Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Suriye’deki iç savaşın ekonomik ve toplumsal tesirlerine dair kapsamlı bir rapor yayımladı.
Rapora nazaran, 1 Ocak 2025 prestijiyle 4,74 milyon Suriyeli mülteci diğer ülkelerde yaşıyor ve bunların yüzde 61’i, yani 2,88 milyon kişi, Türkiye’de bulunuyor.
Raporda, savaşın ülke iktisadına 800 milyar dolarlık bir ziyan verdiği, yoksulluğun derinleştiği ve altyapının büyük ölçüde çöktüğü belirtildi.
Çatışmalar nedeniyle ülke iktisadının büyüme suratının önemli halde yavaşladığı, mevcut büyüme oranıyla savaş öncesi ekonomik düzeye dönüşün 55 yıl alabileceği tabir edildi.
UNDP’ye nazaran, Suriye’nin istikrara kavuşması için uzun vadeli ekonomik ıslahatlara ve büyük ölçekli milletlerarası yardımlara muhtaçlık var. Suriye’nin refah düzeyi geliştirilmeden, Suriyelilerin ülkelerine dönmesi muhtemel görünmüyor.
SURİYELİLER NEDEN DÖNMÜYOR?
Verilere nazaran Suriye nüfusun yüzde 90’ı yoksulluk sonunun altında yaşıyor, çok yoksulluk oranı ise yüzde 66’ya ulaşmış durumda. Ülkede 6-15 yaş aralığındaki çocukların yarısı eğitime erişemiyor, 5,4 milyon kişi işini kaybetmiş ve güç altyapısının yüzde 80’i yok olmuş durumda.
Sağlık sisteminin çökmesi, pak suya erişimin azalması ve barınma krizinin derinleşmesi, milyonlarca insanı insani yardıma bağımlı hale getirdi. UNDP, bu şartların Suriye’nin tekrar inşa sürecini daha da zorlaştıracağını vurguladı.
Raporda, Suriye’nin yine inşa edilmesi ve mültecilerin dönüşü için büyük ölçekli finansal takviyenin kaide olduğu belirtildi. Suriyeli mültecilerin geri dönüşünün sağlanması için en az 12 ila 24 milyar dolarlık acil fona muhtaçlık duyulduğu ifade edildi.
UNDP Başkanı Achim Steiner, “Suriye’nin toparlanması için insani yardımın yanı sıra tarımın tekrar canlandırılması, altyapının inşası ve temel hizmetlerin güçlendirilmesi gerekiyor. Bu, ülkenin refahı ve barışı için kritik bir adım” dedi.
Raporda ayrıyeten, mülteci krizinin bölgesel tesirlerinin azaltılması için memleketler arası toplumun koordineli bir uğraş göstermesi gerektiği vurgulandı.
PEKİ TAHLİL NEDİR?
UNDP raporu, Suriye’nin geleceği için farklı ekonomik senaryolar da sundu. Çatışmasız bir ortamda, ülkenin kalkınma sürecinin hızlanabileceği fakat bunun yıllık en az yüzde 5’lik bir büyüme gerektirdiği belirtildi.
Daha süratli bir toparlanma içinse yüzde 13,9’luk bir büyüme oranına gereksinim duyulacağı hesaplandı. UNDP Lider Yardımcısı Abdallah El Dardari, “Suriye’nin geleceği, güçlü bir ekonomik istikrar planına bağlı. Bu, dalların tekrar canlandırılmasını ve toplumsal hizmetlerin güçlendirilmesini gerektiriyor” dedi.
Raporda, Esad rejiminin 2024 sonunda düşmesi ihtimalinin ülke için bir dönüm noktası olabileceği fakat bu geçiş sürecinin uzun ve kuvvetli olacağı vurgulandı.
