Kanserin erken tanısı ve tedavi alternatiflerindeki gelişmelerin yanında hala dünyada olay sayılarında artış devam ediyor. Bu artışın en değerli nedenlerinin başında yanlış beslenme alışkanlıkları, hareketsiz hayat, tütün ve tütün eserleri kullanımı üzere hayat usulü alışkanlıklarının geldiğini hatırlatan Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Serkan Çelik, Dünya Kanser Günü hasebiyle kıymetli açıklamalarda bulundu.
Türkiye’de de her yıl 200 binden fazla kişinin kanser teşhisi aldığına dikkat çeken Prof. Dr. Çelik, dünya genelinde her yıl yaklaşık 20 milyon kişinin kansere yakalanırken, bunların 10 milyonunun hayatını kaybettiğini söyledi.
‘KANSERİN ARTIŞINDAKİ EN BÜYÜK ETKEN, ÖMÜR TARZI’
Kanser olaylarındaki artışın temel nedenlerinden olan hayat stili değişiklikleriyle ilgili Prof. Dr. Çelik, şunları anlattı:
“Kanser gelişiminde genetiğimiz, yaşımız üzere kimi faktörlerle müdahale edemesek de önlenebilir risk faktörlerine hepimiz müdahale edebiliriz. Bunların başında tütün ve tütün eserleri kullanımı geliyor. İstatistikler kansere bağlı ömür kayıplarının yüzde 20’sinin sigara nedeniyle oluşan kanserlerden kaynaklandığını gösteriyor. Bununla birlikte beslenme alışkanlıklarımız çok değişti. Hazır ve işlenmiş besinler çok fazla tüketiliyor. Üzerine fizikî hareketsizlik artınca kanser için değerli bir risk faktörü olan obezite oranları da artıyor. Bugün bilhassa göğüs, kalın bağırsak, mide, rahim kanserlerinin artışında bu faktörlerin tesirli olduğu biliniyor.”
“Bu nedenle en kıymetli uğraş alanımızda tütün ve tütün eserleri kullanımının azaltılması yer alıyor” diyen Prof. Dr. Çelik, “Diğer taraftan beslenme biçimimiz değişmeli ve fazla kiloyla çaba etmemiz gerekiyor. Sağlıklı bir hayat için bitkisel temelli beslenmeye yük verilmesi, işlenmiş besinlerden, bilhassa işlenmiş etlerden ve hayvansal yağlardan kaçınılmalı. Daha çok zerzevat, meyve, tahıl ve bakliyat yüklü beslenmeye tartı verilmeli. Ayrıyeten kansere neden olan HPV üzere enfeksiyonlardan da korunmak gerekiyor.”
‘ERKEN EVREDE YAKALANIRSA TEDAVİDE YÜZDE 90’NIN ÜZERİNDE BAŞARILI OLUNABİLİYOR’
Bugün artık kanserin tedavi edilebilir bir hastalık olduğunun altını çizen Prof. Dr. Çelik, sözlerine şöyle devam etti:
“Erken teşhis tedavi muvaffakiyet oranını büyük ölçüde artırıyor. Hasebiyle göğüs, kolon, rahim ağzı kanseri üzere tarama programları bulunan kanserler için bu programlar bilinmeli ve uygulanmalı. Erken teşhis içinde tarama programlarının etkin olarak kullanılması, kansere neden olan risk faktörlerinin bilinmesi ve bunlardan kaçınmak gerektiğinin farkında olunması kıymetli. Bilhassa göğüs kanseri üzere kimi kanserlerin erken evrede yakalanmasıyla tedavi muvaffakiyetinin yüzde 90’ın üzerine çıkabildiği unutulmamalı.”
KANSER TEDAVİSİNDE SON YILLARIN GÜNDEMİNDEKİ 3 DEĞERLİ GELİŞME
Gelişen teknolojiyle birlikte kanser tedavisinde ortaya çıkan yeni prosedürlerden bahseden Prof. Dr. Çelik, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Kanser tedavisinde 1970’lerde kemoterapi ilaçları ile başlayan tedavi seçeneklerimiz 1990’lı yılların başından itibaren klinik araştırmalar sonucunda evvel akıllı ilaçlar sonra immünoterapi dediğimiz tedavi prosedürleri ile gündemimize girmeye başladı. Bağışıklık sistemini harekete geçirerek tümöre karşı savaşmasını sağlayan bu immünoterapi ilaçları, kemoterapiye kıyasla daha az yan tesir gösteriyor. Tüm bu ilaçlar sayesinde ileri evre akciğer kanserlerinde 5 yıllık hayat oranı yüzde 5’ten yüzde 25’e kadar çıktı. Lakin immünoterapiyi yalnızca ileri evre kanserlerde değil, erken evre kanserlerde riskin azaltılması maksadıyla da kullanabiliyoruz. Cerrahi öncesi ve sonrası hastalarda dahi bu usulü kullandığımız oluyor.”
“Tümörün genetik yapısını tahlil ederek, bireye özel tedavi imkânı sunan akıllı ilaçlar, farklı kanser cinslerinde tesirli bir halde kullanılabiliyor. Kansere neden olan genlerin saptanma tekniklerinde büyük ilerleme kaydedildi” diye konuşan Prof. Dr Çelik, “Bu sayede hangi hasta hangi ilaçtan daha çok yarar görür sorusunun karşılığını daha kolay bulabiliyoruz. En sık küçük hücreli olmayan akciğer kanserinde kullandığımız bu tedaviler ile kanserin kaynak aldığı organdan bağımsız olarak genetik mutasyonuna nazaran tedavi dediğimiz ‘tümor agnostik’ tedavi seçeneklerimiz oluşmaya başladı” diye konuştu.
Bunun yanında son yıllarda gündemimize süratli bir giriş yapan ‘Antikor İlaç Konjugatları’ hakkında da bilgi veren Prof. Dr. Çelik, konuyla ilgili şunları anlattı:
“Bu yeni tedavi prosedürü, tümör hücresini amaç alarak tümör hücresi içine yüksek dozda kemoterapi girmesini temel alıyor. Bu sayede tümör hücresi yok edilirken kemoterapinin öteki organlarda yaratabileceği yan tesirler de yaşanmıyor. Bugün göğüs, akciğer ve göğüs kanserlerinde kullandığımız bu yolun önümüzdeki günlerde çok daha yaygın kullanılacağının delilleri ortaya çıkmaya başladı.”
‘KANSERDEKİ ŞAHSA ÖZEL TEDAVİ YAKLAŞIMI, YERİNİ TÜMÖRE ÖZEL TEDAVİYE BIRAKIYOR’
Tüm bu gelişmelerle birlikte bugün kanserin kronik bir hastalık üzere tedavi edilebilir bir noktaya geldiğinin altını çizen Prof. Dr. Çelik, “Evet şahsa özel tedavi yaklaşımıyla hastaya uygun tedavi uygulanmaya davam ediyor. Lakin bugün geldiğimiz noktada artık tümörün moleküler yapısı ön plana çıkıyor. Böylece bu yapıya uygun tedavilerle elde edilen sonuçlar çok daha etkileyici olabiliyor.”
