Çinli bir kimya şirketinin çalışanlarına gönderdiği iç yazışmada “evlenmeyenin ve ülkenin düzgünlüğü için çocuk sahibi olmayanların işten çıkması gerektiğini” belirtti.
Shandong Shuntian Chemical Group, toplumsal medyada süratle yayılan duyurusunda, bekar çalışanlarını 30 Eylül’e kadar evlenip aile kurmaya çağırdı.
Talimata uymayanların işten çıkarılacağı açıkça belirtildi. Şirketin iç yazışmasında, “Eğer üçüncü çeyreğe kadar evlenmez ve çocuk sahibi olmazsanız, iş kontratınız feshedilecektir” tabiri yer aldı.
Bu karar, Çin’de evlilik ve doğum oranlarının süratle düşmesi sebebiyle alındı. Shandong Shuntian, çalışanlarının özel hayatlarına bu düzeyde karışan tek Çinli şirket değil. Hükümet siyasetlerine bağlı kalan Çinli şirketler, çalışanları zorlamaktan çekinmiyor.
Kısa mühlet evvel bir süpermarket zinciri de düğün masraflarını düşürmek için çalışanlarından başlık parası talep etmemelerini istemişti.
Bu tıp uygulamalar, toplumsal medyada büyük reaksiyon çekti. Genç Çinliler, sadece ekonomik nedenlerle değil, şahsî özerkliklerine verdikleri ehemmiyet nedeniyle de aile kurmaktan kaçındıklarını söylüyor.
Birçok kişi, ailelerinin hayatlarını yönlendirmesini istemezken, patronların de bu mevzuda kelam sahibi olmasına karşı çıkıyor.
DOĞUM ORANLARI DÜŞÜYOR
2023 yılında Çin’de sadece 6.1 milyon çift evlendi. Bu, evvelki yıla kıyasla yüzde 20’lik bir düşüş manasına geliyor. Bu oran, istatistiklerin yayımlandığı 1986’dan bu yana en düşük evlilik oranı.
Ülkenin nüfusu üst üste üç yıldır azalıyor. Yetkililer, bu eğilimi bilakis çevirmek için çeşitli tedbirler aldı. Bayanlarla birebir görüşerek çocuk yapmayı planlayıp planlamadıklarını soruluyor, hamileliğin bayanları daha akıllı yaptığına dair propaganda yayınlanıyor, iş yerlerinde “doğurganlık dostu” bir atmosfer yaratılması davetinde bulunuluyor.
Bazı şirketler bu davetlere süratle ahenk sağladı. Shandong Shuntian’ın duyurusu, 28 ile 58 yaş ortasındaki bekar ve boşanmış çalışanları maksat aldı.
Şirketin iç bildirisinde “Ülkenin davetine cevap vermemek, evlenmemek ve çocuk sahibi olmamak sadakatsizliktir” tabiri kullanıldı. Lakin reaksiyonlar büyüdükçe şirket geri adım attı.
Şirket merkezinde telefona karşılık veren bir çalışan, duyurunun geri çekildiğini ve mahallî idarenin şirkete “düzeltme” talimatı verdiğini söyledi. Lakin hususla ilgili daha fazla bilgi vermeyi reddetti. Mahallî iş gücü yetkililerine ulaşılamadı.
ZORLA KISIRLAŞTIRMADAN, EN AZ 3 ÇOCUĞA…
Çin hükümeti geçmişte nüfus planlaması siyasetlerini zorla uygulamaktan kaçınmadı. Tek çocuk siyasetini sürdürmek için zorla kürtajlar ve kısırlaştırmalar yapıldı.
Shandong Shuntian’ın bulunduğu Linyi kenti, bu tıp sert tedbirlerle bilhassa makus bir üne sahipti. Lakin Pekin artık daha yumuşak bir yaklaşım benimsiyor.
Yetkililer, geniş çaplı bir direnişi tetiklememek için direkt baskı uygulamaktansa toplumsal normlar üzerinden denetim sağlamaya çalışıyor.
Bazı şirketlerin, hükümetin doğum oranlarını artırma uğraşlarını desteklemesi dikkat çekiyor. Süpermarket zinciri Pangdonglai’nin kurucusu Yu Donglai, çalışanlarının düğünlerinde başlık parası talep etmelerini yasaklayacağını duyurdu.
Geleneksel olarak erkek tarafının gelin ailesine ödediği ve on binlerce dolara ulaşabilen bu para, Çin hükümeti tarafından da evlilikleri zorlaştıran bir öge olarak eleştiriliyor.
Yu, çalışanlarının düğünlerinde en fazla beş masalık davet vermelerine müsaade vereceğini belirtti. Birtakım şahıslar bu kuralların çok müdahaleci olduğunu söyledi.
Ancak Çin Komünist Partisi’nin resmi yayın organı People’s Daily, uygulamayı savundu. Yayımlanan bir yazıda, “Bu düzenleme, uygar evlilik anlayışını teşvik etmek için yapıldı. Yol gösterici niteliği dikkate değer” tabirleri yer aldı.
BU DAHA BAŞLANGIÇ
Pangdonglai, yeni kurallarını Ocak ayında resmiyete döktü. Çalışanlar temel haklarını koruyacak fakat ek müsaade üzere avantajlardan yararlanamayacak.
Bazı toplumsal medya kullanıcıları, bu cins duyuruların aslında maliyetleri düşürmeye yönelik ataklar olduğunu öne sürdü. Hem Pangdonglai hem de Shandong Shuntian özel şirketler, devlet kuruluşu değil.
Ancak bu tıp teşebbüslerin rahatça hayata geçirilebilmesi, ülkede değişen toplumsal atmosferi yansıtıyor. Şirketlerin bu buyrukları çalışanlarına duyurmaktan çekinmemesi, onların toplumda karşılık bulacağına inandıklarını gösteriyor.
İşlerini kaybetmekten yahut toplumdan dışlanmaktan korkan bireylerin, gönülsüz de olsa bu çeşit taleplere uyabileceğini belirtiyor.
Hükümetin kamu çalışanları üzerinde daha direkt baskı kurabileceğini gösteriyor. Geçen yıl, Çin’in güneyindeki Quanzhou kentinin sıhhat komitesine ilişkin bir taslak doküman internete sızdı.
Belge, devlet kurumlarında çalışanların “üç çocuk siyasetini uygulamakta öncülük etmeleri” gerektiğini öne sürüyordu. Bu tabirin ne manaya geldiği açıklanmadı.
Ancak kimi bireyler, bunu 1980’de yayımlanan ve tek çocuk siyasetinin başlangıcı olarak görülen ünlü mektuba benzetti. O mektupta, Komünist Parti üyelerinden tek çocuk sahibi olmaları istenmişti.
Quanzhou sıhhat komitesinde telefona cevap veren bir yetkili, taslağın varlığını doğruladı. Fakat üst seviye yetkililerin sonuncu talimatları beklediklerini söyledi.
