Yılda 3 metreye varan büyüme suratı ve yüksek karbon emilimi özellikleriyle “mucize ağaç” olarak tanıtılan Paulownia, Avrupalı çiftçilere cazip bir yatırım fırsatı olarak sunuluyor. Şirketler, 8 yıl içinde 10 katına varan kâr vaatleriyle fidan satışı yaparken, uzmanlar ve birinci yatırımcılar bu “sihirli” vaatlere kuşkuyla yaklaşıyor. Hayal kırıklığı yaratan birinci sonuçlar, bâtın maliyetler ve “yeşil aklama” (greenwashing) savları, bu yeni tarım trendinin gerisindeki gerçekleri sorgulatıyor.
Pazarlamayı yapan şirketlerin modeli kolay: Çiftçilere hektar başına 7.000 Euro üzere bir maliyetle Paulownia fidanları satılıyor ve sekiz yıl sonra elde edilecek odunun 80.000 Euro üzere rekor bir fiyata geri alınacağı taahhüt ediliyor.
Finansal getirinin yanı sıra, bu ağaçların yüksek karbon tutma kapasitesi sayesinde çiftçilerin “karbon kredisi” kazanacağı ve etraf dostu bir üretime geçeceği de vurgulanıyor.
Ancak Fransa’daki çiftçi Pascal Garnier’nin tecrübesi, bu parlak tablonun arkasındaki zorlukları gösteriyor. Garnier’nin iki yıl evvel ektiği ağaçlar, yağışlı kış ve elverişsiz toprak nedeniyle 50 cm ile 2 metre ortasında sistemsiz bir büyüme sergiledi.
Garnier, “Bu geleceğe dair bir bahis; şimdi doğrulanması gerekiyor” diyor. Ayrıyeten toprağı hazırlamak, plastik branda ve file sermek, budama ve bakım üzere süreçlerin önemli bir emek ve ek maliyet gerektirdiğini belirtiyor.
Fidanlık sahibi Rodolphe Huault ise projenin sürdürülebilirliğine ve kârlılık vaatlerine dair önemli kuşkular taşıyor.
Huault, ormancılıkta %4-5’lik bir kârlılığın büyük muvaffakiyet sayıldığını, %70’lik kâr vaatlerinin ise “korkutucu” derecede gerçek dışı olduğunu söylüyor.
“8 yılda yetişen bir Paulownia’nın, 50 yılda yetişen bir meşe kadar pahalı olacağına inanmak güç” diyerek durumu özetliyor.
Bitcoin üzere spekülatif varlıklara benzetiyor
Uzmanlar, Paulownia yatırımının yarattığı bu atmosferi, tıpkı Bitcoin üzere spekülatif varlıklara benzetiyor. Kamuoyunda her vakit 1 Euro’ya alıp 100.000 Euro’ya satan dâhiyane yatırımcının öyküsü konuşulur ve herkes “Vay canına, ne kadar da dahiyane bir fikir!” der. Lakin bu muvaffakiyet öykülerinin gölgesinde, bu uğurda tüm birikimini kaybeden sayısız insan olduğu gerçeği çoklukla göz arkası edilir. Bu nedenle, “sihirli ağacın” sunduğu parlak vaatlerin, birçok yatırımcı için benzeri bir hayal kırıklığına dönüşme riski taşıdığı konusunda ihtarlarda bulunuluyor.
“Bu, yeşil aklamaya benziyor”
Huault’un en sert eleştirisi ise projenin çevresel argümanına yönelik: “Daha fazla CO2 emeceğimizi söyleyerek ekolojik bir telaffuzda bulunurken, öteki yandan tarlalara kilometrelerce plastik branda sermenizi istiyorlar. Bu, yeşil aklamaya benziyor. 20-30 yıl sonra o plastikleri tarladan kim temizleyecek?”
Fransız Tarım Odaları Ağı da Haziran 2025’teki bir yayınında, bu tıp projelere “dikkatle” yaklaşılması gerektiği konusunda çiftçileri uyardı. Teklif cazip görünse de, uzun vadeli sonuçlara dair bilgi eksikliği, “mucize ağaç” etrafındaki coşkuyu şimdilik gölgede bırakıyor.
