Yargıtay, ulusal ve genel tatil günlerinde fazla mesai yapan çalışanlara patronun fazla mesai fiyatı yerine müsaade kullandırıp kullandıramayacağı konusunda kıymetli bir karar verdi. Bu karar, çalışanların haklarının korunması açısından kıymetli bir hukuksal temel teşkil etti.
SGK Başuzmanı İsa Karakaş, Yargıtay’ın kararını kıymetlendirerek iş hukukunda, çalışanların fiziki ve ruhsal sıhhatlerinin korunması emeliyle çalışma müddetlerinin üst sonlarının belirlendiğini belirtti. Karakaş, olağan çalışma müddetlerinin aşılması durumunda yapılacak fazla çalışmalar için çalışanlara verilecek fiyat, müsaade hakkı ve öbür yükümlülüklerin de yasal düzenlemelerle garanti altına alındığını tabir etti.
HAFTA TATİLİ VE ULUSAL TATİL GÜNLERİNDE BOŞ VAKİT KULLANIMI
Hafta tatili, ulusal tatil ve genel tatil günlerinde fiyat ödemek yerine boş vakit kullandırılmasının sıkça karşılaşılan bir durum olduğunu belirten Karakaş; patronun fazla mesai yapan bir emekçiye, fazla mesai fiyatı yerine hür vakit kullandırmasının geçerli olup olmadığına ve tatil günlerinde çalışmış personellere fiyat yerine boş vakit verilmesinin yasal olup olmadığına açıklık getirdi.
İŞ HUKUKUNDA ÇALIŞMA MÜDDETLERİ VE YASAL DÜZENLEMELER
İş hukukunda, çalışanların bedenen ve ruhen sıhhatlerinin korunması gayesiyle çalışma müddetlerinin azami hudutları belirlenmiştir. Ayrıyeten, olağan çalışma müddetlerinde ve bu mühletlerin aşılması durumunda yapılan çalışmalara ait fiyat, hür vakit ve öbür haklar yasal düzenlemelerle belirlenmiştir.
4857 sayılı İş Kanunu’na bakıldığında, yalnızca fazla çalışma durumunda çalışana boş vakit (serbest zaman) kullandırılmasının mümkün olacağı, fakat bunun için yasal düzenlemelere uyulması gerektiği görülmektedir. Fakat, birçok patron, fazla çalışma dışında hafta tatili, ulusal ve genel tatil günlerinde de fiyat yerine boş vakit kullandırmayı tercih etmektedir.
YARGITAY KARARI
Peki, patronun fazla mesai yapan çalışana, fazla mesai fiyatı yerine hür vakit vermesi geçerli midir? Ayrıyeten, hafta tatili ve ulusal bayram tatillerinde çalışmış personellere fiyat yerine boş vakit kullandırılması yasal mıdır?
“Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin kararında; patronların emekçilere boş vakit kullandırılmasının sadece fazla çalışma ve fazla müddetlerle çalışma durumunda mümkün olduğuna dikkat çekilmiştir. Kararda en değerli nokta ise hafta tatili ve ulusal bayram tatil günlerinin dinlenme hakkı kapsamında sayıldığından, bu günlerde yapılan çalışmalar karşılığında özgür vakit kullandırılmasının 4857 sayılı Kanun’a ters olacağı açıkça belirtilmiştir. Bu karar yanlışsız ve yerindedir. Aksi takdirde personellerin dinlenme hakkı ortadan kalkacak, bedensel ve ruhsal sıhhatleri tehlikeye girecektir.
Diğer yandan, fazla mesai yapan çalışanlara asıl olarak fazla mesai fiyatlarının ödenmesi gerektiği, boş vakit kullandırılmasının ise sırf personelin talebiyle mümkün olduğunun altı çizilmelidir. Emekçinin talebinin yazılı olarak alınması ise ispat açısından epeyce değerlidir.”
YASAL UYGULAMALAR VE KONTROL SÜRECİ
Son olarak, hafta tatili ve ulusal bayram tatili günlerinde çalışmış personellere ödenmesi gereken ilave fiyatların bordrolarda belirtilip SGK’ya bildirilmesi yerine boş vakit kullandırılması durumunda, SGK ve Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın kontrollerinde yaptırımlar uygulanabileceği unutulmamalıdır.
Yukarıda belirtilen yasal kararlar ve emsal karara uygun hareket etmek, hem emekçi hem de patron için yararlıdır. Aksi takdirde, gereksiz yargılamalar ve olumsuz sonuçlar, her iki tarafın da maliyetlere katlanmasına yol açabilir.
