Kozmik At Nalı, 2007 yılında keşfedilen ve Güneş’ten 5,5 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan bir sistem. Ön plandaki devasa galaksi, art plandaki uzak bir galaksinin ışığını bükerek Einstein Halkası ismi verilen bir optik illüzyon oluşturuyor. Yeni araştırmalar, bu dev galaksinin merkezinde şimdiye kadar tespit edilen en büyük kara deliklerden birinin olabileceğini gösteriyor.
Brezilya’daki Rio Grande do Sul Federal Üniversitesi’nden Carlos Melo-Carneiro liderliğindeki grup, kara deliğin 36 milyar Güneş kütlesinde olduğunu belirtti. Kara deliğin keşfi, “Kozmik At Nalı Gravitasyonel Merceğinin Merkezinde 36 Milyar Güneş Kütleli Kara Deliğin Ortaya Çıkarılması” başlıklı makalede yayımlandı.
EN BÜYÜK KARADELİKLERDEN BİRİ
Kara delikler, galaksilerle birlikte gelişen ve evrimleşen kozmik yapılar. Üstün kütleli kara delikler (SMBH) ekseriyetle 5 milyar Güneş kütlesini aştığında ultra-dev kara delik (UMBH) olarak isimlendiriliyor. Kozmik At Nalı’ndaki kara delik, bu tarifin çok ötesine geçerek şimdiye kadar tespit edilen en büyük kara deliklerden biri olabilir.
Bu keşif, galaksi evrimi ve kara deliklerin büyüme sistemleri hakkında değerli soruları gündeme getiriyor. Olağanda, bir galaksinin merkezindeki kara deliğin kütlesi, etrafındaki yıldızların hareketleriyle direkt alakalıdır. Lakin, bu yeni keşfedilen kara delik, bu alakaya uymuyor ve beklenenden çok daha büyük.
KARA DELİKLER NASIL BÜYÜYOR?
Araştırmacılar, bu devasa kara deliğin olağandışı büyümesini birkaç muhtemel senaryo ile açıklıyor:
- Galaksi birleşmeleri: Büyük galaksiler birleştiğinde, merkezdeki kara delikler de birleşerek devasa kütlelere ulaşabilir. Bu süreçte, birtakım yıldızlar sistem dışına atıldığı için yıldız hareketlerindeki düzensizlikler kara deliğin varsayım edilenden daha büyük görünmesine yol açabilir.
- Aktif Galaktik Çekirdekler (AGN): Kara delikler etkin olarak unsur yuttuğunda, kuvvetli radyasyon ve jet akımları yayarak yıldız oluşumunu engelleyebilir. Bu da galaksi yapısını bozarak, kara deliğin büyümesini hızlandırabilir.
- Erken Evren’de Çok Süratli Büyüme: Kozmik At Nalı’ndaki kara delik, erken kozmosta çok parlak bir kuasar olarak başladıysa, süratli kütle kazanımıyla bugünkü devasa boyutuna ulaşmış olabilir.
Araştırmacılar, kara deliğin “fosil bir galaksi grubunun” modülü olabileceğini belirtiyor. Bu cins galaksi kümeleri, erken devir birleşmelerin kalıntılarıdır ve yeni yıldız oluşumları neredeyse durmuştur.
Araştırmacılar, bu fevkalâde keşfin galaksi evrimi ve kara deliklerin büyüme süreçleri hakkındaki mevcut teorileri sorguladığını belirtiyor. Daha fazla müşahede yapılması gerekiyor, lakin bu süreçte Euclid Misyonu ve Çok Büyük Teleskop (ELT) üzere yeni kuşak gözlemevleri, bu dev kara delikler hakkında daha fazla bilgi sağlayabilir.
