Uluslararası bir araştırmacı takımı, Neandertallerin, Denisovalıların ve erken Homo sapienslerin kan tiplerini ve kırmızı kan hücresi antijenlerini incelemek için 120.000 ila 20.000 yıl evvel yaşayan düzinelerce antik bireyin genetik datalarını tahlil etti.
Genetikçiler, Neandertallerden köken alan ve 65.000 yıldan fazla bir mühlet evvel melezleşme yoluyla çağdaş insanlara geçen ender kan kümesi RHD DIII tip 4’ün ortaya çıkışının izini de sürmeyi başardılar. Bilim adamları, homo sapiens’in yeni şartlarda daha uygun hayatta kalmasına ve çoğalmasına yardımcı olanın bu küme olduğuna inanıyor.
Genetik grubunun keşfettiği kan çeşitlerinden kimileri büsbütün yok oldu. Böylelikle uzmanlar, Ust-Ishim olarak bilinen Sibirya’daki eski bir kişinin DNA’sında, çağdaş insanlarda bulunmayan üç kan kümesi varyantı buldu.
Bilim insanları artık eski genomları kanla ilgili öteki bir soruyu incelemek için kullanıyor: Bunlarda beta talasemi ve orak hücreli anemi üzere kırmızı kan hücrelerinde kalıtsal hastalıklara neden olan mutasyonlar olup olmadığı.
Homo sapiens, yaklaşık 70.000 yıl evvel Afrika’yı terk ederken, farklı iklim şartlarında hayatta kalmalarını ve hastalıklara karşı direnç göstermelerini sağlayan yeni genetik varyantları da yanlarında götürdü. Bu genetik çeşitlilik, insanların farklı etraflarda daha düzgün ahenk sağlamalarını mümkün kıldı. Öte yandan, Avrasya’da uzun müddet yaşamış olan Neandertallerin kan kümelerinde, bu kadar büyük bir çeşitlilik bulunmuyor, bu da onların çevresel değişimlere karşı Homo sapiens kadar esnek olmadığını gösteriyor.
Homo sapiens ve Neandertaller ortasındaki en besbelli farklardan biri, ahenk sağlama yetenekleridir. Homo sapiens, kan kümelerinde daha fazla genetik çeşitliliğe sahipti, bu da onlara yeni şartlarla daha düzgün başa çıkma avantajı sağlıyordu. Örneğin, sapiensler, dünyanın farklı bölgelerinde hastalıklara karşı korunmalarına yardımcı olan genetik faktörler taşıyorlardı. Bu genetik çeşitlilik, onların çevresel değişikliklere daha kolay adapte olmalarını ve hayatta kalmalarını mümkün kıldı.
Homo sapiens yeni şartlara ahenk sağlayabildi
Neandertaller, tam bilakis, daha eski ve daha az çeşitliliğe sahip genetik yapıları koruyordu. Bunun bir örneği, kimi Okyanusyalılarda hala bulunan Rh sistemiyle alakalı bir gen olarak görülebilir. Bu gen, muhtemelen binlerce yıl evvel Homo sapiens ile Neandertallerin çaprazlanması sonucu onlara geçmişti. Homo sapiens evrimleşmeye ve yeni şartlara ahenk sağlamaya devam ederken, Neandertaller süratle değişen dünyada hayatta kalmanın giderek daha güç hale geldiğini fark ettiler. Bu, tahminen de tiplerinin yok olmasının en önemli nedenlerinden biri olabilir.
Yazarlar, Homo sapiens’in genetik çeşitliliğinin evrimsel muvaffakiyetin temel bir faktörü olduğunu, buna rağmen Neandertallerin genetik istikrarının süratli değişimlere ahenk sağlama yeteneklerini sınırlamış olabileceğini belirtiyor. Çalışma, tıpkı vakitte çağdaş insanlarda artık bulunmayan eski genlerin varlığını da ortaya koyuyor. Bu genler, vakitle yok olan eski insan soylarının bir kesimi olabilir. Örneğin, 45.000 yıl evvel Sibirya’da yaşamış Ust-Ishim isimli bir adam, bugün yaşayan hiçbir beşerde bulunmayan eşsiz genlere sahipti. Bu bulgular, geçmişteki insan evrimini ve genetik çeşitliliği daha uygun anlamamıza yardımcı oluyor.
