Almanya’da pazar günü yapılacak federal seçimler, ülkenin ekonomik refahına ve savunmasına yönelik ortaya çıkan riskler konusunda önemli tasaların yaşandığı bir ortamda gerçekleşecek.
Avrupa’nın en büyük iktisadı olan ve Avrupa Birliğinin (AB) gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYH) yaklaşık dörtte birini oluşturan Almanya, siyasi yapısının kıta genelinde ekonomik büyüme, ticaret ve yatırım fırsatları üzerinde değerli tesire sahip olmasıyla biliniyor.
Almanya’nın 25 yıl ortadan sonra bir sefer daha “Avrupa’nın hasta adamı” olup olmadığı tartışması geri dönerken, seçimler, Alman iktisadının yapısal problemlerinin yükü altında büyümekte ve rekabette zorlandığı bir ortamda yapılacak.
Ülkenin göç ve iltica siyasetleriyle ilgili uzun müddettir devam eden sıkıntıları seçim kampanyalarında öne çıksa da Alman seçmenler için en önemli kaygının “ekonomik refah” olması dikkati çekiyor.
Rusya-Ukrayna savaşı 4. yılına girerken, savunma da ABD’nin güvenilmezliğiyle öbür bir önemli tasa kaynağı olarak görülüyor.
Almanya iktisadı, geçen yıl Çin ile artan rekabetin ve yapısal meselelerin ekonomiyi frenlemesiyle arka arda ikinci yıl küçülme kaydederken, ülke 2025’e düşük büyüme beklentileriyle, yapısal meselelerle ve memleketler arası ticaret gerilimleriyle başladı.
Ekonomistler, ülkenin bu yıl da endüstrileşmiş ülkeler ortasında en zayıf performans gösterenlerden biri olacağını öngörüyor.
Ülkenin bel kemiğini oluşturan sanayi şirketleri, artan güç fiyatları ve ihracata bağımlı Alman iktisadında özel sorun olan dış talepteki düşüşe bağlı sert makroekonomik rüzgarlarla uğraş etmekte zorlanıyor.
Yapısal meselelerin da ekonomiyi frenlediği Almanya’da, bir vakitler epeyce başarılı olan “Ucuz güç ve orta malı ithal et, bunları işle ve yüksek kaliteye sahip mal olarak ‘Made in Germany’ algısıyla kıymetli biçimde ihraç et” başlıklı iş modeli artık işe yaramıyor.
Kovid-19 salgını, tedarik zinciri kesintileri, Asya’daki rekabet, Rusya-Ukrayna savaşı üzere son devirde yaşanan çok sayıda kriz, Alman iktisadının zayıf istikametlerini su yüzüne çıkarırken, ülke, jeopolitik sıkıntılar, iklim değişikliği, sakin iktisat ve demografik zorlukların üstesinden gelme konusundaki birtakım sıkıntılarla karşı karşıya.
Alman iktisadı, “Çok az yatırım, çok fazla bürokrasi ve çok yüksek lokasyon maliyetleriyle” sıkışırken, iç ve dış siyasi çalkantıların ortasında Avrupa’da ve memleketler arası alanda geride kalarak taban kaybediyor.
Tarihsel olarak globalleşme ve ucuz güç girdilerine dayanarak fiyatların ve ömür standartlarının yükselmesini sağlayan Alman büyüme modeli, yapısal zorluklarla ve jeopolitik risklerle karşı karşıya.
Bu kasvetli durum, iktisadı öteki büyük ekonomilere nazaran daha fazla sanayi ve ihracata dayanan ülkenin ekonomik modeli hakkında varoluşsal soruları gündeme getirirken, seçimden sonra kurulacak koalisyon hükümetinin inovasyonu ve rekabet gücünü artırmak için piyasa odaklı ıslahatlar yapmasını ve yatırımları baskılayan “borç frenini” terk etmesini mecburî kılıyor.
YAPISAL PROBLEMLER VE REFORMLAR
Almanya’nın hala “kendi ürettiği bürokrasi, kurallar ve prosedürler altında da ezildiği” belirtiliyor.
“Aşırı bürokrasi, vasıflı iş gücü eksikliği, artan güç maliyetleri ve demografik değişim” Alman iktisadının uzun müddettir gayret ettiği yapısal problemler olarak öne çıkarken, piyasa odaklı ıslahatların ivedilikle hayata geçirilmesi kıymet taşıyor.
Bürokrasinin azaltılması, tüm partiler için değerli bahis olmaya devam ediyor.
ALMANYA’NIN ENDÜSTRİSİ CAN ÇEKİŞİYOR
Sanayi üretimindeki düşüş ve ihracatın zayıflaması da yeni hükümeti bekleyen kritik riskler ortasında.
Bir vakitler global büyümenin güç merkezlerinden biri olan Almanya’nın sanayi kesimi artık can çekişiyor.
İhracata bağımlı olan ve ülkenin GSYH’nin neredeyse yüzde 30’unu oluşturan Alman endüstrisi, global iktisattaki yavaşlamadan, artan Çin rekabetinden ve Rusya-Ukrayna savaşından sonra yüksek güç fiyatlarından olumsuz etkileniyor.
Özellikle otomotiv kesimi, elektrikli araç pazarındaki sakinlik ve Çin rekabeti nedeniyle krizle karşı karşıya bulunuyor. Tüm bunlar Alman iktisadının temel taşı olan kesimi içten yanmalı motorlu araçlardan elektrikli araçlara geçirmeye başlamasını daha da zorlaştırdı. Almanya’nın en kıymetli eseri olan arabaları üreten otomotiv kesimi, ABD’li ve Çinli rakiplerine karşı taban kaybediyor.
RUSYA’NIN GÜÇ MALİYETLERİ
Elektrik ve gaz fiyatları, klâsik olarak güç ağır olan Alman iktisadı için çok yüksek kalırken, güç maliyetlerinin düşürülmesi konusu da tüm partilerin sözleri ortasında yer alıyor.
Angela Merkel devrinde iktisat Rusya’dan ucuz güç ithalatına çok bağımlı hale gelirken, 2022’de Rusya-Ukrayna savaşıyla güç fiyatları yükseldi. Ülkede son nükleer santralin 2023’te kapanması, güçte mevcut seçenekleri sonlandırdı.
Artan güç maliyetleri, bilhassa güç ağır bölümlerde Alman endüstrisinin rekabetçi kalmasını zorlaştırırken, 2017 sonunda sanayi üretiminde başlayan net düşüşü daha da ivmelendirdi.
Seçimden sonra kurulacak hükümetin, yenilenebilir güç altyapısına yatırım yapmak, güç maliyetlerini azaltmak üzere seçenekleri kıymetlendirerek Alman endüstrisinin rekabet avantajını tekrar kazandırması gerekiyor. Bu zorlukların, ABD Başkanı Donald Trump’ın potansiyel gümrük vergisi tehditleriyle ortaya çıkan ticari tansiyonların amacında de ele alınması gerekecek.
TRUMP’IN TARİFELERİNİN ETKİSİ
Trump’ın gümrük tarifeleri global ticaret savaşı riskini artırırken, Donald Trump’ın eleştirdiği Almanya’nın ABD ile ticaret fazlası geçen yıl 70 milyar avroyla rekor düzeye ulaştı.
Bu fazlanın yaklaşık dörtte biri otomotiv dalından gelirken, dijital eserler kelam konusu olduğunda Almanya, ABD’ye karşı ticaret açığı veriyor.
Trump, Amerikan iktisadına ziyan verdiği gerekçesiyle Almanya’nın ticaret fazlası elde etmesini eleştirerek, ülkeyi Alman arabalarına ek gümrük vergisi uygulamakla tehdit etmişti.
Söz konusu ticaret fazlasının Lider Trump’ın gümrük vergisi tehdidini uygulamaya koyması halinde riske girebileceği hesaplanıyor.
Analistler, Trump’ın AB ithalatına gümrük vergileri yoluyla daha fazla muhafazacı siyaset uygulamasının ihracata dayalı Alman iktisadı için düzgüne işaret olmadığını belirtiyor.
ABD ve Avrupa ortasında kısasa kısas ticaret savaşında ise Almanya’nın endüstrisinin daha sıkıntı durumda kalacağı öngörülüyor.
Trump’ın, ülkesinin Alman endüstrisi için değerli satış pazarı olarak fonksiyon görmeye devam etmesine müsaade vermeyeceğini vurgulayan analistler, ABD Lideri’nin, Almanya’dan, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ve askeri ekipman üzere Amerikan mallarını daha fazla ithal etmesini talep edeceğini öngörüyor.
HÜKÜMETİN BORÇLANMASINI SINIRLAYAN ‘BORÇ FRENİ’
Küresel finansal krizin akabinde 2009’da yürürlüğe giren ve bütçe açığını ülkenin GSYH’nin yüzde 0,35’i ile denetim ederek hükümetin borçlanmasını sınırlayan bir mali kural olan Almanya’nın “borç freni” de tartışmaya sebep oluyor.
Borç freninin koruma edilmesi ya da gevşetilmesi konusundaki görüşler potansiyel koalisyon partileri ortasında farklılık gösterirken, analistler, Alman iktisadını canlandırmak ve daha yüksek savunma harcamalarının finansmanı için anayasal el freninin gevşetilmesinin uzun sürmeyebileceğini kestirim ediyor.
ÇİN’İN ALMANYA’YA ETKİSİ
Almanya’nın öteki büyük Avrupa ekonomilerine kıyasla Çin’e daha fazla bağımlı olması dikkati çekiyor.
Çin’in 2001’de Dünya Ticaret Örgütüne (WTO) katılmasıyla hızlanan ekonomik büyümesi, “Made in Germany” sanayi mallarına büyük talep getirirken, Almanya emeğin ağır olduğu Çin iktisadında dış kaynak kullanımından büyük yarar sağladı.
Almanya’nın Çin’e bağımlılığı; dış ticaret, tedarik zincirleri yahut “büyük pazar” konusunda dikkati çekerken, Çin’in Almanya’dan satın aldığı malları giderek daha fazla üretebilmesi Alman iktisadının büyümesini zorlaştırıyor. Çin’in kalite basamaklarını ve teknoloji basamaklarını süratlice tırmanması, bu ülkeyi Almanya için güçlü rakip haline getiriyor.
Alman endüstrisinde kullanılan orta eserlerin çoğunluğu Çin’den gelirken, bu ülkenin Alman iktisadı için kıymetini vurgulayan Alman iş dünyası da “Çin olmadan yapamayacakları” ihtarında bulunuyor.
BAŞBAKANLIĞA 5 ADAY VAR
Almanya’da 23 Şubat’ta yapılacak erken genel seçimlerde 5 aday başbakan olmak için yarışıyor.
Sosyal Demokrat Parti (SPD), mevcut Başbakan Olaf Scholz’u yine aday gösterirken, Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partileri, Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) Genel Lideri Friedrich Merz’i, Yeşiller, İktisat ve İklimi Koruma Bakanı Robert Habeck’i, aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) Partisi de Eş Lideri Alice Weidel’i başbakan adayı olarak belirledi.
CDU/CSU Alman iktisadını değerli ölçüde canlandıracak bir program üzerinde kampanya yürütürken, SPD klâsik olarak toplumsal harcamalara öncelik veriyor.
Yeşiller etraf bahislerine odaklanıyor. SPD, savunma ve altyapı harcamaları üzere alanları finanse etmek için daha yüksek kamu borcunun gerekli olduğunu da savunuyor.
Bu ortada yatırımları teşvik etmek için kurumlar vergisi oranlarının düşürülmesi, inovasyon ve teknolojiye yatırım yapılması, dijitalleşmenin hızlandırılması ve kamu altyapısına yatırımlar da yeni hükümeti bekliyor.
ALMANYA AVRUPA’NIN ‘HASTA ADAMI’ OLMAYA DEVAM EDECEK Mİ?
1990’da iki Almanya’nın tekrar birleşmesi iktisat için yüksek maliyetler getirirken, 10 yıl boyunca ihracat talebinin yavaşlaması çift haneli işsizlik oranlarına katkıda bulundu ve 1990’ların sonunda Almanya “Avrupa’nın hasta adamı” olarak nitelendirilmeye başlandı.
Almanya’nın 25 yıl sonra bir kere daha “Avrupa’nın hasta adamı” olup olmadığı tartışması geri dönerken, “Almanya toparlanamaz ve Avrupa’nın hasta adamı haline gelirse bunun Avrupa için sonuçları ne olur?” sorusu tartışılmaya başlandı.
Rekor seviyede yüksek istihdamı, istikrarlı ticaret fazlasını ve sağlam kamu maliyesini Almanya’nın hala birçok güçlü yanları olarak gösteren ekonomistler, pazar günkü seçimlerin akabinde “Avrupa’nın hasta adamı” olup olmadığı tartışmasını sona erdirmek için gereken ıslahatları hayata geçirmenin yeni hükümetin misyonu olacağını belirtiyor.
