SPHEREx’in 28 Şubat Cuma günü fırlatılması planlanıyor. Vazife müddetince, uzay aracı iki yıl boyunca gökyüzünü dört sefer tarayarak her noktayı 102 farklı renkten oluşan bir kızılötesi spektrumda kaydedecek. Bu, şimdiye kadar oluşturulan tüm gökyüzü haritalarından çok daha detaylı bir bilgi seti sunacak.
NASA’nın Jet Propulsion Laboratory’den astrofizikçi Olivier Doré, “Gökyüzündeki her şeyi gözlemleyerek her pikselin spektrumunu alacağız. İster bir kuyruklu yıldız, ister bir gezegen, bir yıldız yahut galaksi olsun, tüm objeleri inceleyeceğiz” dedi.
SPHEREx’in ismi, İngilizce “Spectro-Photometer for the History of the Universe, Epoch of Reionization and Ices Explorer” (Evrenin Tarihi, İyonizasyon Çağı ve Buz Araştırmacısı için Spektro-Fotometre) tabirinden geliyor. Vazifenin üç temel maksadı var:
- Büyük Patlama’nın çabucak akabinde cihanın nasıl göründüğünü anlamak.
- Tüm galaksilerden yayılan ışığın toplam ölçüsünü hesaplamak.
- Samanyolu’nda su ve ömür için gerekli öteki bileşenleri belirlemek.
SPHEREx, kozmosun genişlemesi sırasında ışığın nasıl değiştiğini tahlil ederek kaynakların ne kadar uzakta olduğunu ve bizden uzaklaşıp uzaklaşmadığını belirleyebilecek. Vazifenin sonunda, yaklaşık 450 milyon galaksinin yer aldığı devasa bir 3D harita oluşturulacak.
Bu harita, Büyük Patlama’dan çabucak sonra gerçekleştiği düşünülen kozmik enflasyon (evrenin ansızın genişlemesi) teorisini test etmek için kullanılabilir. Galaksilerin kainatta nasıl dağıldığı incelendiğinde, kolay bir genişleme modeli mi yoksa bilinmeyen fizikî faktörlerin mi rol oynadığı anlaşılabilir.
Bunun yanı sıra, SPHEREx bilgileri kozmostaki toplam ışık ölçüsünü hesaplamak için kullanılabilecek. Galaksilerden yayılan ışığın kaynağını ve vakit içindeki değişimini belirlemek, cihanın geçmişine dair kıymetli ipuçları sunabilir.
SPHEREx ayrıyeten Samanyolu’nda hayat ihtimalini araştırmak için su ve öteki organik bileşenleri tespit etmeye çalışacak. Yıldızların oluştuğu moleküler bulutlardaki su buzu, karbondioksit ve karbon monoksit üzere bileşenler incelenerek bu elementlerin gezegenlere taşınıp taşınmadığı anlaşılabilecek.
SPHEREx’in toplayacağı devasa bilgi seti, James Webb Uzay Teleskobu (JWST) üzere daha güçlü teleskoplarla birlikte kullanıldığında daha da büyük keşifler yapılmasını sağlayabilir. Astrofizikçi Gary Melnick, “SPHEREx kıymetli bir bölge keşfederse, James Webb Teleskobu bu noktaları daha detaylı inceleyebilir. Bu iki teleskop birlikte çalışarak tesirli bir paydaşlık oluşturabilir” dedi.
