CHP, İsrail-İran ortasında 13-24 Haziran 2025 tarihleri ortasında yaşanan “12 Gün Savaşı” sonrası CHP Ulusal Savunmadan Sorumlu Genel Lider Yardımcılığı tarafından 25 Haziran’da kamuoyuyla paylaşılan “25 unsurluk yol haritası” ile MİT Ulusal İstihbarat Akademisi’nin (MİA) 1 Ağustos’ta yayımladığı “12 gün savaşı ve Türkiye için dersler” başlıklı raporuna ait mukayeseli bir tahlil hazırladı. Tahlilde, her iki çalışmanın ortak noktalarıyla ilgili şu değerlendirmeler yapıldı:
Modern savaşın çok boyutlu tabiatı: Her iki rapor, 13-24 Haziran 2025 tarihlerinde gerçekleşen İran-İsrail çatışmasının, hava savunma sistemleri, siber harp, elektronik savaş, insansız sistemler ve algı idaresi üzere alanlarda yeni kuşak tehditler ortaya koyduğunu belirtiyor.
CHP’nin yol haritası, dinamik komuta-kontrol sistemleri, siber kapasite ve yapay zekâ takviyeli karar sistemleri önerirken, MİA raporu da dijital güvenlik, elektronik harp ve insansız sistemlerin ehemmiyetine işaret ediyor.
Hava üstünlüğü: MİA raporu, İsrail’in çağdaş hava kuvvetleri ve entegre hava savunma sistemleriyle İran’ın zayıf hava savunması karşısında üstünlük sağlaması, hava gücünün kritikliğini göstermiştir.
CHP’nin yol haritası ‘Güçlü Hava Kuvveti’; erken ihtar, insansız araçlar, sinyal istihbaratı, komuta denetim, lojistik takviye ve elektronik harp kabiliyetleriyle desteklenen muharip hava gücü geliştirilmesini hedefliyor.
Hava savunma ve teknolojik üstünlük: MİA raporu, İran’ın hipersonik füze kapasitesinin hava savunma sistemleri karşısındaki sınırlılıklarını tahlil ederek Türkiye’ye alçak irtifa savunma sistemlerine yatırım öneriyor.
CHP’nin yol haritası da entegre hava savunması ve Hisar, Siper üzere ulusal sistemlerle dışa bağımlılığı azaltmayı hedefliyor.
Elektronik ve siber harp: Her iki doküman, çağdaş savaşta elektronik ve siber harp kapasitesinin kritikliğini vurguluyor ve bu alanda güçlü bir altyapı geliştirilmesini öneriyor.
MIA, İsrail’in İran’ın komuta-kontrol sistemlerini siber taarruzlar ve elektronik harp (EH) teknikleriyle bozmasını örnek gösterirken, CHP yol haritası siber savunma ve taarruz yeteneklerinin geliştirilmesini, elektronik harp ve sinyal istihbaratı için sağlam bir altyapı kurulmasını ve kamu ile ticari şirketlerin bu alandaki yeteneklerinin barış vaktinden itibaren hazırlanmasını öneriyor.
Dijital manipülasyon operasyonları: Her iki doküman, siber tehditlere karşı yerli yazılım kullanımı, kritik altyapıların korunması ve algı idaresine karşı ruhsal harekât ünitelerinin kurulmasını öneriyor.
MİA, İran’daki WhatsApp engellemelerini örnek gösterirken, CHP yol haritası bağlantı ağlarındaki manipülasyonlara karşı barış vaktinden itibaren tedbir alınmasını vurguluyor.
Sivil savunma ve kritik altyapı: MİA raporu, İran’daki sığınak ve erken ihtar sistemi yetersizliklerini vurgulayarak Türkiye’ye sivil savunma altyapısı kurma daveti yapıyor.
CHP yol haritası da kritik tesis ve kişi müdafaası ile geri bölge emniyetini güçlendirme teklifleriyle bu görüşü destekliyor.
Milli güç ve iş birliği: Her iki rapor, savunma endüstrinin güçlendirilmesi, yerli sistemlerin geliştirilmesi ve kamu-özel kesim iş birliğinin artırılması gerektiğini belirtiyor.
CHP’nin ‘Kabiliyetlerin Sinerji Sağlaması’ hususu, çok boyutlu harekât yaklaşımıyla uyumlu olarak Jandarma ve Kıyı Güvenlik Komutanlıklarının TSK ile entegrasyonunu öngörüyor. Ayrıyeten tüm ulusal güç ögelerinin koordineli olarak kullanılması gerektiğini vurguluyor.
İstihbarat ve istihbarata karşı koyma: Her iki doküman, çok istikametli istihbarat kapasitesinin geliştirilmesi ve sabotaj ile sızmalara karşı karşı istihbarat tedbirlerinin alınması gerektiğini vurguluyor.
MİA, İsrail’in İran içindeki istihbarat ağlarının stratejik tesisleri ve çalışanı etkisiz hale getirmedeki muvaffakiyetini örnek gösterirken, CHP yol haritası insan, elektronik, sinyal, imaj ve açık kaynak istihbaratının birleştirilmesini ve karşı istihbarat ünitesi kurulmasını öneriyor.
Analizde, raporların farklı ve tamamlayıcı taraflarıyla ilgili ise şu tabirler yer aldı:
Kapsam ve ayrıntı düzeyi: MİA raporu, 12 Gün Savaşı’nın spesifik tahliline odaklanarak olay bazlı dersler çıkarırken, CHP’nin yol haritası daha geniş bir vizyonla, Türkiye’nin savunma mimarisini baştan sona yine yapılandırmayı hedefleyen 25 unsurluk bir çerçeve sunuyor.
CHP’nin “Etkin Seferberlik Sistemi” ve “Askeri Sıhhat Sistemi” üzere birçok unsuru, MİA raporunda direkt ele alınmayan lakin tamamlayıcı nitelikte teklifler içeriyor.
Personel ve toplumsal boyut: CHP yol haritası, işçi moral-motivasyonu, çağdaş eğitim modeli ve ‘Muhariplik ruhu’ üzere insan odaklı ögeleri öne çıkarırken, MİA raporu bu mevzulara daha az değiniyor ve daha çok teknolojik boyuta odaklanıyor. CHP’nin “Milli Güç Ögelerinin Faal Kullanımı” hususu, MİA’nın “Toplumsal Uzlaşı” teklifini siyasi, ekonomik ve demografik ögelerle genişletiyor.
Uzay ve yenilikçi teknolojiler: CHP yol haritası, uzay gözetleme sistemleri ve yapay zekâ dayanaklı karar düzeneklerine özel vurgu yaparak MİA raporuna nazaran daha yenilikçi bir yaklaşım sergiliyor. MİA raporu uzay boyutuna değinmezken, CHP bu alanı çağdaş harekatın ayrılmaz bir modülü olarak tanımlıyor.
Sınır güvenliği: CHP’nin ‘Çok Katmanlı Hudut Güvenliği’ unsuru, MİA’nın hudut güvenliği ve göç risklerine yönelik ihtarlarını daha somut bir çerçeveye oturtuyor. CHP, İHA’lar ve sensör sistemleriyle entegre bir hudut muhafaza modeli önerirken, MİA bu bahse daha genel bir perspektiften yaklaşıyor.
