Bir yıl önceye kadar Busan’da keyifli bir öğretmenlik hayatı sürdüren Lee Ga-eun, şimdiyse sekiz yaşındaki oğlunun sarılmalarıyla teselli bulmaya çalışıyor.
Mart ayında, öğrencilerinden biri ona, kendi yüzünün bir diğerinin çıplak vücuduna monte edildiği bir fotoğraf gösterdi. Deepfake teknolojisiyle oluşturulan bu manzara, yaklaşık 1.200 üyesi olan bir Telegram kanalında yayıldı. Etiketler ortasında “öğretmeni rezil et” sözü bulunuyordu.
BBC muhabiri Hyojung Kim ile konuşan Ga-eun, isminin saklı kalmasını isteyen öğretmenlerden biri. Fotoğrafın öğrencileri tarafından görüldüğüne inanıyor. “Bana baktıklarında, sanki fotoğrafı gördüler mi, beni incelemek için mi bakıyorlar diye düşünüyorum. Gözlerinin içine bakamıyorum, ders anlatamıyorum” diyor.
Yaşadığı travma nedeniyle yedi aydır raporlu. Ga-eun, “Çocukluğumdan beri öğretmen olmak istiyordum. Şimdi ise depresyon ve dert yüzünden günde beş ilaç içiyorum. Kendimi hala çok çaresiz hissediyorum, işime dönmem vakit alacak.” diye konuştu.
Benzer bir olayı, Gyeonggi’de bir ortaokulda İngilizce öğretmeni olan Park Sehee yaşadı. Fotoğrafları, öğrencileriyle bağlantı kurduğu bir iletileşme uygulamasından alınarak internetteki bir platforma yüklendi.
Görsellerde, yüzü ve tanımadığı bir erkeğin yüzü, cinsel bağlantıya giren iki maymunun vücuduna monte edilmişti. Fotoğrafın altına “Park Sehee oğluyla birlikte” yazılmıştı.
Görüntüyü gördüğü anda nefes almakta zorlandı. “Geceleri uyanıp yastığımı yumrukluyordum. Öfkemi denetim edemiyordum. Çaresizdim. Oğlumun bile bu işe karıştırılmış olması dayanılmazdı” dedi.
Sehee, öğrencileriyle güçlü bir bağ kurmuştu. Onları suçlamak istemedi, şayet hatalı olan kişi ortaya çıkarsa polise gitmeyeceğini söyledi.
Ancak hiç kimse konuşmadı. Polis ise soruşturmayı kanıt yetersizliği nedeniyle kapattı. İmgeleri internette yaya kişi hala yakalanamadı.
DEEPFAKE HATALARI ARTIYOR
Deepfake, gerçek insanların hızlarını yapay zeka yoluyla kopyalayarak, bunları diğer imajların üzerine empoze etmek manasına geliyor.
Deepfake imgeler kimi vakit yalnızca latife, hatta bazen eğitim maksadıyla kullanılsa da teknoloji bilhassa dolandırıcılar ve müstehcen içerik üreticileri tarafından çok tercih ediliyor. Bunun yanında yapay zekanın yaptığı imajları üretmek son derece kolay.
Kore’de deepfake kullanılarak üretilen müstehcen içeriklerin sayısı giderek artıyor. Eylül ayında yapılan bir araştırmaya nazaran, 500’den fazla okul ve üniversite bu çeşit içeriklerin amacı oldu.
Ağustos 2024’te yapılan bir ankette, öğretmen ve öğrencilerin yasa dışı formda deepfake ile manipüle edilmiş görsellerine dair 2 bin 492 hadise kaydedildi.
Mağdurlar ortasında ilkokul, ortaokul, lise ve hatta anaokulu öğrencileri var. Toplamda 517 kişi etkilendi. 204’ü öğretmen, 304’ü öğrenci ve geri kalanı okul çalışanlarıydı.
‘ÖĞRETMENİNİ AŞAĞILA’
Resmî şikayette bulunmayanların sayısı yüksek olsa da rapor edilen hadiseler süratle artıyor. 2021’de polise bildirilen deepfake içerikli cinsel cürüm olayı sayısı 156 iken, 2024’te bu sayı 1.202’ye çıktı.
2024 sonunda yayımlanan polis bilgilerine nazaran, tutuklanan 682 kişinin 548’i reşit değildi. Yaklaşık 100’ü ise 10 ila 14 yaş ortasındaydı. Bu yaş kümesindeki çocuklar, ülkedeki yasalar gereği yargılanamıyor ve cezalandırılamıyor.
Öğretmenler, yetkililerin gereğince süratli hareket etmediğini düşünüyor. Incheon’daki bir lisede öğretmenlik yapan Jihee, X platformunda “öğretmeni aşağıla” etiketiyle paylaşılan kendisini andıran fotoğrafları görünce şok oldu.
Jihee, polise gitti lakin rastgele bir süreç yapılmadı. Bunun üzerine kendi araştırmasını yürüttü. Görsellerin hangi sınıfta çekildiğini anlamaya çalıştı. Oturma nizamlarını tek tek inceledi ve üçüncü sınıftan bir öğrenciden şüphelendi.
Jihee, “Ben mağdurken, kanıt toplamak için bu imgelere tekraren bakmak zorunda kaldım. Bu çok acı vericiydi.” diye konuştu.
10 sayfalık bir rapor sundu, bunun üzerine polis soruşturma başlattı. Lakin kâfi delil bulunamadı. Yeniden de kuşkulu öğrenci, öteki bir öğretmeni amaç alan bir olay nedeniyle suçlandı.
ÖĞRETMENLERE KAÇIŞ YOK
Öğretmenlerin mağdur olması durumunda bile, çoklukla ders vermeye devam etmeleri bekleniyor. Suçlanan öğrenci ise lakin velisinin müsaadesiyle uzaktan eğitim alabiliyor.
Ga-eun üzere birtakım öğretmenler sıhhat raporu alarak uzak kalmayı tercih ediyor. Fakat bir haftadan uzun mühlet müsaade almak istediklerinde okul komitesinden onay almak zorundalar.
Başvurular reddedildiğinde, yıllık müsaade haklarını kullanmak zorunda kalıyorlar. Diğer bir okula geçiş yapmaları ise lakin mart ayındaki rutin tayin periyodunda mümkün olabiliyor.
Busan Eğitim Müdürlüğü’nden Kim Soon-mi, “Öğretmenlerin saldırgan öğrenciyle derhal farklı tutulmasına yönelik bir yasa ya da rehber yok.
Sadece, bir öğrencinin ‘başkalarının eğitim hakkını olumsuz etkilediği’ durumlarda sınıfın art sırasına alınabileceği belirtiliyor” diyor.
ÖĞRENCİLER ‘ŞAKA’ OLARAK GÖRÜYOR
Deepfake kabahatlerinin tesirleri konusunda öğrencilerin bilinçsiz olduğu görülüyor. Aralık ayında, Eğitim Bakanlığı’nın yaptığı bir ankete nazaran, ortaokul ve lise öğrencilerinin yüzde 54’ü bu hataların işlenme sebebini “sadece cümbüş amaçlı” olarak kıymetlendirdi.
Ga-eun, bu fikir şeklinin önemli bir sorun olduğunu söylüyor. Geçen yıl, bir öğrencinin bayan öğretmenlerin tuvaletine bilinmeyen kamera yerleştirdiği bir olay yaşandığını hatırlatıyor.
Derste birtakım öğrencilerin kasıtlı olarak kendisini öteki öğrencilere itmeye çalıştığını, cinsel içerikli latifeler yaptıklarını anlatıyor.
Uyarılara karşın, öğrenciler bu davranışlarını savunuyor. “Şaka yaptıklarını söylüyorlar. Bunu bir hata olarak görmüyorlar” diyor. 16 yaşındaki Yu Ji-woo, bir arkadaşının deepfake içerikli fotoğraflarının paylaşıldığını öğrendiğinde şaşkınlığa uğramış. “Bu hususta ülke çapında bir eğitim verilmesini beklerdim ancak yok” diyor.
Eğitim Bakanlığı’ndan Chung Il-sun, deepfake kabahatlerini “çok önemli bir mesele” olarak gördüklerini belirtiyor. “Okullara ve komitelere, bu cürümleri işleyen öğrencilere karşı taviz verilmemesi ve sert tedbirler alınması gerektiğini bildirdik” diyor.
Bakanlık, öğrencilere bunun bir latife olmadığını, bir kabahat olduğunu anlatmak için farkındalık kampanyaları düzenlemeye başladı. Lakin kampanyalar, öğrencilerin bu teknolojileri kullanarak yarattığı manzaraların önüne geçemiyor.
