4 Haziran 2020
Son vakitlerde ‘liyakat’ sözcüğünü çok kullanır olduk.
Personel alımlarında, tüm atamalarda, kamuda, özel kesimde daima bir liyakat kelamı dolaşıp duruyor. Ekseriyetle ‘yönetimde liyakat temel alınmalıdır’ biçiminde kulağımıza çalınan bu sözcüğün ne manaya geldiğini sahiden biliyor muyuz? Bir kişi, bir işe nasıl yakışır, hangi nedenlerle uygun ve layık olur? Bir kişinin liyakatini, yani misyonunu derece layık olduğunu nasıl kıymetlendirebiliriz?
Liyakatı sağlayan temel ögelerin ortasında eğitim, tecrübe, bilgi, maharet, performans, kurum kültürüne ahenk ve irtibat bulunuyor.
KAĞIT ÜSTÜNDE KALDI
Anayasa’nın 70 inci hususu ve 657 sayılı devlet memurları kanunun üçüncü hususunun ülke bürokrasisinin karakterini belirleyen liyakat unsuru uygulanacağına ait düzenlemelerine karşın bu durumun istenilen ölçüde uygulamaya geçirilmediği, kamu işçisi atamalarında siyasal ayrım kayırmacılığın liyakat sistemini hakimiyet kurduğu görülmektedir.
Sorunları bulunan merkezi imtihan sistemine alternatif olarak sunulan kelamlı imtihanlar ve mülakatlar da farklı usulsüzlük riskleri barındırmaktadır.
Mülakatı yapan şahısların aldığı insan kaynakları idarenin kararlarını çoğunlukla nesnellikten uzaktır. Siyasi tesirlere açık olan kelamlı imtihan ve mülakata daha fazla tartı verilmesi, adayların ideolojik dertlerle evlenmelerinin yahut seçmelerine imkan tanımaktadır.
Yazılı imtihanda 99 puan alan adayın mülakat sonucu işe alınmayıp, 55 puan alandan adayın imtihanlarda başarılı olmasını bile kanıksayacak örnekleri yaşamaya devam ediyoruz.
Merkezi imtihan uygulamasının berbata kullanılması ve süreçte karşılaşılan külfetler, mülakatlar ve kelamlı imtihanların nesnellikten uzak oluşu, memurların partizanlaşması ve sonucunda oluşan siyasi kutuplaşma, yönetilemeyen bir ülke yaratmıştır.
BAKANLAR MI DEĞİŞİYOR:
Anayasa değişikliği ile iki yıl evvel başkanlık sistemine geçildi. Yeni sistemin ilk Bakanlar Kurulu, bir bakanın vazifeden alınması dışında 2 yılını tamamlamak üzere. Yeni sistemle bakanların milletvekili olması gerekmiyor. Yapı olarak teknokrat hükümeti gibisi bir yapı oluşması beklenirken, bizde tam karşıtı oldu. Otel sahibi Turizm Bakanı, hastane sahibi Sağlık Bakanı, özel okul sahibi Milli Eğitim Bakanı yapıldı. Devleti hiç tanımayan ve atandıkları bakanlıklarla ilgili Türkiye’de neyi ne kadar bildiklerinden emin olmadığımız birçok kişi bakan olarak görevlendirildi.
Yazımın evvelki kısımda açıkladığım üzere; bürokraside dikkate alınmayan liyakat, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin güzel işlemesi için çok dikkatli seçilmesi gereken bakanların seçiminde de dikkate alınmayınca çok güçlü bir lider çok zayıf bir Bakanlar Kurulu ve zayıf bürokrasi, ‘devletin sıkıntılarını çözme yeteneğinin ortadan kalkmasına’ ve şimdi 2 yılını bile doldurmamış başkanlık sisteminin şiddetli bir biçimde tartışılmasına taban hazırladı.
Bürokraside liyakat dikkat etmezseniz Aralık 2019’da çıkan ve çabucak uygulamaya başlanan vergi kanunlarını uygulama genel bildirimlerini Mayıs 2020 sonunda yayımlarsınız.
Yine bakan seçiminde liyakata dikkat etmezseniz, saman ithalatını ‘Paramız var ki alıyoruz’ formunda savunan bir orman bakanınız olur.
