Amerika Birleşik Devletleri’nin Utah eyaletindeki Fishlake Ulusal Ormanı’nda bulunan Pando, yaklaşık 43 hektarlık bir alanı kaplayan ve yaklaşık 47.000 genetik olarak özdeş kavak gövdesinden oluşan devasa bir organizmadır.
Pando’nun yaşı, yapılan araştırmalara nazaran 16.000 ila 80.000 yıl ortasında değişmektedir. Bu fevkalâde organizma, tek bir kök sistemiyle birbirine bağlı olan kavak gövdelerinden oluşur ve bu yapısı onu biyolojik olarak az kılar.
İlk bakışta, bu yapılar ferdi ağaçlardan oluşan bir koleksiyon üzere görünse de, aslında hepsi ortak bir kök sisteminden türetilen klonal sürgünlerdir. Her bir filiz, genetik olarak başkalarıyla birebirdir, bu da Pando’yu tek bir organizma haline getirir.
Latince “Yayıldım” manasına gelen “Pando” ismi, bu fevkalâde organizmanın kök ağından çıkan sürgünler aracılığıyla yayıldığını simgeliyor. Bu kök sistemi, Pando’nun son Buzul Çağı’ndan günümüze kadar hayatta kalmasını sağlamış ve binlerce yıl boyunca iklimsel ve jeolojik değişimlere ahenk göstermesini mümkün kılmıştır.
En ağır organizma namını da taşıyor
BBC’ye nazaran, bilim insanları Pando’yu yalnızca dünyanın en büyük organizması olarak değil, tıpkı vakitte kestirimi 13 milyon ton tartısıyla en ağır ve en uzun ömürlü organizmalardan biri olarak pahalandırıyor. Bu fevkalâde organizma, hem büyüklüğü hem de dayanıklılığıyla tabiattaki en etkileyici canlılardan biri olarak öne çıkmaktadır.
Pando’nun kesin yaşını belirlemek, bilim insanları için epeyce şiddetli bir süreçti. Wired’a nazaran, Chicago Üniversitesi’nden bir araştırma takımı, bedeninin farklı bölgelerinden alınan 500’den fazla DNA örneğini kullanarak vakit içinde biriken genetik mutasyonları izledi. Bu genetik varyasyonlar, Pando’nun yaşının 16.000 ile 80.000 ortasında olduğunu ortaya koydu. Ayrıyeten, Balık Gölü yakınındaki çökeltilerde bulunan Populus tremuloides fosil poleninin tahlili üzere başka usuller de bu varsayımları doğruladı. National Geographic’e nazaran, en ihtiyatlı varsayımda bile Pando, beşerler mamutları avlarken var oluyordu; en savlı iddiada ise, insanlık Afrika’yı terk etmeden evvel filizlenmiş olacaktı.
Pando, yeni kuşaklar oluşturmak için eşeyli üremeye dayanan tek tek ağaçların tersine, eşeysiz üreme usulünü kullanarak yenilenir. BBC’ye nazaran, bir filiz öldüğünde, kök sistemi onun yerini alacak yeni gövdeler üreterek organizmanın etraf şartları uygun olduğu sürece süresiz olarak varlığını sürdürmesine imkan tanır. Bu klonlama stratejisi, Pando’ya sadece uzun bir ömür kazandırmakla kalmadı, tıpkı vakitte direnç de sağladı. Wired’a nazaran, her gövde genetik olarak birebir olsa da organizmanın farklı bölgelerinde biriken somatik mutasyonlar, Pando’nun hastalıklara, çok iklim değişikliklerine ve başka tehditlere karşı ahenk sağlamasına yardımcı oldu.
Kurt ve puma üzere çeşitlerin yokluğu durumu kötüleştiriyor
Pando’nun fevkalâde uzun ömrüne karşın, hayatta kalmasını tehdit eden bir dizi meseleyle karşı karşıya kaldığı belirtiliyor. Newsbomb’a nazaran, geyik ve sığır üzere hayvanlar, genç sürgünleri tüketerek organizmanın düzgün bir formda yenilenmesini engelliyor.
İnsan faaliyetleri sonucu doğal yırtıcı hayvanlar olan kurt ve puma üzere cinslerin yokluğu bu durumu daha da kötüleştirmiştir. Pando ayrıyeten hastalıklarla ve kök sisteminin doğal bozulmasıyla gayret etmektedir. Wired’a nazaran, organizmanın ileri yaşı, onun yenilenme yeteneğini de sınırlayabiliyor.
72 yıl boyunca çekilen havadan manzaralar, ormanın kimi bölgelerinde genç sürgünlerin olgunlaşamadığını ve bu düşüşün giderek arttığını gösteriyor. Lakin Pando, yalnızca biyolojik manada değil, çevresel olarak da büyük bir değere sahiptir.
National Geographic’e nazaran, bu ağaç sistemi, toprağın korunması, suyun tutulması ve karbon depolanmasına yardımcı olarak çevresel dengeyi dayanaklar. Ayrıyeten, birçok hayvan ve bitki çeşidi için barınak ve besin kaynağı sunar. Pando’yu korumak için birtakım bilim insanları ve çevreciler çeşitli tedbirler almakta. BBC’ye nazaran, bunlar ortasında genç sürgünleri otlatmaya karşı korumak için çitler kurmak ve doğal denetim sistemlerini tekrar devreye sokmak yer alıyor.
