HAK-İŞ Konfederasyonu ve Ankara Toplumsal Bilimler Üniversitesi iş birliğiyle düzenlenen “Hukuki, Ekonomik ve Toplumsal Boyutuyla Taban Ücret” sempozyumunda, Türkiye’deki minimum fiyat siyasetleri ve tespit sürecindeki eksiklikler masaya yatırıldı. HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan, asgari fiyatın artık yalnızca bir istisna fiyatı olmaktan çıktığını ve toplumun büyük bir bölümünü etkilediğini belirterek, tespit kurulunun mevcut yapısının yetersiz kaldığını vurguladı.
ASGARİ FİYAT ARTIK TAHLİL BEKLEYEN BİR SORUN
Sempozyumun açılış konuşmasını yapan HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan, Türkiye’de taban fiyatın kapsamının giderek genişlediğine dikkat çekerek, bu hususun artık yalnızca düşük gelir kümelerini değil, geniş bir çalışan kitlesini ilgilendirdiğini belirtti. Avrupa’da taban fiyatın istisnai bir uygulama olduğunu hatırlatan Arslan, Türkiye’de ise taban fiyatın büyük bir kısmın temel maaşı haline geldiğini söyledi.
“Asgari fiyat, gelişmiş ülkelerde çok az bir kısmı ilgilendirirken, Türkiye’de neredeyse genel fiyat haline gelmiş durumda. Bu da gösteriyor ki, mevzu artık daha geniş çapta ele alınmalı ve tahlile kavuşturulmalıdır” sözlerini kullanan Arslan, mevcut sistemin sürdürülebilir olmaktan çıktığını belirtti.
ASGARİ FİYATLA ÇALIŞANLARIN ORANI YÜZDE 50’YE ULAŞTI
Türkiye’de çalışan nüfusun değerli bir kısmının minimum fiyatla geçindiğini vurgulayan Arslan, TÜİK ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın farklı sayılar sunduğunu lakin gerçek tablonun çok daha ağır olduğunu tabir etti.
“Bütün dataları incelediğimizde, taban fiyatla çalışanların toplam çalışanlara oranı yüzde 50 düzeylerine ulaşmış durumda. Türkiye’de minimum fiyat, istisnai bir uygulama olmaktan çıkıp milyonlarca çalışanın temel geçim fiyatı haline geldi. Bu yüzden minimum fiyat tartışmaları, ülkenin en büyük toplu iş mukavelesi niteliğini taşıyor” diye konuştu.
ASGARİ FİYAT TESPİT KOMİTESİ DEĞİŞMELİ
Arslan, taban fiyatın belirlenme sürecinde en büyük sorunun komite yapısı olduğunu belirterek, mevcut sistemin günümüz gereksinimlerine karşılık vermediğini lisana getirdi.
“1970’li yılların mevzuatına nazaran oluşturulmuş bir sistemle günümüz Türkiye’sinin problemlerini çözmemiz mümkün değil. Cumhuriyet’in ikinci yüzyılında bu dar kapsamlı yapının Türkiye’yi temsil etmediği ortada. Daha iştirakçi, demokratik ve geniş kesitleri temsil eden bir yapı oluşturulmalı” diyerek, yeni bir kurul sistemine duyulan muhtaçlığı vurguladı.
ASGARİ FİYAT BELİRLENİRKEN AİLELER DE DİKKATE ALINMALI
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) taban fiyatla ilgili imzaladığı 131 sayılı kontrata de değinen Arslan, Türkiye’nin bu mukaveleyi şimdi imzalamadığını lakin içeriğindeki birtakım prensiplerin uygulanması gerektiğini söyledi.
“ILO’nun 131 sayılı mukavelesine nazaran, minimum fiyat belirlenirken yalnızca emekçinin değil, ailesinin de geçim kaideleri dikkate alınmalıdır. Bunun yanında bağımsız danışmanların katkı sunduğu bir sistem oluşturulmalı. Türkiye’de bu konular göz gerisi ediliyor. Minimum fiyatın belirlenme kriterleri yine düzenlenmeli” diye konuştu.
MEVCUT SİSTEM SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL
2024 yılı minimum fiyat görüşmelerinde yaşanan gelişmelere de değinen Arslan, emekçi kesitinin temsil sorunu nedeniyle 2025 yılında birtakım sendikaların görüşmelere katılmayacağını duyurduğunu hatırlattı.
“Şu anki minimum fiyat tespit komitesi yapısıyla süreç sürdürülebilir olmaktan çıkmıştır. 2025 yılı için yapılacak görüşmelerde personel temsilcilerinin bir kısmının yer almayacağını görüyoruz. Bu nedenle bugünden yeni bir model üzerinde düşünmek zorundayız” tabirlerini kullandı.
EMEKÇİLERİN TALEPLERİ KARŞILANMIYOR
Asgari fiyatın belirlenme sürecinde çalışan bölümün beklentilerinin karşılanmadığını belirten Arslan, mevcut komitenin personellerin gerçek taleplerine yanıt veremediğini söyledi.
“HAK-İŞ olarak bizim talebimiz, daha adil ve çalışanların ömür standartlarını göz önünde bulunduran bir minimum fiyat belirleme sürecinin oluşturulmasıdır. Bugünkü kurul yapısı, ne Türkiye’nin gerçeklerine ne de işçilerin gereksinimlerine uygun. Yeni bir model geliştirilmezse, milyonlarca çalışan için taban fiyat tartışmaları her yıl daha büyük bir sorun olarak karşımıza çıkacaktır” diyerek kelamlarını tamamladı.
