ABD’de Trump’ın başkanlığa geri dönmesi, bilhassa AB ile beklenen ticaret savaşlarına ait telaşları tekrar alevlendirdi.
Trump idaresi, “Amerikan iş gücünü muhafaza ve Avrupa’dan kaynaklanan haksız ticaret uygulamalarını ele alma ihtiyacını” münasebet göstererek tüm ithalata yüzde 10 ila yüzde 20 ve arabalara yüzde 100 oranında gümrük vergileri uygulama tehdidinde bulundu.
Olası gümrük vergilerinin artırılmasından en fazla etkilenecek bölgelerden AB’nin ekonomik istikrarı ve memleketler arası hür ticareti koruyabilmek için neler yapabileceği tartışılmaya başlandı.
Trump’ın gümrük vergilerine karşı, AB’nin de gümrük vergilerini artırarak karşılık verebileceği konuşulsa da Birliğin modüllü siyasi yapısının ortak bir karşılık verilmesini zorlaştıracağı iddia ediliyor.
2006-2010 yıllarında AB Komitesinde başekonomist olarak misyon yapan, Almanya Rhine-Waal Uygulamalı Bilimler Üniversitesinden Prof. Dr. Alkaş, AB-ABD ilgilerinin nasıl seyir izleyeceği, AB’nin yol haritasının nasıl olabileceği ile Trump periyodunun AB-Türkiye ilgilerine potansiyel tesirlerine ait AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
“AB’DE VERGİLERİ UYGULAMAK ZORUNDA KALACAK”
Trump’ın her vakit aralıklı tavır sergilediği AB’yi “büyük bir güç olarak görmediğini” söyleyen Alkaş, AB kurumlarının yöneticileri yerine Avrupalı devlet ve hükümet liderlerini muhatap almayı tercih ettiğini belirtti.
“Trump’ın olağan ki AB’yi bölmek üzere niyeti direkt olamaz fakat kendi çıkarları için İtalya ve Macaristan’la ferdî alakalara girer ve çok daha başarılı olabilir.” diyen Alkaş, AB’nin bu durum karşısında kendi çıkarlarını ön planda tutması gerektiğini vurguladı.
Alkaş, Trump’ın gümrük vergilerini artırma telaffuzlarına işaret ederek, “Trump’ın daha evvelki periyottan de bildiğimiz azamisi isteyip sonuçta makul olanla razı olan bir yaklaşımı var. Birinci başlarda biraz fazla yüksek beklentilerle, yüksek maksatlarla pazarlığa giriyor. AB, bunun şuurunda doğal ki.” değerlendirmesinde bulundu.
ABD’nin gümrük vergilerini artırması durumunda Brüksel’in de benzeri adımı atacağını kaydeden Alkaş, “AB, küçümsenecek bir yapı değil, 500 milyona yakın bir piyasadan bahsediyoruz. Hasebiyle ticaret savaşı resmen başlar yahut gümrükleri artırmak isterse AB’nin bir tek seçeneği var: AB de yanıt vermek zorunda kalacak yani AB de gümrük vergileri uygulamak zorunda kalacak.” tabirlerini kullandı.
“TİCARET SAVAŞLARI İKİ TARAFI ETKİLER”
Alkaş, AB ile ABD ortasındaki olası bir “ticaret savaşının” her iki tarafın da ziyanına olacağını tabir ederek, “Avrupa iktisadı şu an fazla bir büyüme göstermiyor. Ticaret savaşlarının olması olağan ki AB’yi tesirler lakin Amerika’yı da tesirler. Amerika da zararsız çıkmaz.” dedi.
Özellikle Alman otomotiv bölümünün Trump’ın maksadında olduğunu belirten Alkaş, “Alman iktisadı büyük ziyan görebilir. Bu durumda AB’nin fiyatları düşürerek rekabet etmeye çalışması, fiyat dampingine yol açabilir fakat bu, uzun vadede sürdürülebilir bir tahlil değil.” diye konuştu.
Öte yandan Trump’ın “radikal” telaffuzlarına karşın AB ile “orta yolun bulunacağına” inandığını lisana getiren Alkaş, “Çünkü ABD iktisadı de eskisi üzere güçlü değil. Çok çok borçlanmaları var. Ayrıyeten ABD’nin unuttuğu bir gerçek daha var: Bilhassa Rusya ve Çin’e yaptırımlar, BRICS ülkelerini daha çok bir ortaya getirdi.” tabirlerini kullandı.
Alkaş, Trump’ın birinci periyodundan bu vakte kadar BRICS’in ekonomik olarak güçlendiğine dikkati çekerek, değişen küresel istikrarlarla ilgili şunları söyledi:
“Amerika, hala eski gücünün olduğunu düşünüyor. Trump da bunu bu türlü görüyor. Maalesef bu, bu türlü değil. Küresel istikrarlar daha çok güneye ve doğuya hakikat kayıyor. Çin de bunun farkında. Farkında olduğu için de artık eskisi üzere Trump’ın gürlemesine, çok bu türlü sert tabirlerine fazla pabuç bırakacak üzere görünmüyor maalesef. Hülasa evvelden Amerika’nın monopolünde olan monopol bir yapı vardı. Şu an en azından bir düopol yapı var. Çin’le Amerika karşılıklı oyun kurmaya çalışıyor. Piyasa analisti olarak baktığınız vakit monopolde her vakit daha özgürsünüz fakat bir düopolda en azından karşıdakinin de ataklarını dikkate almak zorundasınız.”
“YEŞİL DÖNÜŞÜM AVRUPA İKTİSADINI ÇÖKERTTİ”
Özellikle yeşil dönüşüm siyasetlerinin AB iktisadını olumsuz etkilediğini ve büyüme alanında zahmetler yaşandığını belirten Alkaş, negatif seyrin değişmesi için Brüksel’de stratejik değişikliğe muhtaçlık olduğunu kaydetti.
Alkaş, “AB, etraf siyasetlerini makul düzeylere çekmeli. Çok regülasyonlar ve yüksek güç fiyatları, şirketlerin rekabet gücünü azaltıyor. Bu durum, deindustrialization (sanayisizleşme) ve degrowth (büyüme kaybı) üzere sonuçlara yol açıyor.” dedi.
AB’nin vatandaşlarına daha gerçekçi yaklaşım sergilemesi gerektiğini söyleyen Alkaş, “Vatandaşlara çevreyi müdafaanın bir bedelinin olduğu anlatılmalı. Hem büyüme hem de çevreyi müdafaa üzere bir ekonomik model maalesef mümkün değil.” sözlerini kullandı.
AB’nin “çok başlılık” nedeniyle “fazla tesir yaratamadığı, gücünü ve potansiyelini kullanamadığı” yorumunu yapan Alkaş, “AB’nin bürokratik hantallığı ve son yıllarda bilhassa yeşil dönüşüm ve etraf bahislerine çok aşırı bel bağlamaları, hükümdardan daha kralcı bir yaklaşımla gitmeleri, Avrupa iktisadını çökertti.” değerlendirmesinde bulundu.
“TÜRKİYE KUVVETLİ SÜREÇTE BİLE BÜYÜME KAYDETTİ”
Türkiye’nin AB üyelik sürecine de değinen Alkaş, “Uzun vadede hem Türkiye hem de Rusya’nın AB’nin etrafında, Avrupa’nın içinde değerli oyuncular olması gerektiğine inanıyorum yoksa Avrupa’nın öbür bölgelerle başarılı olabilmesi daha sıkıntı görünüyor.” görüşünü paylaştı.
Alkaş, her iki tarafın çıkarı için AB ve Türkiye’nin yakınlaşması gerektiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Son yıllarda karşılaştırdığınızda Türkiye, Almanya’ya nazaran çok çok daha süratli büyüyor. Türkiye, en sıkıntı devirlerde bile büyüme kaydeden bir ülke. AB, bunun farkında, bunu görüyor. Türkiye, artık eskisi üzere AB’ye üye olunca Avrupa’nın en yoksul ülkesi ve en çok yardımları alacak durumdaki bir ülke değil. Türkiye’nin (ekonomi) ortalaması da artık çok uygun. Hasebiyle AB’ye büyük bir yük olmaz.”
Öte yandan Ukrayna’nın Birliğe dahil olmasına yönelik kaygılarını paylaşan Alkaş, “Ukrayna’nın AB’ye katılmasını hem ekonomik olarak hem de stratejik olarak pek uygun görmüyorum. Türkiye’nin AB’ye katacağı yararlar, Ukrayna’nınkinin birkaç misli olacaktır.” diye konuştu.
Alkaş, “Türkiye’nin AB için çok değerli bir güç olacağının AB uzmanları da farkında.” dedi.
“AVRUPA RUSYA’YI UZUN VADEDE DAHİL ETMELİ”
Alkaş, AB’nin ABD’nin tehditlerine karşı Asya ve Güney Amerika ülkeleriyle yakınlaşmayı sürdürmesinin “mantıklı bir adım” olacağını kaydederek, Brüksel’in bilhassa BRICS ülkeleriyle kişisel mutabakatlara gitmesi gerektiğini belirtti.
“Bunu aslında yapmak zorunda ve geç bile kaldı.” diyen Alkaş, AB’nin uzun vadede Rusya ile ticari ilgilerini olağanlaştırmaya gereksinim duyduğunu lisana getirdi.
Alkaş, “Avrupa, Rusya’yı dahil etmeden ne uzun vadeli bir barış mimarisi inşa edebilir ne de Çin yahut ABD olsun öbür bloklara karşı tek başına başarılı olabilir. Rusya, uzun vadede AB’nin yanında olmak zorunda lakin natürel ki şu an koşullar mümkün değil.” dedi.
