Science Advances mecmuasında yayımlanan çalışma, bu kuraklığın temel sebepleri ortasında iklim değişikliği, çok yeraltı suyu kullanımı ve şiddetli kuraklıkları gösteriyor.
20 YLLIK UYDU BİLGİLERİ İNCELENDİ
ABD-Almanya paydaşlığıyla yürütülen GRACE ve GRACE-FO uydu misyonlarının 20 yılı aşkın bilgilerini inceleyen bilim insanları, kara yüzeyindeki kurak alanların her yıl yaklaşık iki Kaliforniya büyüklüğünde genişlediğini belirledi.
Araştırma, artık kurak alanların kurumasının, nemli bölgelerin ıslanma suratını geride bıraktığını ve bu durumun global hidrolojik döngüyü bilakis çevirdiğini vurguluyor.
NUFÜSUN YÜZDE 75’İNİ ETKİLİYOR
Çalışmada yer alan bilim beşerlerine nazaran dünya nüfusunun yüzde 75’i, son 22 yılda tatlı su kaybı yaşayan 101 ülkede yaşıyor.
Bu durum, süratle artan nüfusa paralel olarak tatlı su krizinin derinleşeceği manasına geliyor. Daha da çarpıcı olan ise kıtadaki su kaybının yüzde 68’inin sırf yeraltı sularından kaynaklandığının tespit edilmesi.
Bu oran, Grönland ve Antarktika’daki buzulların toplam erimesinden daha fazla deniz düzeyi artışına neden oluyor.
‘HERKESİN DAHİL OLMASI GEREKEN ACİL DURUM’
Araştırmanın başyazarı Jay Famiglietti, “Tatlı su kıtlığı, besin ve su güvenliğini tehdit eden global bir kriz hâline geliyor. Bu, herkesin dahil olması gereken bir acil durum” sözlerini kullandı.
Yeraltı sularının yalnızca kriz vakitlerinde kullanılması gerekirken, birçok bölgede bu kaynakların tertipli halde tüketildiği ve ıslak yıllarda bile yenilenmediği belirtiliyor.
KUZEY YARIMKÜRE DAHA FAZLA RİSK ALTINDA
Çalışmada dikkat çeken bir öbür öge, 2014–2015 yıllarında yaşanan “mega El-Niño” periyodunun akabinde kuraklıkların sürat kazanması.
Aynı devirde kuraklık bölgelerinin coğrafik dağılımında da kayda bedel değişiklikler yaşandığı görülüyor. Bilhassa Kuzey Yarımküre’deki orta enlemler, şiddetli kuraklıklar ve yeraltı suyu tükenmesi nedeniyle daha fazla risk altında.
DÖRT KITADA ‘MEGA KURUMA’
Bilim insanları, dört ana kıta ölçeğinde “mega-kuruma” bölgesi tespit etti:
- Kuzey ve Orta Amerika: ABD’nin güneybatısı, Meksika ve büyük metropoller.
- Alaska ve Kuzey Kanada: Buzulların erimesi ve ziraî bölgelerdeki su kaybı dikkat çekiyor.
- Kuzey Rusya: Kar ve permafrost erimeleri yaygın.
- Orta Doğu-Kuzey Afrika ve Avrasya: Dubai, Kahire, Tahran üzere kentlerin yanı sıra tarım bölgeleri ve Aral/Caspian Denizi etrafı de dahil.
YÖNETİM STRATEJİLERİ GELİŞTİRİLMEZSE KRİZ DERİNLEŞECEK
Araştırmacılar, bilhassa IPCC iklim modellerinin kestirim edemediği bu eğilimlerin, tropik bölgelerde bile yer yer değişkenlik gösterdiğini söylüyor.
Çalışma, sürdürülebilir su siyasetleri, milletlerarası işbirliği ve bilgiye dayalı idare stratejileri olmadan tatlı su krizinin derinleşeceğini belirtiyor.
Famiglietti, “İklim değişikliğiyle uğraşta zorlanıyor olabiliriz lakin yeraltı suyu idaresinde atacağımız adımlar, deniz düzeyi artışını yavaşlatabilir ve gelecek kuşaklar için tatlı suyu koruyabilir” dedi.
