Hristiyan Demokratların lideri Friedrich Merz, geçen haftaki seçimlerde ikinci sıraya yerleşen çok sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisiyle koalisyon kurmayacağını kesin bir lisanla açıkladı.
Almanya’nın merkez sağ partisi CDU ve merkez sol partisi SPD, yeni bir koalisyon hükümeti kurma mümkünlüğünü kıymetlendirmek için görüşmelere başladı. Erken seçimlerin akabinde birinci resmi temaslar Berlin’de yapıldı.
CDU ve Bavyera’daki müttefiki CSU, seçimleri kazanan en büyük blok olarak çıkarken, Friedrich Merz en güçlü başbakan adayı pozisyonuna geldi.
Merz, hükümeti 20 Nisan’da kutlanacak Paskalya bayramına kadar kurmak istediğini söyledi. Lakin bir koalisyon oluşturması gerekiyor ve mevcut siyasi tablo bunu zorlaştırıyor.
Rusya’nın Ukrayna’da ilerlemesi, Avrupa’yı ve bilhassa Almanya’yı siyasi olarak sıkıntı bir duruma sokuyor. Bir hükümetin hemen kurulması gerekiyor, lakin Alman siyasi geleneği ve halihazırda anlaşmakta zorlanan rakip partiler bu durumu epey sıkıntı bir hale getiriyor.
‘DÜŞMANIMIN DÜŞMANI’ HÜKÜMETİ
CDU, başka büyük partiler üzere çok sağcı AfD ile rastgele bir işbirliğini reddediyor. AfD, sandıktan ikinci parti olarak çıksa da koalisyon dışında bırakılıyor.
CDU’nun hükümet kurabilmesi için en mümkün senaryo, seçimlerde üçüncü olan SPD ile uzlaşmaya varması. Ancak iki parti ortasında göç siyasetleri, toplumsal yardımlar ve bütçe disiplini üzere mevzularda derin görüş ayrılıkları bulunuyor.
CDU, hudutları sığınmacılara kapatmak istiyor lakin SPD bunun Almanya ve AB maddelerine ters olduğunu savunuyor. Refah sistemi konusunda CDU, esaslı değişiklikler vaat ederken SPD’li Başbakan Olaf Scholz, bunun sadece bir isim değişikliği olacağını ve mevcut nizamın büsbütün ortadan kalkmayacağını belirtti.
Bir evvelki koalisyon hükümetinin dağılmasına neden olan borç freni de en büyük uyuşmazlıklardan biri olmaya devam ediyor.
SPD, bilhassa ABD’nin Almanya üzerindeki savunma harcamalarını artırma baskısı nedeniyle borç freninde önemli ıslahatlar yapılması gerektiğini düşünüyor.
CDU ise mevcut kuralların korunmasını, savunma harcamaları için başka bir fon oluşturulmasını öneriyor. Her iki parti de seçimde çok sağa kaptırdıkları oyları geri kazanmayı hedefliyor. AfD, yaklaşık bir milyon eski CDU seçmeninin ve 700 bin SPD destekçisinin oyunu alarak kıymetli bir yükseliş kaydetti.
KOALİSYON NEDEN ÇÖKTÜ?
Almanya’nın anayasal “borç freni” (Schuldenbremse) kuralı, 2009 yılında kabul edilip 2011’de yürürlüğe girmişti. Bu kural, federal hükümetin yeni borçlanmasını gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yüzde 0,35’i ile sonlandırırken, 16 eyaletin yeni borç almasını büsbütün yasaklamakta.
COVID-19 salgını ve Ukrayna-Rusya savaşı sırasında askıya alınan borç freni, 2023 yılı prestijiyle yine uygulanmaya başlanmıştı. Lakin, 15 Kasım 2023 tarihinde Alman Anayasa Mahkemesi, hükümetin kullanılmayan 60 milyar euroluk COVID-19 fonunu İklim ve Dönüşüm Fonu’na aktarma kararının anayasaya muhalif olduğuna hükmetmişti.
Bu karar, hükümetin bütçe planlarını revize etmesine ve özel bütçe dışı fonları kısıtlamasına yol açtı. Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan koalisyon hükümeti, borç freni kuralının esnetilmesi yahut büsbütün kaldırılması konusunda ağır tartışmalar yaşadı.
Borç freninin esnetilmesini yahut kaldırılmasını savunanlar, savunma harcamalarının artırılması, ülkenin altyapısının modernize edilmesi ve yeşil dönüşüm için mali alanın genişletilmesini destekledi.
Ancak, FDP lideri ve Maliye Bakanı Christian Lindner, borç freninin askıya alınmasına karşı çıkarak, mali disiplini müdafaanın kıymetini vurguladı.
Bunun üzerine Şansölye Scholz, Lindner’i vazifeden aldı. Bu uyuşmazlıklar, koalisyon hükümetinin çökmesine ve Almanya’nın Şubat 2025’te erken seçime gitmesine neden oldu
