Güney Afrika’da yetkililer, bir yasa dışı altın madeninde mahsur kalan yüzlerce madenciyi tutuklayacaklarını açıkladı. Maden Bakanı Gwede Mantashe, madende 4 aydan uzun bir vakittir madende kalan kaçak madencilerin “tamamının hatalı olduğunu ve bu sebeple tutuklanmaları gerektiğini” söyledi.
Güney Afrikalı bir yargıç ise, yaşanan trajedinin ülkenin tarihindeki en karanlık devirlerden biri olarak kayda geçebileceği ikazında bulundu. Yetkililerin aylardır “deliklerinden çıkarmak” için yemek ve su göndermeyi reddettiği madencilerin, birbirlerini yemeye başladığı aktarılmıştı.
Şimdiye kadar 82 kişi sağ olarak kurtarılırken, 36 kişinin cesedi çıkarıldı. Kurtarılanların madencilerin tamamı polis tarafından gözaltına alındı. Cesetler, siyah torbalara sarılarak, bedenlerinin durumu görülemeyecek halde kaldırıldı.
AYLARDIR SÜREN KUŞATMA
Güney Afrika’da terk edilmiş Stilfontein altın madeninde, binden fazla bağımsız kaçak maden personeli ‘zuma zumas,’ (Zuluca “şansını deneyenler”) 2024’ün Ağustos ayında birdenbire yaşanan bir polis baskını sebebiyle yakalanmamak için madenin derinliklerini kaçmıştı.
Madenin derinliklerini girmemeyi tercih eden ve kaçak madencilerin taarruz tüfeklerine sahip olduğunu söyleyen Güney Afrika polisi ise maden girişlerine konuşlanmış ve madenciler çıkana kadar madene yiyecek ve su göndermeyi reddetmişti.
Yaklaşık 2 ay sonra insani yardım kuruluşları devreye girmiş ve mahsur kalan madencileri temsil etmek üzere gönüllüler, az ölçüde müsaade verilen yiyecek ve suyla madene inmişti. Burada gönüllülerle konuşan madencilerin açlıktan ölen arkadaşlarının cesetlerini yediği aktarıldı.
Bakan Mantashe, “Devletin yasa dışı aksiyonlarda bulunan bireylere yardım etme üzere bir yükümlülüğü yok. Tehlikeli bir yere kendi iradeleriyle girdiler” sözlerini kullanarak polis kuşatmasını savundu.
ÜLKE TARİHİNDE BİR LEKE
Ülkedeki ırksal ayrımın sonlanması sonrası kapanan 6 bin pahalı metal madeni, şiddet yanlısı çeteler tarafından ele geçirilmiş durumda. Kümeler, altın fiyatlarının rekor düzeylere ulaşmasıyla birlikte, pahalı metal kaçakçılığı için birbirleriyle gayret ediyor.
Güney Afrika Maden Bakanlığı, “bu yasa dışı faaliyetlerin ülke iktisadına yılda yaklaşık 1 milyar dolar ziyan verdiğini” belirtiliyor. Mahsur kalan madencilerin büyük bir kısmı, Lesotho, Zambiya ve Mozambik üzere komşu ülkelerden gelen istekli çalışanlar.
Yargıç Ronel Tolmay, geçtiğimiz hafta kurtarma buyruğu vererek, bu durumun ülkenin tarihinde kara bir leke olarak anılmasını istemediğini belirtti. Hükümetin kurtarma operasyonu için yaklaşık 12 milyon rand (634 bin dolar) harcaması gerektiğini söyledi.
BİR DERİ BİR KEMİK
Madencilerin aileleri ve dostları, Stilfontein madeninde derme çatma bir makara sistemi kurarak besin paketleri gönderiyor ve sıkıntı durumda kalan madencileri kendi imkanlarıyla yüzeye çıkarmaya çalışıyor.
Ancak kurtarma süreci epey zahmetli ve bir kişiyi yüzeye çıkarmak dört saat kadar sürüyor. İki kurtarılan madenciye ilişkin görüntülerde, madencilerin bir deri bir kemik kaldığı görülüyor. Kurtarılan madencilerin hepsinin polis tarafından tutuklandığı bildiriliyor.
Özel bir şirket olan Maden Kurtarma Servisi, hükümetin yardımıyla operasyonu sürdürüyor. Lakin Mantashe, operasyonun masraflarını maden sahibinin karşılaması gerektiğini tabir etti.
İnsan hakları örgütü lideri Mzukisi Jam ise hükümetin anayasal sorumluluklarını yerine getirmediğini belirterek, “Dünyada insan haklarının savunucusuyuz ancak tıpkı ihtimamı kendi insanımıza göstermiyoruz” dedi.
