Microsoft, kuantum bilgisayar geliştirme yarışında değerli bir kademe kaydettiğini duyurdu. Şirket, unsurun yeni bir halini keşfettiğini ve bunu “topolojik kubit” ismi verilen bir teknolojiye dönüştürdüğünü açıkladı.
Elle tutulabilecek kadar küçük bir hale getirilen quantum işlemciler, bu biçimde konutunuzdaki bilgisayara sığacak kadar küçük bir hale getirildi.
Bu gelişme, kuantum bilgisayarların karmaşık matematiksel, bilimsel ve teknolojik sorunları çözebilme kapasitesini artırma potansiyeline sahip.
Bilim insanları uzun müddettir kuantum bilgisayarların gücünü, konutumuza koyabileceğimiz kadar küçük bir aygıta sığdırmaya çalışıyordu. 1980’lerden beri süregelen bu araştırmalar, bilhassa son yıllarda büyük sürat kazandı.
Aralık ayında Google, mevcut üstün bilgisayarların trilyonlarca yıl sürecek bir hesaplamayı yalnızca beş dakikada tamamlayan deneysel bir kuantum bilgisayar geliştirdiğini duyurmuştu. ChatGPT’nin imalcisi OpenAI ise, quantum bilgisayarlarla yapay zekayı geliştirme hazırlığında olduklarını belirtmişt.
Microsoft, geliştirdiği yeni kuantum teknolojisinin, rakiplerinin geliştirdiği prosedürleri geride bırakabileceğine inanıyor. Unsurun yeni bir halini keşfederek büyük bir ilerleme kaydettiklerini belirten şirket, teknolojide yeni bir çığır açıyor.
TOPOLOJİK KUBİT?
Microsoft’un yeni bilgisayar çipi, klâsik bilgisayarlarda kullanılan yarı iletkenlerin gücünü, üstün iletkenlerle birleştiriyor. Bu çip, çok düşük sıcaklıklara soğutulduğunda olağan dışı özellikler sergiliyor ve şirketin argümanına nazaran, klasik bilgisayarların çözmekte zorlandığı sorunları çözebilecek kapasiteye sahip oluyor.
Şirketin geliştirdiği topolojik kübitler, kuantum bilişime kökten farklı bir yaklaşım getirerek yanılgılara karşı eşsiz bir dayanıklılık vaat ediyor.
Geleneksel kübitler yerdeki değişimlerden ötürü oluşan kusurlara son derece hassasken, bu kübitler bilgiyi özel kuantum durumlarının global özelliklerine kodluyor.
Microsoft ve öbür araştırma takımları, topolojik kuantum hesaplamanın temeli olduğu düşünülen kuasiparçacıklar olan non-Abelian anyonları barındırabilecek materyalleri keşfetmek için yıllar harcadı.
Eğer başarılı olunursa, bu yaklaşım kusur düzeltme gereksinimini kıymetli ölçüde azaltabilir ve kuantum aygıtların küçültülmesini hızlandırabilir.
Şirketin araştırma grubunu yöneten Chetan Nayak, “Bu teknoloji onlarca yıl uzakta değil, sırf birkaç yıl içinde gerçeğe dönüşebilir” dedi.
PEKİ MÜMKÜN MÜ?
Ancak birtakım bilim insanları, Microsoft’un nitekim bir topolojik kubit inşa edip etmediğinden emin değil. Harvard Üniversitesi’nden fizik profesörü Philip Kim, bu gelişmenin kuantum bilgisayarların gelişimini hızlandırabileceğini söyledi.
California Teknoloji Enstitüsü’nden teorik fizikçi Jason Alice, “Teoride mümkün olabilir, lakin pratikte sistemin beklendiği üzere çalıştığını kanıtlamak gerekiyor” diyerek temkinli bir yaklaşım sergiledi.
Microsoft, şu ana kadar sırf sekiz topolojik oluşturduğunu ve bunların şimdi büyük ölçekli hesaplamalar gerçekleştiremediğini belirtti.
Ancak şirketin araştırmacıları, bu teknolojinin ilerleyen yıllarda kuantum hesaplamada ihtilal yaratacağını düşünüyor. Mevcut sistemler çok fazla kusur yapıyor ve bilim insanları bu yanlışları azaltmanın yollarını arıyor.
Google, kubit sayısını artırarak kusur oranlarını azaltabileceğini göstermişti. Microsoft ise topolojik kubitlerin daha az kusur yapma potansiyeline sahip olduğunu ve bu nedenle kuantum bilgisayarların gelişimini hızlandırabileceğini savunuyor.
Kuantum bilgisayarların en büyük zorluklarından biri, bilgiyi saklayan kubitlerin bilgi olarak okunması sırasında bozulması. Google, bu sorunu yanılgı düzeltme metotlarıyla aşmaya çalışırken, Microsoft ise topolojik kubitlerin tabiatı gereği daha kararlı olduğunu ve okuma sırasında daha az bozulma yaşandığını öne sürüyor.
