edilemeyeceği belirtilen kararda, “Davalı tarafından üretilerek satılan sigara ve tütün unsurunun bağımlılık yapan tesiri nedeniyle, içinde davacının babasının da bulunduğu bireylerin, sigara kullanmaya bir manada içsel olarak zorlandıkları, tam olarak bağımsız bir iradeden ve seçimden kelam edilemeyeceği üzere bu içsel zorlamaya neden olan bağımlılığın davalıca bilindiği halde yıllara sari kayıtsızlıkla üretim ve arzın yapılmaya devam edildiği gözetildiğinde davacının babasının aksiyonunun davalıyı tazminat sorumluluğundan büsbütün kurtardığını söylemek adalet ve hakkaniyetle bağdaşmayacaktır” denildi.
Ölüme neden olacak kadar ayıplı olduğunu bildiği eseri kayıtsızlık seviyesinde üretim ve satışını yapan şirketin, hareketinin ulusal ve uluslar üstü mevzuat ile kayıtsız ve koşulsuz müdafaa altına alınmış olan ömür hakkına direkt bir müdahale teşkil ettiğinin vurgulandığı kararda, davalının kusurlu olduğunun kabulünün gerektiği bildirildi.
Daire, birinci derece mahkemesince davacı için belirlenen manevi tazminat fiyatının düşük olduğunu belirterek, sigara şirketinin davacıya 500 bin lira manevi tazminat ödemesine hükmetti.
