Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat zelzelelerinin 2’nci yıl dönümü, ‘Oturduğum bina zelzeleye güçlü mı?’ sorusunu yine akıllara getirdi. Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Şenkaya, 2 yıl içinde kentte, 300’ü aşkın kişinin yaşadıkları binalara karot testi yaptırmak için başvurduğunu fakat test yaptırmadığını belirterek, “Halkımız süreci öğrendiğinde, yani sarsıntı performans tahlili yapılmasıyla bir arada, işin resmiyete gireceğini bilmesiyle, gerekli tedbirleri alabilecek maddi şartlar sağlanamayabiliyor. Hasebiyle gelen taleplerin birçoğu gerçekleştirilemiyor” dedi.
BAŞVURAN KALMADI
Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların akabinde ülke genelinde bina dayanıklılık testi müracaatları bir defa daha artarken, talepler ise vakit geçtikçe azaldı. ‘Evim zelzelede yıkılır mı?’, ‘Binam sağlam mı?’ sorularına cevap arayanlar, Sarsıntı Dayanıklılık Testi yapan belediyeler, lisanslı mühendislik firmaları ve üniversitelerin kapısını çaldı. Vakit geçtikçe talepler azalırken, zelzelenin üzerinden geçen 2 yılda ise başvuran da kalmadı. Sarsıntıdan sonraki birinci 4 aylık süreçte, Bursa Uludağ Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı’na de 300’ü aşkın kişi, karot testi yaptırmak için başvurdu. Lakin bu bireylerden hiçbirisi oturdukları binalarda inceleme yapılabilmesi için gerekli olan süreçleri tamamlamadı. Zelzelenin 4’üncü ayından sonra müracaat eden de olmadı.
‘ÖNLEM ALACAK MADDİ ŞARTLARI SAĞLAYAMIYORLAR’
Bursa’da 27 Ocak’ta meydana gelen 4.1 büyüklüğündeki zelzele ve Ege Denizi’ndeki sarsıntı fırtınasının, vatandaşların, oturdukları binaların sağlamlığını tekrar sorgulamasına neden olduğunu fakat karot testi müracaatlarının sonuçlanmamasının esas nedeninin ekonomik yetersizlik olduğunu söyleyen BUÜ İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Şenkaya, “Özelde Bursa vilayetinde de birçok karot testi talebi geldi. Lakin alışılmış ki halkımız süreci öğrendiğinde, yani sarsıntı performans tahlili yapılmasıyla bir arada, işin resmiyete gireceğini bilmesiyle, gerekli tedbirleri alabilecek maddi şartlar sağlanamayabiliyor. Münasebetiyle gelen taleplerin birçoğu gerçekleştirilemiyor. Bizim yapmamız gereken yalnızca yıl dönümlerinde değil, her an bu sarsıntı konusunu, zelzele tehlikesini aklımızda tutmamız, yaşatmamız ve tedbir almamız gerekiyor” diye konuştu.
‘HIZLI OLMAK İÇİN YERİNDE GÜÇLENDİRME YAPMALIYIZ’
Yapı güvenliği ile ilgili farkındalığın her vakit gündemde tutulması gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. Şenkaya, yerel yönetimlerin, alınması gereken tedbirleri konuşmak yerine, uygulamaya geçmek için daha proaktif bir yaklaşım benimsemeleri gerektiğine dikkat çekip, vakit ve maliyet açısından değerlendirildiğinde, kentsel dönüşüm kısa vadede uygulanamayacağı için, yerinde dönüşüm ve güçlendirme yapılması gerektiğini belirtti.
6 Şubat sarsıntılarını hatırlatarak, yerinde güçlendirme yapılan 3 binadan 2’sinin ayakta kaldığına dikkat çeken Mustafa Şenkaya, şunları söyledi:
“Önlemler konusunda olağan en fazla bilinen kentsel dönüşüm var. Fakat Marmara Bölgesi’ndeki vilayetler büyük yapı stoklarını ve büyük nüfusları içerdiği için, tahminen kentsel dönüşüm maliyetli ya da süratli olamayabilir. Bizim zira süratli hareket etmemiz gerekiyor. Münasebetiyle aslında hem bir taban hem de yapı stokunu tahlil ederek, yerinde güçlendirmeler çok değerli bir seçenek olabilir. Zira biz Maraş sarsıntılarından biliyoruz ki yerinde yapılmış güçlendirmeler, yapıyı ayakta tutuyor ya da yapının içindeki vatandaşlarımızı sağ çıkaracak kadar hasar alabiliyor. Münasebetiyle biz yerinde güçlendirmeyi de düşünmemiz gereken devirlere denk geliyoruz. Bundan 10 sene evvel konuşmuş olsaydık, planlı bir kentsel dönüşümü yapma olasılığımız daha yüksekti. Fakat şu anda kentsel dönüşüm artı yerinde güçlendirmeyi konuşacağımız vakitlere denk geldik.”
‘HATAY İLE BURSA ORTASINDA ZELZELE TEHLİKESİ BENZERLİĞİ VAR’
Marmara’da 7 büyüklüğünde zelzele gerçekleşme mümkünlüğünün, yüzde 50’lere yaklaştığını tabir eden Doç. Dr. Şenkaya, Hatay ve Bursa’nın yer özellikleri, yapı stoku ve tarihi yapılar bakımından benzerlik gösterdiğini ve 2 kent ortasında değerli bir paralellik bulunduğunu söyleyerek, kent merkezi ile bilhassa Gemlik ve Mudanya ilçelerinin taban yapısının ve mevcut yapı stokunun, mümkün bir sarsıntıda daha fazla hasara yol açabileceğini vurguladı. Şenkaya, “Her an yanı başımızda gerçekleşecek 7 yahut üstü zelzelede, Bursa, Gemlik ve Mudanya ne yazık ki üzülecektir. Bursa kent merkezi, Gemlik ve Mudanya’nın yer özellikleri, yapı stoku, ne yazık ki halihazırda zelzele tesirliliğini büyüterek, yapıya tesir ettirme formunda bir özelliği var. Bunun en çarpıcı örneğini de aslında biz Maraş sarsıntılarında Hatay’da görüyoruz. Hatay gerek yer özellikleri, gerek yapı stoku, gerek tarihi açısından Bursa ile benzerlik içeriyor. Aslında Hatay ile Bursa ortasında sarsıntı tehlikesi, benzerliği de var. Hasebiyle Hatay’da görmüş olduğumuz acıları yaşamamak ismine, Bursa’da artık bu saydığım üç yer öncelikli olarak, bütün ilçe merkezlerinde daha proaktif, daha tedbirleri konuştuğumuz değil, tedbirleri aldığımız vakitlere denk geldik” diye konuştu.
‘AFET UYUM MERKEZLERİNİN SAYISINI ARTIRMALIYIZ’
Olası Marmara Zelzelesi öncesinde, zelzele sonrasında uyumların sağlanacağı, valilik ve belediye binaları ile köprü, kavşak, okul ve hastane üzere kilit yapıların, yapı izleme sistemleri kurularak izlenmesi gerektiğini söyleyen Doç. Dr. Mustafa Şenkaya, Afet Uyum Merkezleri’nin sayısının da artırılması gerektiğini belirterek şöyle konuştu:
“Afet Uyum Merkezleri sayısını ne kadar artırırsak bizim için o kadar yeterli. Zira mümkün bir Marmara Depremi’nde, malumunuz İstanbul’un genişliği ve nüfusu, orada denetim edilmesi gereken, bize nazaran daha büyük bir afetle karşı karşıya kalınabilir. Hasebiyle aslında biz muhtemel bir Marmara Depremi’nde, Bursa’nın hasar alması durumunda, kendimizle baş başa kalmayla yüzleşebiliriz. Münasebetiyle bizim gerek mahalledeki akredite olmuş takım sayısı, gerek mahallelerimizdeki Afet Uyum Merkezlerimize, gerek sanayi içerisinde inşa edilmesi planlanan Afet Uyum Merkezlerimizin sayısını da bir an evvel artırıp, bu anlattığım güçlendirme kilit noktaların denetimi ve Afet Uyum Merkezleri proaktif bir formda halledilirse, yapılmaya başlanırsa, mümkün bir Marmara Zelzelesi ya da daha sonraki periyotlarda gerçekleşebilecek rastgele bir zelzelede bizi üzmeyecek biçimde atlatmamıza, en az derecede hasar almamıza neden olacaktır.”
