“Fazla iyidir” yanılgısı
Birçok kişi vitamin ve mineralleri ne kadar çok alırsa o kadar yararlı olacağını düşünür. Meğer bedende makul bir “güvenli üst sınır” vardır. Bu hudut aşıldığında vitamin toksisitesi (hypervitaminosis) yahut mineral zehirlenmesi gelişir. (World Health Organization, 2023)
Yağda çözünen vitaminlerde toksisite riski
A vitamini
Yüksek dozda (günde >10.000 IU) alındığında baş ağrısı, görme bulanıklığı, kemik ağrıları ve karaciğer hasarına yol açar. Gebelerde fazla alımı doğumsal anomaliler riskini artırır.
D vitamini
Aşırı alım (günde >10.000 IU) kanda kalsiyumu yükseltir, böbrek taşına, damar kireçlenmesine ve kalp ritim bozukluklarına neden olabilir.
E vitamini
Günlük 1.000 mg’ın üzeri kanama riskini artırır, kan sulandırıcı ilaç kullananlarda beyin kanamasına yol açabilir.
K vitamini
Fazlası bilhassa yeni doğanlarda ve karaciğer hastalarında pıhtılaşma bozuk- luklarına yol açabilir. (National Institutes of Health, 2023)
Toksisite durumunda yapılacaklar
– Çabucak takviyeyi bırakın.
– Hastaneye başvurun, kan ve idrar testleri ile toksisite seviyesi belirlenir.
– Takviye tedavisi: Serum, idrar söktürücüler, bazen kortikosteroidler kullanılabilir.
– Organ işlev takibi bilhassa karaciğer ve böbrek için kritik ehemmiyettedir.
Güvenli kullanım önerileri
– Desteğe başlamadan evvel kan testi yaptırın.
– Eserin etiketinde “% Günlük Değer” kısmına bakın, üst hududun % 100’ünü aşmamaya çalışın.
– Tıpkı anda birden fazla multivitamin kullanmayın; içerikler çakışabilir.
– Çocuklarda doz yetişkinin yarısından az olmalı.
Toksisite hadiselerinden örnekler
D vitamini aşımı ve böbrek yetmezliği – Türkiye, 2023 Kış aylarında “bağışıklık güçlensin” diye her gün 10 damla (yaklaşık 20.000 IU) D vitamini kullanan bir kişi, birkaç ay içinde böbrek yetmezliği ile hastaneye yatırıldı.
Çinko zehirlenmesi – ABD, 2022
Gripten korunmak için her gün 150 mg çinko alan 55 yaşındaki bir adamda şiddetli mide bulantısı, bağışıklık çökmesi ve hudut hasarı gelişti.
A vitamini fazlalığı – Grönland, 2019
Karaciğer dostu sanılarak sıkça tüketilen fok balığı karaciğeri, yüksek A vitamini içerdiği için bir küme avcıda önemli baş ağrısı, eklem ağrısı ve görme bozukluğu yaptı.
Bugün deneyebileceğiniz 3 şey
1 – Destek listenizi denetim edin: Üst hudutları aşan içerikler var mı?
2 – Kan testi planlayın: Bilhassa D vitamini ve çinko düzeyinizi ölçtürün.
3 – Doğal kaynakları artırın: Fazla destek yerine istikrarlı beslenmeye yönelin.
YARIN
– Kan testiniz olağan fakat siz hâlâ yorgun musunuz?
– “Referans aralığı tuzağı” nedir, neden herkese uymuyor?
– İşlevsel eksiklikler nasıl anlaşılır?
– Bireye özel vitamin–mineral seviyesi nasıl belirlenir?
– 7 günün sonunda hangi testleri yaptırmalı, hangi destekleri bırakmalı?
