Malatya’da don felaketi kayısı, badem, ceviz ve kiraz ağaçlarını büsbütün yaktı. Tesirlerinin 2026’da da süreceğini belirten CHP’li Veli Ağbaba, “Sahte kayısı furyası başladı; Özbekistan ve İran’dan gelen düşük kaliteli eserler Malatya kayısısı etiketiyle piyasaya sürülüyor, bu da hem iç piyasayı hem ihracatı vuruyor” dedi.
TÜRKİYE BÜYÜK TEHLİKE ALTINDA
Türkiye’nin büyük tehlikede olduğunu söyleyen Ağbaba, “Türkiye’de kayısının ithalatı yasak. Özbekistan, İran üzere ülkelerden Türkiye’ye kaçak yollardan kayısı getirildiği söyleniyor. Üzerinde Malatya kayısısı yazıyor fakat bakınca kalitesinden anlaşılıyor. Bu iş umarım atlatılır ve şayet 1 yıl kayısı tutmazsa ihracatımız darbe alır.” dedi.
Sahteciliğe karşı bakanlıkla bağlantıya geçtiklerini söz eden Ağbaba, “Ticaret Bakanlığı’yla bağlantıya geçtik, durumu izah ettik. Diğer ülkelerden gelip kalitesiz kayısılar, Malatya kayısısına darbe vuruyor. Tüm dünyaya Malatya kayısısı diye gönderiliyor. Bu durum imaj açısından makus. Türkiye pazarında da yer alıyor. Bu eserler denetimsiz biçimde piyasaya sürüldüğü için sahtecilik artış durumda.
Sadece kayısı değil, diploması düzmece, köftesi geçersiz. Adeta sahtekârların yaşadığı bir Cumhuriyet’e dönüşmüş durumda. Bunun önünde denetimsizlik, başıboşluk yer alıyor. Kendini muhafazakâr olarak söz eden ülkede domuz eti tüketimi hiç olmadığı kadar artmış durumda. Nereye gidiyor bu? Kim yiyor bunları? Köfteye katılıyor, et eserlerine katılıyor. Malatya kayısısı da bu türlü geçersizlikle karşı karşıya. Yalnızca lafta muhafazakârlık, lafta dürüstlük.” değerlendirmesinde bulundu.
KAYISI İTHALATININ YÜZDE 80’İ MALATYA’DAN
Malatya’daki kayısının yüzde 100’ü donda etkilendi. Badem, ceviz ve kirazı da yaktı. Ağaçların kolları yanmış durumda, donun tesirleri 2025’te değil, 2026’da da devam edecek.
Malatya kayısısı don vurmadan evvel 150 liraydı. Dondan sonra bir anda 450 liraya yükseldi. Bu fiyatların çiftçiye tesiri olmadı. ABD’den Brezilya’ya kadar ihracat yapıyoruz. Dünya kuru kayısı ihracatının yüzde 80 ila yüzde 90’ını Malatya karşılıyor. Malatya kayısısının kalitesi yüksek ve raf ömrünün uzun olması artı avantaj sunuyor.
ÇİFTÇİ SAYISI 24 YILDA 3 MİLYON AZALDI
Çiftçi sayısındaki düşüşe dikkat çeken Ağbaba, “2001 yılında 65 milyon nüfus varken, çiftçi sayısı 7,5 milyon civarındaydı. Artık nüfus 85 milyon civarında, neredeyse 20 milyon arttı. Oransal olarak baktığımızda çiftçi sayısı düşüyor. Bunun sebebi, genç nüfus artık tarım yapmıyor. Fidan pazarlarını gezdiğimizde ortalama müşterimizin 60 yaş ve üstü olduğu söylendi. Gençler tarımdan kopmuş durumda. Zira daha evvelden beşerler arpadan, buğdaydan meskenini geçindirip, traktörünü, konutunu alırken; artık 500 dönüm ekin ekerek yaşamasını sürdürmesi mümkün değil.
Genç nüfus kentlere göç ediyor. Bunun sebebi tarıma bakış. Tarım ülke üzerinde yük üzere gözüktü. Saman bile ithal. Hayvancılıkta o denli oldu. Türkiye artık eti öbür ülkelerden satın alır oldu.” sözlerini kullandı.
Çiftçi açısından fiyatların düşük, tüketici açısından yüksek olduğuna vurgu yapan Ağbaba, “Şeftali yemeyen, kiraz yemeyen beşerler var. Niçin? Fiyat kıymetli olduğu için. Üreten için değerli değil, ancak alan kıymetli. Satan için ucuz. Bir besin kriziyle karşı karşıya Türkiye. Ne yapılmalı? Derhal çiftçiye takviye olunması lazım. TARSİM’in kapsamının genişletilmesi lazım. Borçların ertelenmesi lazım.
Gelişmiş ülkelerde çiftçiye devlet dayanak verir. Bizim devletimiz de dayanak vermeli, krediler faizsiz olmalı. Mazottan vergiyi kaldırması lazım. Tarım Bakanlığı’nın en kıymetli vazifelerinden birisi çiftçiyi yönlendirmesi. Bu türlü birkaç yıl daha giderse, o 4,5 milyon çiftçimiz yarı yarıya düşer ve her yıl çiftçi sayımız azalmaya devam eder.” dedi.
YERLİ VE ULUSAL ÜRETİM KALMADI
Eskiden tarımda kendine yeten ülkelerden biri olduğumuza vurgu yapan Ağbaba, “Bu siyasetle ilgili bir durum. AKP bunu siyaset olarak gördü. İneği Çek Cumhuriyeti’nden ithal ediyoruz, eti Brezilya’dan Arjantin’den alıyoruz. Sen çiftçiyi kendi üzerinden yük olarak görürsen, çiftçiyi desteklemezsen olacağı bu. Yalnızca tarıma yönelik değil, Türkiye’nin tamamında bir plansızlık var. Çiftçi bilgilendirilmiyor. Bu yaşadıklarımız sürpriz değil. Dışa bağımlı, her şeyini dışarıdan ithal eden, kendi çiftçisini desteklemeyen, tarımı yok etmeye çalışan bir siyasetin eseri bu yaşadıklarımız.” dedi.
BİR YILDA 2 MİLYON KAYISI AĞACI KESİLDİ
Ekili alanlara vurgu yapan Ağbaba, “Çiftçi sayısı düşerken, ekili alan sayısı da düştü. Malatya’da bir yılda 2 milyon kayısı ağacı kesildi. Beşerler tarımda gelecek göremediği için kesmek zorunda kaldı. Büyük bir tehlike. Bu yalnızca kayısı değil, fındık, üzüm her şey tehlike altında.” dedi.
ÇİFTÇİNİN MALİYETİ ARTTI
Hasat vaktinin evvelden köylerde bayram olduğunu söyleyen Ağbaba, “Artık beşerler petrole küçük bidonlarla gidip mazot alabiliyor. Çok mecbur olmadıkça traktörü dışarı çıkaramıyorlar. Yalnızca mazot değil, ilaç maliyetleri, gübre fiyatları artmış durumda. Tarımda girdi maliyetlerini karşılaştırdığımızda dolara vurun, mazota vurun, hangisine vurursanız vurun, çiftçinin alım gücü düşmüş durumda. Evvelce Malatya’da kayısı tuttuğu vakit çarşı şenlenirdi. Beşerler daire alırdı, traktör alırdı. Artık müteahhitler sorun, bir tane konut alan yok. Birinci kere kayısı Malatya’da para etti, o da çiftçinin cebine girmedi.” tabirlerini kullandı.
ÇİFTÇİ BORÇLA EKİYOR
Çiftçilerin borçlanmasına dikkat çeken Ağbaba, “Çiftçi yıllardan beri borç ödüyor. Neredeyse tüm çiftçiler borçlu durumda. Bizim Anadolu’da yalnızca bankadan borç alınmaz. Komşudan borç alırsın, esnafa borçlanırsın, bunu iki kat düşünün. Yakın vakitte çiftçinin borçları ertelenmezse konutlarına haciz gelecek. Maalesef çiftçi borçla yaşıyor.” dedi.
İNSANLAR ETİ KURBAN BAYRAMI’NDA YİYEBİLİYOR
İnsanların eti, Kurban Bayramı’nda ya da hayırseverlerin et dağıtınca yediğine dikkat çeken Ağbaba, “Emekli artık pazara çıkamıyor. Yalnızca emekli değil, dul ve yetimler, hak sahipleri de güç durumda. Kimisinin maaşı 10 bin, kimisinin maaşı 7 bin. Maalesef bunların kira ödeme bahtı yok. Ömrünü toplumsal yardımlarla sürdürmeye çalışan milyonlar var. Aile ve Sosyal Yardımlar Bakanlığı verilerine göre 5 milyon kişi yardımlarla hayatını sürdürmeye çalışıyor. Minimum fiyatlı, emekli, herkes derin bir yoksulluk yaşıyor.
Beyaz yakalılar da yoksulluk yaşıyor. Mühendis de, doktor da, öğretmen de artık fakir. Evvelden bir doktor, bir-iki yıl çalışıp konutunu, otomobilini alırdı. Artık bir doktor bir maaşla çocuğunu üniversite okutamaz. Mühendis ev almayı hayal bile edemez. Türkiye’de yoksulluğun sonları artık genişledi. Toplumun büyük kısmı Bangladeş üzere yaşıyor, yüzde 5’i ise Lüksemburg, İsveç üzere yaşıyor. Derin bir yoksulluk var. Toplumun geniş bölümleri fakirleşmiş durumda. Her şey çok kıymetli. Türkiye’deki sorun maaşların düşüklüğü değil, alım gücünün düşüklüğü!” dedi.
2025, 2026’DAN DAHA UCUZ
Ekonominin düzelmediğini söyleyen Ağbaba, “TÜİK sayılarıyla enflasyonu düşürmeye çalışıyorlar. Daha makus günler bizi bekliyor. İktisadın düzelme mümkünlüğü yok. Türkiye’de hukuk yerle bir edilmiş, yargı bağımsızlığı yok, yabancı yatırımcı gelmiyor. Türkiye’deki dokumacılık üretimi Mısır’a göç etmeye başladı. 2026’nın bugünden daha makûs olacağı her halinden gözüküyor. Alım gücü düşmüş durumda. Esnaf memnun değil, endüstrici memnun değil, üreten keyifli değil. Malatya’da onlarca fabrika kapanmış durumda.
Onlarca dokumacılık fabrikası üretimi durdurmuş durumda. Yalnızca taban fiyatlı ile esnaf perişan değil, büyük endüstriciler de güç durumda. Maalesef önümüzdeki periyotta Türkiye’yi daha büyük kriz bekliyor. Bu siyaset değişmediği sürece, bu iktidar değişmediği sürece, halka inanç verilmediği sürece bu aksilikler devam edecek. 2025 her haliyle 2026’dan uygun gözüküyor.” tabirlerini kullandı.
