Amazon’da kaynayan ırmak olarak bilinen Shanay-Timpishka, içine düşeni adeta kaynatıyor. Irmağın sıcaklığı 100 dereceye kadar ulaşıyor. İçerisinde farklı hayvanları barındıran bu ırmak aslında mitolojik bir öykünün gerçekliğini yansıtıyor.
Kurbanlarını canlı diri kaynatan ırmak olarak bilinen Shanay-Timpishka, Amazon’ın derinliklerinde yer alan gerçek bir tabiat olağanüstüsü. Yunan mitolojisinde yer alan bu ırmak aslında Peru’nunda Mayantuyacu bölgesinde yer alıyor. Kimi devirler ırmağın sıcaklığı 100°C’ye kadar ulaşıyor.
KAYNAYAN IRMAĞI RUZO KEŞFETTİ
Doğanın içinde gizlenmiş bu ırmağı jeolog Andrés Ruzo keşfediyor. Yaptığı ölçümlerle ise ırmağın en yüksek sıcaklığının yaklaşık 100 derece olduğunu ortaya koydu.
Ruzo, ırmağın sıcaklığını şu sözlerle açıklıyor:
“Bu kadar sıcak suyu fizikî olarak hayal etmek güç. Elinizi içine soktuğunuzda saniyeler içinde ikinci yahut üçüncü derece yanıklar oluştuğunu görürsünüz.”
Yerel halk tarafından uzun yıllar boyunca efsane olarak bilinen Shanay-Timpishka, bilim insanları tarafından da var olmayacağı tarafındaydı. Lakin, Ruzo’nun bölgeye giderek araştırma yapmasından sonra gerçek ortaya çıktı.
YOĞUN BUHAR İNSANLARIN AKCİĞERLERİNİ YAKIYOR
2017 yılında bir belgesele konuşan jeolog, ırmaktan yükselen buharın ağır olduğunu, insanların burun ve akciğerlerinde yanma hissi oluşturduğunu belirtti. Ruzo ırmağın sıcaklığını, “Kuşlardan sürüngenlere kadar birçok hayvanın ırmağı düştüğünü gördüm. Bizim üzere karmaşık organizmalar bu sıcaklıklarda hayatta kalamaz. Sözün tam manasıyla kemiklerimiz pişmeye başlıyor.” diyerek anlattı.
NEHİR NEDEN ISINIYOR?
Nehrin, kaynama noktasına ulaşmasının nedenleri ortasında yeraltı jeotermal faaliyetler yatıyor. Etrafa düşen yağmur suları, gözenekli tortul kayaçlarda toplanıyor ve yeraltında hareket ederken Dünya’nın kabuğundaki ısıyla ısınıyor. Sonunda büyük bir fay sınırına ulaşıyor ve burada yüzeye yanlışsız yükselerek ırmağı kaynar hale getiriyor. Miami Üniversitesi’nden bilim insanları, Shanay-Timpishka’nın global ısınma konusunda kıymetli bir ayrıntı olduğunu belirtiyor.
Araştırmacı Riley Fortier, bu durumun Amazon’un gelecekteki dönüşümünü şu sözlerle anlatıyor:
“İster beğenelim ister beğenmeyelim, Amazon daha da ısınacak. Bu da sıcaklık artışlarının orman ekosistemine nasıl tesir edeceğini anlamamızı sağlıyor. Hangi tiplerin yok olacağını ve orman yapısının nasıl değişeceğini öngörebiliriz.”
2022 yılında yapılan araştırmalarda, bilim insanları ırmağın sıcaklık düzeylerine nazaran bitki örtüsünü haritalandırdı. Çalışmadan sıcaklığn yükseldiği bölgelerde bitki çeşitliliğinin azaldığını ortaya koydu. Fortier, sıcak bölgelerde orman yapısının daha homojen hale geldiğini, buna rağmen daha serin alanlarda bitki çeşitlerinin çok daha çeşitli olduğunu belirtti.
