Epigenetik, DNA dizisini değiştirmeden, makul genlerin faal yahut pasif hale getirilmesini sağlayan bir sistemdir. Bunu ekseriyetle DNA’ya yahut kromozomların yapısını belirleyen histon proteinlerine eklenen kimyasal kümeler gerçekleştirir.
Bilim insanları, DNA ve RNA epigenetiğinin birbirinden bağımsız olduğu fikrini yıkacak bir bulguya ulaştı. 17 Ocak’ta Cell mecmuasında yayımlanan araştırmaya nazaran, DNA ve RNA’daki epigenetik değişiklikler birbiriyle direkt irtibatlı ve birlikte çalışarak gen ekspresyonunu hassas bir biçimde ayarlıyor.
Epigenetik değişikliklerin en yaygın çeşitlerinden biri metilasyondur. DNA üzerindeki metilasyon, DNMT1 ismi verilen bir protein tarafından gerçekleştirilirken, RNA metilasyonu METTL3-METTL14 isimli bir protein kompleksi tarafından yönetilir. RNA üzerindeki metilasyon, protein üretimini azaltarak gen ekspresyonunu düzenler.
Yeni çalışma, bu iki düzeneğin bağımsız değil, tersine birlikte çalıştığını gösterdi. Araştırmacılar, METTL3-METTL14 proteininin sadece RNA ile değil, tıpkı vakitte DNMT1 ile de fizikî olarak bağlandığını keşfetti. Bu yeni keşfedilen protein kompleksi, tıpkı gen üzerinde hem DNA hem de RNA düzeyinde metilasyon yapabiliyor. Bu durum, hücrelerin farklılaşma sürecinde gen düzenlemesini daha hassas bir biçimde denetim etmelerini sağlıyor.
Araştırmacılar, keşfedilen bu yeni düzeneğin kanser ile nasıl bir kontağı olabileceğini anlamak için çalışmalarına devam ediyor. Şayet DNA ve RNA ortasındaki bu uyum bozulursa, makul proteinlerin fazla ya da eksik üretilmesine neden olabilir. Araştırmanın başyazarlarından François Fuks, bu istikrarın bozulmasının hücrelerde tümör oluşumuna yol açabileceğini belirtti.
Günümüzde, DNA metilasyonunu engelleyen kanser tedavileri onaylanmış durumda. Tıpkı vakitte RNA metilasyonunu baskılayan tedaviler için klinik denemeler sürüyor. Araştırmacılar, bu iki sistemin birlikte kullanıldığında daha tesirli olup olmayacağını test ediyor. Yapılan ön çalışmalar, lösemi hastalarında bu iki tedavinin birleştirilmesinin kanserin ilerlemesini bilakis çevirebileceğini gösterdi.
Fuks, “Laboratuvar ortamında bu iki ilacı birlikte kullanarak lösemik hücrelerin kanser ilerlemesini durdurmayı başardık. Gelecekte bu iki tedaviyi hasta üzerinde birleştirmek neden mümkün olmasın?” diyerek yeni keşfin kanser tedavisinde çığır açabileceğini vurguladı.
