Samsun’da, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğünce yapılan araştırmada 2 bin 171 bina, riskli yapı olarak belirlendi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Kanunu kapsamında yapı malikleri yahut yasal temsilcilerin müracaatıyla lisanslandırılmış firmalar aracılığıyla kentte riskli yapı tespiti araştırması gerçekleştirdi.
Araştırma sonucunda 2 bin 171 bina riskli yapı tespit edildi. Bu binaların 4 bin 742’si konut ve 1304’ü de iş yeri olmak üzere 6 bin 46 bağımsız kısımdan oluştuğu belirlendi.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Mimarlık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Çetin, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Kanunu kapsamında binaların riskli yapı olarak tespit edilebildiğini söyledi.
Bu riskli yapı tespit sürecinin muhakkak karar ve yönetmeliklere nazaran planlandığına işaret eden Prof. Dr. Çetin, şöyle konuştu:
-Bu planlarda, yapıların yapısal durumu, kullanılan gereçler, taşıyıcı sistemlerin yeterliliği, taban şartları, yaşı ve planlama süreçlerindeki tesirler bedellendirilmektedir.
-Bu kapsamda, riskli yapıların tespiti ve bu taraftaki çalışmalar, yapı güvenliğinin artırılması ve kentlerin afetlere karşı dirençli hale getirilmesi açısından büyük kıymet taşımaktadır.
-Riskli yapıların tespit süreci, can ve mal güvenliğini sağlamak ve zelzele yahut öteki afetlerde oluşabilecek kayıpları önlemek hedefiyle yürütülmektedir.
-Riskli yapıların belirlenmesi, yalnızca bireylerin değil tıpkı vakitte toplumsal güvenliğin sağlanmasının da bir kesimidir.
-Bu süreç ilgili yönetmelikler ve kararlara nazaran, riskli binalardaki mülk sahiplerine 18 ay, kiracılara ise 2 ay kira yardımı yapılmaktadır.
-Samsun’daki riskli yapıların süratli ve sağlıklı bir formda yenilenmesi hem toplumsal hem de kentsel yapının sağlıklı bir dönüşüm geçirmesi için hedeflenmektedir.
-Bu bağlamda, dönüşüm süreçlerinin planlı ve tesirli bir biçimde yürütülmesi amaçlanmaktadır.
Prof. Dr. Çetin, riskli yapılarda bina sahiplerinin oturmasının da risk taşıdığına dikkati çekerek, “Riskli yapılarda, yapının taşıyıcı sistemlerindeki yetersizlikler, kolonlardaki deformasyonlar ve vakitle yıpranan yapı materyalleri, yapısal bütünlüğü zayıflatarak ani göçmelere (çökmelere) yol açabilir. Bilhassa yapının kullanım ömrü dolduğunda yapının taşıyıcı sistemindeki deformasyonlar ve taban özelliklerindeki bozulmalar, göçme riskini daha da yükseltmektedir.” dedi.
“RİSKLİ YAPILAR SÜRATLİ VE SAĞLIKLI BİR HALDE YENİLENMELİ”
Doğal afetlerin bu süreci hızlandırdığını aktaran Çetin, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Zemin etüdünün düzgün yapılmaması, ilerleyen vakitte yerde kayma, sıvılaşma üzere sıkıntılara sebep olabilir.
-Bu tesirler yapının taşıyıcı sisteminde büyük zorlanmalara sebep olur ve bu zorlanmalar taşıyıcı elemanlarda deformasyonlara yol açar.
-Bunun sonucunda yapı elemanlarında oluşan çatlaklar sebebiyle kolonlarda korozyon, donatı demirlerinde ise paslanmalar oluşur. Ayrıyeten gereçlerin bozulmasına ve yapının çürümesine yol açar. Bu aksilikler, belli bir mühlet sonunda yapıyı göçme basamağına getirir.
-Bu tehlikelerin önüne geçmek için riskli yapıların tespiti büyük değer taşımaktadır. İnançlı ömür alanlarının oluşturulması yalnızca ferdi değil toplumsal bir sorumluluktur.
-Riskli yapıların belirlenmesi, gelecekte meydana gelebilecek can ve mal kayıplarını önlemek açısından kritik bir adımdır.
-Bu çeşit yapılarda yaşamaya devam edilmesi, mümkün afetlerde ağır sonuçlara yol açabileceğinden, riskli yapıların kullanılmaması için gereken itinanın gösterilmesi gerektiği vurgulanabilir.
“TEHLİKELER GÖZ ARKASI EDİLMEMELİ”
Samsun’un Kuzey Anadolu Fay Sınırı’nın nispeten yakın olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Çetin, şunları kaydetti:
-Kuzey Anadolu Fay Çizgisi Türkiye’nin en faal ve tehlikeli fay çizgilerinden birisi ama Samsun’un merkezinden direkt geçmemektedir. Samsun, Kuzey Anadolu Fay Çizgisi’ne nispeten yakın bir pozisyonda yer almaktadır.
-Bu sebeple kent zelzele riski açısından düşük ila orta riskli bir bölge olarak bedellendirilmektedir.
-Fakat zelzele riskinin düşük olması yapıların büsbütün inançta olduğu manasına gelmemektedir. Bu bağlamda sarsıntının şiddetinin düşük yahut yüksek olmasına bakılmaksızın riskli yapıların taşıdığı tehlikeler göz gerisi edilmemelidir.
-Yapıların taşıyıcı sistemlerinin yetersizliği, yer özellikleri, iklim şartları ve başka yapısal sorunlar risk faktörlerini arttırarak riskli yapılarda tehlike oluşturur.
-Bu riskli yapılar ani göçmelere sebep olacağı için bu bağlamda gerekli tedbirlerin alınması gerektiği düşünülmektedir.
-Yapıların inançlı ve yönetmeliklere uygun biçimde yapılması hayati kıymet taşıdığı söz edilebilir.
-Hem ekonomik manada hem de can kaybının önlenmesi manasında bu yapıların güçlendirilmesi ve dirençli bir kent yapısının oluşturulması gerektiği düşünülmektedir.
