Kültür ve Turizm Bakanlığı izniyle İzmir Katip Çelebi Üniversitesi tarafından yürütülen; İzmir Büyükşehir Belediyesi, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı, İzmir Ticaret Odası ve Hoş Güç Akaryakıt A.Ş. takviyeleri ile Smyrna Antik Kenti hafriyat çalışmaları sürüyor.
İzmir merkezindeki en büyük antik periyot agoralarından biri Smyrna Agorası ile Akdeniz’in en büyük tiyatrolarından biri olan Smyrna Tiyatrosu, çalışmalarla gün yüzüne çıkarılıyor.
Kadifekale’den Kemeraltı’na kadar uzanan ve Büyük İskender tarafından 193 hektarlık alanda kurulan kentte gerçekleştirilen arkeolojik hafriyatlarda, Helenistik Devir’den Geç Osmanlı Devri’ne kadar olan tarihi sürece ilişkin binlerce nesne keşfediliyor.
UNESCO tarafından 2020 yılında ‘İzmir Tarihi Liman Kenti’ ismiyle oluşturulan miras alanının bir modülü olarak Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne dahil edilen alandaki Smyrna Antik Kenti’nde yapılan hafriyatlarda, milattan sonra 1’inci ila milattan sonra 4’üncü yüzyıl ortasına ilişkin kase, tabak, leğen, süzgeç, kandil, testi, dokuma tartıları, tabak ve kapaklar üzere Roma Devri’ne ilişkin mutfak ve konut aletleri bulundu.
KANALLAR KENTİN İÇİNDEN GEÇİYOR
Smyrna Antik Kenti, yalnızca üstyapısı değil altyapısıyla da dikkat çekiyor. Antik kentin altından geçen 2 bin yıllık su kanalları dikkat çekiyor.
İKÇÜ Türk-İslam Arkeolojisi Kısmı Öğretim Üyesi ve Smyrna Antik Kenti Hafriyat Heyeti Lideri Prof. Dr. Akın Ersoy, “Smyrna Antik Kenti, Kemeraltı ile Kadifekale ortasında kalan İzmir’in tarihi kent merkezide yer almaktadır. Agoranın etrafında, meydanını çerçeveleyen portikolar (cephesi sütunlu olan yarı açık ince uzun yapılar; sundurma-revak) var. Burada çeşmeler ve su kanalları mevcut. Roma İmparatorluğu’nun kuruluş periyodunda Augustus ile başlayarak Roma eyaletlerindeki barış periyodu çerçevesinde antik kentlerdeki imar faaliyetlerini artmıştır.
Bu faaliyetler yalnızca üstyapı ölçeğinde değildir. Tıpkı vakitte altyapıda da kendini gösterir. Hasebiyle İzmir’de de Augustus periyodunda, kent içindeki pınarlara bağlanan su kanalları ile aşağı kentte yer alan çeşme ve hamamlara su taşınmıştır. Bu su kanalı biri agoradır ve kanal burada ikiye ayrılmış; bir kolu, Roma hamamına öbür kolu ise Gymnasium’a (her yaş kümesine hizmet eden mental ve bedensel aktiviteler için kullanılan kamusal yapı) su taşıyor” dedi.
‘KANALIN İÇİ BİR İNSANIN RAHATÇA DOLAŞABİLECEĞİ ŞEKİLDE’
Antik kentteki su kanallarının fiziki yapısıyla ilgili de bilgi veren Prof. Dr. Ersoy, “Antik periyotta kentler kurulurken, seçilecek bölgede su pınarlarının olması beklenir. Yani su pınarlarının olduğu yerler tercih edilir. Şehircilik bu türlü oluşur. İzmir örneğinde de Kadifekale yamaçlarında çok sayıda pınar olduğu anlaşılıyor. Birçok mevkinin ismi de bugün dahi suyla anılıyor.
Smyrna Antik Kenti’ndeki su kanalları, 2 bin yıl evvel sokakların ve konutların altında düzenlenmiştir. Agoraya ulaşan su kanalı, 2 metre 16 santimetre yüksekliğinde ve 90 santimetre genişliğinde olup 150 metre boyunca takip edilebilmektedir. Bir insanın rahatça dolaşabileceği biçimdedir. Bugün hala çalışmaktadır. Pınardan kanala gelen su 1,5 metre yüksekliğinde akmaktadır” diye konuştu.
‘İÇME SUYU İÇİN KULLANILAMAZ’
İki bin yıllık kanalın su kullanımına da değinen Prof. Dr. Ersoy, “Bugün hamamlar çalışmıyor lakin kanalın suyu kullanılıyor. Smyrna Agorası’nın çimlerinin sulanması için kullanıyoruz. Tıpkı biçimde kent içindeki park ve bahçeler sulanması için de yetkililere bu suyu veriyoruz. Buradaki akan suyun ziyan olmasını önlemeye çalışıyoruz. Buna rağmen içme suyu olarak kullanılamaz. Yapılan tahlillere nazaran kabul edilen olağan kıymetlerden nitratta 1,5 kat, arsenikte ise 2 kat fazlalık var. Bu kanallardaki su, yazın dahi akıyor. Ayrıyeten su sesi hoş. Ziyaretçiler için dinlendirici bir tesiri oluyor” dedi.
