Mars’ın güney yarımküresi, kuzeye kıyasla 5-6 kilometre daha yüksek olan dağlık alanlarla kaplı. Güneydeki yüzey, kraterlerle dolu ve volkanik lav akıntılarının izlerini taşırken, kuzey yarımküresi düz ve nispeten genç bir yüzeye sahip. Bu farklılık, yalnızca yükseklikle hudutlu kalmıyor; güneyin kabuğu kuzeye nazaran daha kalın ve manyetik özellikler taşıyor.
İKİ FARKLI HİPOTEZ VAR
Bilim insanları, bu dikotominin nedenini açıklamak için iki temel teori geliştirdi. Birincisi, Mars’ın iç dinamiklerine odaklanan “endojenik hipotez”. Bu teoriye nazaran, gezegenin mantosundaki sıcak ve soğuk materyalin hareketi yüzeyde bu farkı oluşturdu. İkinci teori olan “ekzogenik hipotez” ise, bu farklılığın, Mars’a çarpan büyük bir gök cismi ya da bir dizi küçük çarpışma sonucu oluştuğunu öne sürüyor.
NASA’nın Insight uzay aracı tarafından tespit edilen Mars sarsıntıları, bu gizemi çözmek için kritik bilgiler sağladı. Bilim insanları, Mars sarsıntılarından yayılan P ve S dalgalarını inceleyerek yüzeyin altındaki sıcaklık farklarını tespit etti. Güney bölgelerinde bu dalgaların daha süratli güç kaybetmesi, güneyin altındaki kayaların kuzeye nazaran daha sıcak olduğunu ortaya koydu.
Bu sıcaklık farkı, Mars dikotomisinin kökeninin gezegenin iç dinamiklerinden kaynaklandığını destekliyor. Araştırmacılar, Mars’ın eski devirlerinde hareket eden tektonik plakalarının ve mantodaki konveksiyon akıntılarının bu farklılığı oluşturmuş olabileceğini düşünüyor. Vakitle, bu hareketler durarak gezegenin iç kısmında “durağan bir kabuk” oluşturmuş olabilir.
Bilim insanları, kuzey yarımküresinde bir vakitler sıvı halde su içeren geniş bir okyanus bulunduğunu öne sürüyor. Bu, Mars’ta ömür mümkünlüğünü araştıran bilim insanlarının dikotomiye olan ilgisini artırıyor.
