Tarımda artan maliyetler, akaryakıt ve personellik fiyatlarına gelen artırımlar sebze-meyvede üretici ve market makasını artırırken, Antalya Hali’nden 25 TL’ye çıkan bir kilogram domates İstanbul’daki hallerde yüzde 60 zamlanarak 40 TL’den satılıyor. Antalya’dan çıkan ve 25 ton taşıyan bir TIR’ın İstanbul Bayrampaşa Hali’ne girişine kadar olan toplam maliyeti, geçen yıl ortalama 26 bin TL iken bu yıl 32 bin TL’ye çıktı. Bu sayının 3’te 1’i yalnızca akaryakıt maliyetlerinden oluşuyor.
AKARYAKIT MASRAFI 12 BİN TL
Antalya’dan 30 TL’den çıkan bir kilo domatesin İstanbul Hali’ne 40 TL’den aşağıya giremeyeceğini aktaran Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, işçilik ve kira maliyeti yüksek olan marketlerin de ortalama yüzde 30-40 marj koymaması halinde eserden ziyan edeceğini aktardı. Domatesin Antalya Hali’ndeki fiyatı 25-35 TL ortasında değişiyor. İstanbul Avrupa Yakası Hal Müdürlüğü datalarına nazaran ise domates fiyatı 40-50 TL ortasında.
Piyasadan aldığımız nakliye fiyatlarına ait bilgilere nazaran geçen yıl 23-26 bin TL’ye İstanbul’a gelen bir TIR zerzevat meyve, bu yıl 32 bin TL’ye taşınıyor. 25 tonluk bu TIR’ların yalnızca akaryakıt sarfiyatları 12 bin TL tutuyor. Otoyol geçiş fiyatları ve yol masrafları ile şoför maliyetlerinin ise ortalama 10 bin TL olduğu kaydedildi. İstanbul’da dünkü fiyatlarla 45.7 TL olan motorin litresi, Ocak 2024’te 39.04 TL idi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği de geçen yıl çiftçinin kullandığı mazotun yüzde 18 zamlandığına işaret etti. Köprü ve otoyollara gelen yüzde 43’ü aşan artırımlar da bu maliyetlerin artmasında tesirli oldu.
Maliyet fiyatı en az yüzde 50 artırıyor
Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, üreticideki kasalama, personellik ve nakliye maliyetinin kabaca 10 TL olabileceğini lisana getirdi. Tavşan, kiralama ve personellik üzere yüksek girdileri olan marketlerin de yüzde 30 ve 40 artış yapamadan ziyan edeceğini aktardı. 30 TL’ye halden gelen bir eserin markette 45 TL’den aşağıya satılamayacağını söyleyen Tavşan, “Antalya’da 20 TL’ye aldığınız eserin İstanbul ve Ankara’ya girişi esasen en az 30 TL oluyor” dedi. Bu hesaba nazaran halden 40 TL’ye alınan bir kilogram domates marketlerde ortalama 52 TL’den satılıyor.
Hallere gelen eser azaldı
Bayrampaşa ve Ataşehir yaş meyve ve zerzevat hallerine, 2024 yılında getirilen eser ölçüsü geçen seneye oranla yüzde 3.5 azalırken 2024’te 2 milyon 750 bin 633 ton eser girişi oldu. Bayrampaşa Hali’ne 2 milyon 75 bin 271 ton eser gelirken, Ataşehir Hali’ne toplam 675 bin 362 ton eser girişi oldu. 2024 yılında Bayrampaşa Hali’ne 769 bin 717 ton meyve gelirken, Ataşehir Hali’ne 261 bin 85 ton eser girişi oldu. Sebzede ise 1 milyon 305 bin 554 ton Bayrampaşa Hali’ne giriş olurken, Ataşehir Hali’ne 414 bin 277 ton giriş oldu.
