Yıllardır süren “hayvansal protein mi, bitkisel protein mi?” tartışması, bugüne dek daima kas gelişimi odaklı ilerledi. Lakin Sidney Üniversitesi’nin 100’den fazla ülkede yaklaşık 60 yıllık bilgileri tahlil ettiği dev bir araştırma, tartışmanın seyrini büsbütün değiştiriyor.
Yeni soru artık şu: Hangi protein daha kaslı olmanızı değil, daha uzun ve sağlıklı yaşamanızı sağlar?
Geleneksel olarak, tam amino asit profilleri sayesinde kas gelişimi için hayvansal proteinler favori gösteriliyordu. Ancak Nature Communications mecmuasında yayınlanan bu çığır açan çalışma, öncelikleri yine belirledi.
Araştırmacılar, 1961’den 2018’e kadar uzanan dataları inceleyerek, tüketilen protein tipi ile hayat müddeti ortasındaki bağlantıyı masaya yatırdı. Sonuçlar, uzun ömrün sırrına dair net bir tablo ortaya koydu: Baklagiller, tofu, kuruyemiş ve bezelye üzere bitkisel proteinlerin yüklü olduğu toplumlarda hayat müddeti daha yüksek olma eğilimindeydi.
Çalışmanın müelliflerinden Caitlin Andrews, bulgular ortasındaki temel farkı şöyle özetliyor: “Hayvansal proteinler bebek vefatlarını azaltma üzere çocukluk periyodu sonuçlarını düzgünleştirirken, yetişkinler için durum tam aksisi: Bitkisel proteinler daha uzun bir hayat müddetiyle direkt temaslı.”
Hayvansal protein büsbütün “kötü” mü?
Bu sonuçlar, hayvansal proteinlerin her durumda ziyanlı olduğu manasına gelmiyor. Uzmanlar, bilhassa ömrün erken evrelerinde ve büyüme çağında, hayvansal proteinlerin gelişim için elzem besinleri sağladığını vurguluyor.
Ancak yetişkinlik periyodunda, bilhassa yüksek ölçüde işlenmiş et tüketiminin; kalp ve damar hastalıkları, tip 2 diyabet ve birtakım kanser tipleri üzere kronik rahatsızlıklarla alakalı olduğu biliniyor. Buna karşılık, bitki temelli beslenme nizamları daha düşük hastalık riski ve daha düşük genel vefat oranlarıyla ilişkilendiriliyor. Bu durumun en somut ispatı ise Japonya’dan Yunanistan’a, çok sayıda asırlık beşere mesken sahipliği yapan “Mavi Bölgeler”deki (Blue Zones) hayat biçimleridir.
Önemli olan ölçü mı, köken mi?
Uzmanlar, bahsin tek bir doğruya indirgenmemesi gerektiği konusunda hemfikir. Asıl değerli olan, kaynağı ne olursa olsun, bedenin günlük protein gereksinimini istikrarlı bir halde karşılamak.
Araştırmacılardan Alistair Senior, sonuncu sonucu şu formda özetliyor:
“Tükettiğimiz protein tipi hem ferdî sıhhatimizi hem de gezegenimizin sıhhatini tesirler. Bu nedenle, bitki bazlı kaynakları tercih etmenin iki büyük yararı vardır: uzun ömürlülüğü dayanaklar ve çevresel etkiyi azaltır.”
Kısacası, yanıt hayat evresine nazaran değişiyor. Büyüme çağındaki bireyler için hayvansal protein vazgeçilmezken, sağlıklı yetişkinlerin uzun ve zinde bir ömür için protein istikrarını bitkisel kaynaklardan yana değiştirmesi, hem estetik görünümden hem de hayat müddetinden yana büyük bir fark yaratabilir. Bu gerçek, mütevazı nohudu bir salata materyali olmaktan çıkarıp, uzun ömür reçetesinin başrolüne taşıyor.
