KTÜ Heyelan Uygulama Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi de olan Prof. Dr. Hakan Ersoy, AA muhabirine, Karadeniz’de son aylarda yaşanan sarsıntılara ait açıklamada bulundu.
Rize’nin Hemşin ilçesinde 15 Kasım 2024’te 4,7 büyüklüğünde zelzele meydana geldiğini anımsatan Ersoy, kayıtlara geçmemiş lakin mevcut olan yarar bu türlü bir sarsıntının meydana gelmesinin kendilerini endişelendirdiğini söyledi.
“GEÇEN YILDAN İTİBAREN ÇALIŞMAYA BAŞLADIK”
Ersoy, sarsıntıların akabinde ikincil afetlerin akıllara geldiğini lisana getirerek, “Özellikle ikincil afetler deyince, sarsıntılardan sonra bizim aklımıza heyelanlar, kaya düşmeleri ve gibisi afetler geliyor. Bunlarda bir artış var mı işte bunların üzerine çalışıyoruz. ” dedi.
Trabzon’da 5 Ocak’ta 3.2, 9 Ocak’ta 3.4 büyüklüğünde meydana gelen sarsıntılara de dikkati çeken Ersoy, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Tekrarlı yükler bunlar. Yani daima siz farklı bir titreşimle etkilenebiliyorsunuz. Olağan şartlarda biz biliyoruz ki heyelanların ve kaya düşmelerinin en değerli nedenlerinden biri de gerek yapay, gerek doğal titreşimler ve bununla birlikte yağış. Artık son vakitlerde da bilhassa Doğu Karadeniz Bölgesi’nde bunun olumsuz tesirlerini yaşamaya başladık. Sarsıntıların tesiri katiyen heyelan ve kaya düşmesine neden olur lakin Trabzon’da bu küçüklükte zelzeleler, heyelana ya da taşkına direkt neden oluyor mu bunu geçen yıldan itibaren çalışmaya başladık, sonuncu sonuca ulaşmaya çalışacağız.”
ZEMİNE DİKKAT ÇEKTİ
Prof. Dr. Ersoy, dolgu alanlarının sarsıntının şiddetiyle teması hakkında da bilgilendirmede bulunarak, “Deprem şiddeti yere nazaran değişir. Büyüklük değişmiyor lakin şiddet elbette ki yerin çeşidine nazaran değişiyor. Taban büyütmesi diye bir kavram var. Münasebetiyle bir kaya ortamında titreşimin tesiriyle, dolgu ortamdaki titreşimin tesirini birbirinden çok farklı hissederiz.” sözünü kullandı.
Doğu Karadeniz’in vilayetlerinde yerleşimin değerli bir kısmının kıyı kodunda olduğuna dikkati çeken Ersoy, şunları kaydetti:
“Günümüzde baktığımızda neredeyse yerleşimin yarısını bu alçak kodlara, dolgu alanların üzerinde yapmaya başladık. Hasebiyle rastgele bir titreşimin tesirini tahminen geçmiş yıllarda yaşamayacakken günümüzde artık yaşayabilecek durumdayız. Zira zelzele birçok vakit dolgu alanlarını doğal ki kaya kütlelerinden çok daha fazla taban büyütmesi sayesinde tesirler. “
Ersoy, olumsuz sonuçlar yaşamamak için yapısal tedbirlerin çok değerli olduğuna işaret etti.
DİRİ FAYLARIN VARLIĞI SAPTANDI, YENİLENEN CANLI FAY HARİTASINA İŞLENECEK
Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi, Zelzele Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir de son 125 yılda meydana gelen aletsel devir sarsıntılarına bakıldığında Doğu Karadeniz Bölgesi’nin öbür bölgelere oranla daha düşük bir sarsıntı aktivitesine sahip olduğunun görüldüğünü belirtti.
Son devirde elde edilen jeolojik ve jeomorfolojik bilgilere de dikkati çeken Sözbilir, şu değerlendirmede bulundu:
“Fakat bilhassa Sinop ile Artvin ortasındaki zon boyunca yapılan son çalışmalarda, Doğu Karadeniz kıyılarına yakın kısımlarda kayma suratı düşük ancak potansiyel canlı fay sınıfında değerlendirilebilecek fayların varlığına dair jeolojik ve jeomorfolojik datalar elde edilmiştir. Bunun yanında tekrar Samsun-Trabzon ortasındaki bölgede Karadeniz içinde yapılan deniz jeolojisi ve jeofiziği çalışmalarında denizaltında sarsıntı üretme potansiyeli olan canlı fayların varlığı saptanmış bulunmaktadır. Bu kapsamda yenilenmekte olan Türkiye canlı fay haritasında bu faylar işlendiğinde Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki vilayetlerimizin de sarsıntı tehlike düzeyinin değişmesi beklenmektedir.”
Prof. Dr. Sözbilir, son aylarda Trabzon ve Rize’de yaşanan sarsıntılara ait de “Bölgede meydana gelen 3-4 büyüklüğü civarındaki küçük ölçekli zelzeleler yıkıcı nitelikte bir özelliğe sahip olmamalarına karşın, ikincil afetlere neden olabilmektedir. Bu nedenle bölgede ikincil afet yerlerinin evvelden belirlenmesi ve bu tıp afetlerin önlenmesine yönelik çalışmalara sürat verilmesi gerektiğini düşünüyorum.” dedi.
