Geçen periyodun İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, 1 Temmuz’da düzenlenen operasyon kapsamında 60 bireyle birlikte tutuklanmıştı. Geçen hafta iddianame mahkemeye sunuldu. Avukat Defne Soyer, “Garip bir biçimde “dolandırıcılığa teşebbüs” suçlaması yapıldı. Dolandırıcılık kabahati varsa ferdî çıkar ve menfaat elde etme iradesi olması lazım. İddianame, bu türlü bir iradenin olmadığını açıkça söylüyor” dedi.
Başkanın eşi Emekli Matematik Öğretmeni ve Tarım Üreticisi Neptün Soyer, Avukat kızı Defne Soyer, Bale Sanatkarı kızı His Soyer İzgi ve damadı Mimar Çağan İzgi, Tunç Soyer’in hayata bakışını, operasyondan sonra yaşadıklarını ve dava hakkındaki görüşlerini SÖZCÜ Muhabiri Gökmen Ulu’ya anlattı.
Gökmen Ulu, Soyer Ailesi ile memleketleri İzmir Seferihisar’daki köy konutunda buluştu
“ADANMIŞLIKLA ATEŞTEN GÖMLEĞİ GİYDİ”
Eşinizin tutuklanmasını nasıl karşıladınız?
Neptün Soyer: Aslında Türkiye’de muhalefette siyaset yapıyorsanız bu vazife ve sorumluluklar kolay değildir. Tunç her vakit söyler: “Bu memleket için ateşten gömleği giymek lazım. Adanmışlıkla.” Adalet, demokrasi, barış, emek ve özgürlük seyahatinde kötülüklere uğranabileceğini, ağır bedeller ödenebileceğini öngören ve göze alan bir insandır. Ancak bizler ve her kesitteki sağduyulu halkımız ona yapılan haksız muameleyi içimize sindiremiyoruz. Konutlara şafak baskınları, tutukluluğu cezaya dönüştürmeler, kötücül algı operasyonları, bütün bunlar eşiniz de olsa dostunuz da olsa halkı için böylesine fedakarlıkla çalışan hiç kimseye reva görülebilecek bir olay değildir.
Operasyon olunca siz neler hissettiniz?
Defne Soyer: Istırap, öfke, bilinmezlik, belirsizlik, çaresizlik… Bütün hisleri bir anda yaşadık. Ancak sonra babamın gücünü, ailemin ve toplumun gücünü görünce kısa müddette ayağa kalkıp yapmamız gerekenleri yapmaya, yani direnişe başladık, adalet ve özgürlük gayretine giriştik.
“SİLİVRİ’DEKİ ARKADAŞLARIMA GELEMEYECEĞİMİ İLETİN”
Siz avukat olduğunuz için polis merkezinde yanına gidebildiniz. Gözaltında ne oldu?
Defne Soyer: Gözaltı süreci sahiden çok zordu. Haksız yere bu türlü bir süreç yaşatılmasını unutmayacağım. Babam başta Silivri olmak üzere cezaevindeki yoldaşlarını çokça ziyaret ederdi. Hem hukukçu hem siyasetçi deneyimiyle “Nasıl fayda sağlayabilirim” diye düşünür, takviye olurdu. Ziyaretlerinin birçoklarını da gerekmedikçe paylaşmaz, “Bunun reklamı olmaz” diye hassas düşünür. 2 Temmuz’da Silivri’ye gitmek için uçak bileti almıştı lakin gözaltına alınınca gidemedi. Gözaltındayken bile bunu düşünüp ziyarete gidemeyeceği haberini iletmemizi istedi.
Tunç Soyer, polis merkezinde gözaltında tutulurken eşi ve kızlarıyla bu türlü fotoğraf çekilmişti.
TUNÇ SOYER’İN HAYATA BAKIŞ AÇISI
Nasıl bir insandır?
Duygu Soyer: Onun için herkes eşittir, her insanın ömrünün bedeli birebirdir. Kim haksızlığa, adaletsizliğe uğrarsa takviye olmuştur. Ezilen dezavantajlı bölümleri savunmuş, örneğin unutuluşa mahkum edilen art mahalleleri sahneye almak için çalışmıştır.
Çağan İzgi: Bir insanın, bilhassa siyasetin içinde olan bir insanın bu kadar uygun kalpli ve âlâ niyetli olabileceğini hiç görmemiştim. Hayatı bu kadar sevgi dolu yaşaması beşere karşı umudu büyütüyor.
Duygu Soyer: Yaşamayı ciddiye alır. Bahçede ot biçecekse, bize yemek yapacaksa, bunu tıpkı ciddiyetle yapar.
Neptün Soyer: Her bahar jakaranda ağacının açan çiçeklerini gösterip, “Şu morların, mavilerin hoşluğuna bakar mısın” der. Halbuki her sene bu türlü, birinci kere değil. O denli sever ömrü.
Duygu Soyer: Bize tekrar tekrar hayatı sevdiriyor.
Nasıl bir baba?
Defne Soyer: Birçok kız çocuğunun hayal edemeyeceği kadar mükemmel bir baba.
Duygu Soyer: Biz çok şanslıyız. Çok büyük bir sevgi, şefkat ve inanç ilgisiyle büyüdük. Bizi daima dinler, empati kurar, her vakit yanımızda olur. Her şey onunla keyifli. Çıkınca birlikte dans etmeyi heyecanla bekliyoruz.
(Soldan sağa): Çağan İzgi, His Soyer İzgi, Neptün Soyer, Defne Soyer ve köpekleri Tarçın.
Paraya ve mülkiyete yaklaşımı nasıldır?
Neptün Soyer: Şu yere bir bakın; hudut görüyor musunuz? Tunç burayı çitle çevirmedi, araziyi herkesle paylaşma duygusu taşıdı. Köylülerimizle, kuşlarla, çiçeklerle, köpeklerle bir ortada yaşamayı sever. O mülkiyetçi bir insan olmadı. Kapital sistemin esiri olmadı. Metaya tutsak değildir. Markalı kıyafet giymez mesela. Para hırsı yoktur. Sahip olmakla, olmak ortasındaki farkı bilir. Onu keyifli eden temel faktör, insanları keyifli edebilmek, dünyaya kıymet katabilmektir. Yalnızca insanlara değil, bütün doğaya… Hatırlarsınız, bir seferinde şöyle dedi: “Ben filamingoların da belediye lideriyim.”
Sorguda da “75 metrekareye oturan bir köy meskenimiz var, yazlığım bile yok. Mal beyanım da ortada zaten” dedi.
Neptün Soyer: Tunç, yolun başında “Ben siyasete tok gireceğim, yani ekonomik olarak aileme bakabilecek seviyeye geldikten sonra” diye karar aldı ve o denli de yaptı. Siyasete girildikten sonra zenginleşmeyi etik bulmamıştır. İşçidir. Gençliğinde üniversitedeyken de yüksek lisans için yurt dışına gittiğinde de hem çalıştı hem okudu. Bitirince de ailesine “Bana iş bulun” demedi, kendi buldu. Başarılı bir meslek yaptı, bulunduğu yeri güçlendirerek ilerledi. Bunları “Başka Bir Dünya Mümkün” isimli kitabında da yazdı.
“BURADAN GÜÇLENEREK ÇIKACAK”
Cezaevinde ne durumda?
Defne Soyer: Morali yerinde. Dar alanda da olsa avluda spor yapmayı ihmal etmiyor. Çok ziyaretçisi oluyor. Mektuplar ona düzgün geliyor. Bol bol kitap okuyor, yazıyor. Toplumsal hayata dair yeni fikirler geliştiriyor. Nerede ve hangi şartta olursa olsun ömrü güzelleştirecek şeyleri bulabiliyor. İflah olmaz bir optimist. Uğraş azmi ve motivasyonunun artığını da görüyorum. Oradan güçlenerek çıkacak.
“MASUMLAR ELBETTE DIŞARI ÇIKACAK”
Bir külfeti, hüznü var mı?
Defne Soyer: Mazeret üretmez, tahlil odaklıdır. Bize şunu der: “Sakin sulardan düzgün kaptan çıkmaz.” İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı devrinde siyasal tansiyonlar, sarsıntılar, su baskınları, orman yangınları, tsunami, fırtına, pandemi, ekonomik kriz üzere üst üste gelen fevkalâde olaylar karşısında da hiç şikayet etmedi. Ve başarılı tahliller üretti. Daima böyledir.
Defne Soyer: Yaşananlar elbette üzücü. Kendisi siyasi operasyonun bedelini göğüslüyor fakat kendinden çok Şakran Cezaevi’nde tutuklu olan İzmir Büyükşehir Belediyesi çalışanını düşünüyor, “Çalışma arkadaşlarım ne durumdalar” diye soruyor, onları merak ediyor.
Neptün Soyer: 59 kişi cezaevinde. Kronik hastalıkları olanlar, ilaçlarına ulaşamamış olanlar var. Çölyak hastası olup beslenme sorunu yaşayanlar, LGS imtihanına girmiş babasından yoksun kalan çocuklar, yeni doğan torununu göremeyen bürokratlar, gebe olmasına karşın fedakarca babasının avukatlığını yapanlar, yalnız yaşayan bir bayan olarak içeride maddi dert yaşayanlar… Daha birçok kederli öykü var. Bu siyasi davada “şüphe” üzerine ailelerin farklı düşürülmesi, hatasız insanların hayattan koparılması çok acı bir şey. Lakin bizler güçlüyüz. İçeride ve dışarıda dayanışmayı büyütüyoruz. Paklar şüphesiz dışarı çıkacak.
“CEZAYI DEĞİL, MÜKAFATI HAK EDİYOR”
Tutuklanmasına münasebet gösterilen kooperatif sorununa dair değerlendirmeleriniz nelerdir?
Duygu Soyer: Barınma hakkının temel insan hakkı olduğunun şuurunda bir liderdir. Bunu önemser ve dayanaklar. Babamın hayali tüm yurttaşlar için ucuz ve inançlı konutlardı. Rant tertibine karşı ekonomik demokrasiyi önceledi.
Defne Soyer: İnsanların birlik içinde olmasını ve örgütlenmesini teşvik eder. Tarım alanından ulaşıma kadar, sokak atıkları toplayıcılarından bayan üreticilere kadar kooperatifleşmelerine öncülük etti. Bu uygulamaları kaç insanın hayatını düzgünleştirdi. Bunu tıpkı halde kentsel dönüşümde de uyguladı. Zelzeleye dayanıksız yapılarını dirençli hale getirmesi gereken lakin mali gücü buna yetmeyen insanları müteahhitlerin kar hırsına terk etmedi, kamucu anlayışla belediye ismine kol kanat gerdi, onlar için de birebir mantıkla yapı kooperatifleri modelini geliştirdi.
Neptün Soyer: 2012 yılında başlayan kentsel dönüşüm sorunu 2020 İzmir Depremi’yle içinden çıkılmaz bir hale geldi. Zira onbinlerce konut hasar gördü. Bu insanlarımızın konutlarının güçlendirilmesi yahut yıkılıp yine yapılması gerekiyordu. Devlet yurttaşları müteahhitlerin insafına bıraktı, müteahhitler de kar emelli çalıştığından birçok ihaleye girmedi. Geçmişten gelen bu mağduriyet üzerine Tunç “Bana ne” demedi, deva aradı, “Halk Konut” modeliyle tahlil geliştirdi.
Defne Soyer: Bu proje zorunluluktan, ortak akılla doğmuş bir proje. Keyfi yahut “Ay yapsak ne hoş olur” diyeceğimiz bir iş değil bu. İlerlemeyen kentsel dönüşüm süreçleri ve İzmir’in yetersiz yapı stoğu bu modeli ortaya çıkardı. Bu projenin kalbi; müteahhit rantını ortadan kaldırmasıdır. Aşikâr ki birçoklarını rahatsız etti.
Neptün Soyer: Dünyaya örnek bir model oldu. Kanada’daki devlet üniversitesinde düzgün örnek olarak gösterilen bir makale yayımlandı. Japonya’da tıpkı formda. Cezalandırmayı değil, ödüllendirmeyi gerektiren bir projedir.
Defne Soyer: Sosyal konutlar için milletlerarası kamuoyundan da kaynak buldu. Dünya Bankası, Halk Konut Projesine, Hazine garantili olarak sıfır faize yakın kredi imkanı sağladı. Fransa Kalkınma Ajansı ise 6 Şubat Depremi’nden sonra Türkiye’de 60’tan fazla vilayette araştırma yaptı, yalnızca İzmir’de Halk Konut Projesine sıfıra yakın faizle kredi vermeyi kararlaştırdı. Hem de Hazine garantisine gerek duymadan. Fakat babamın başkanlık süreci sona erince bu imkanlar hayata geçemedi. Aslında memleketler arası alanda proje ödüllendirildi lakin Türkiye’de cezalandırılmaya çalışıldığını görüyoruz.
“KONU DOLANDIRICILIK DEĞİL, HALK KONUT’TUR”
Belediye açısından kar – ziyan durumu nedir?
Neptün Soyer: Belediyenin kar oranı yüzde 1 olarak belirlendi. Bu da yasa gereği konulmuş sembolik bir oran. Tıpkı Dikili’nin eski belediye başkanı Osman Özgüven’in suyu halka ücretsiz sunduğunda olduğu üzere. Ona “Suyu ücretsiz vererek kamu ziyanı oluşturuyorsun, misyonu berbata kullanıyorsun” diye suçlamada bulunduklarında, Özgüven, “Vatandaşlar müşteri değildir, belediyeler de ticarethane değildir. Su temel ömür hakkıdır, parayla satılamaz. Madem yasa bu türlü, o halde ben de su fiyatını 1 lira yapıyorum” demişti. Onun gibi…
“İDDİA DAYANAKSIZ, FERDÎ MENFAAT SAĞLANDIĞINA DAİR KANIT YOK”
Neyle suçlanıyor?
Defne Soyer: Garip bir formda “dolandırıcılığa teşebbüs” suçlaması yapıldı. Dolandırıcılık kabahati varsa şahsî çıkar ve menfaat elde etme iradesi olması lazım. İddianame, bu türlü bir iradenin olmadığını açıkça söylüyor. Yani babamın cebine bir kuruş girmediği ortada. Aksini kanıtlayan hiçbir bulgu da yoktur. Ekonomik çıkar, para pul bağlantısı bulamadıkları için dolandırıcılık da diyememişler, “dolandırıcılığa teşebbüs” demişler iddianamede.
“KONU DOLANDIRICILIK DEĞİL, HALK KONUT’TUR”
Sizce artık ne yapılmalı?
Defne Soyer: Deprem olduğunda yaşadığımız acıları unutmamalı, bu yaratıcı ve tahlil odaklı projeleri devam ettirmeliyiz. Siyasi sebeplerle kooperatifçilik modeli kriminalize edilmemelidir, mazeretlere sığınılarak bu model durdurulmamalıdır. Kooperatifçilik toplumsal demokrat idareler için vazgeçilmezdir. Demokrasi, eşitlik ve dayanışmayla mümkün olan kooperatifçilik, ekonomik demokrasiyi mümkün kılar. Şu an karşı karşıya olduğumuz dava İzmir’in sarsıntıya dirençli olması, İzmirlilerin uygun fiyatlı, inançlı konutlarda yaşaması için oluşturulan bu modelin cezalandırılmasıdır. Husus dolandırıcılık değil, Halk Konut’tur.
“HERKES İÇİN ADALET”
Duygu Soyer: Babamı içeriye aldılar lakin hem onun hem de bizim umudumuzu alamayacaklar. Babam “Doğrunun her vakit ortaya çıkma huyu vardır” der. Gerçekten iftiralar toplum vicdanında kabul görmedi. Artık masumiyetin hukukta tescilini bekliyoruz. Yalnızca bizim için değil, herkes için adalet istiyoruz.
